Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP), “güçlendirilmiş parlamenter sistem” çalışmasını tamamlayan altı muhalefet partisi önderinin 12 Şubat’ta gerçekleştirdikleri “yuvarlak masa” toplantısına yönelik “yok sayılıyoruz” reaksiyonunun niçinleri tartışılıyor.
Davet sahibi olan CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun, “HDP ile görüştükleri ve gerektiğinde de görüşmeye devam edecekleri” istikametindeki açıklamalarına rağmen HDP, “Cumhurbaşkanlığı için ortak aday belirleme, demokratikleşme, sistem değişikliği süreçlerine” partilerinin dahil edilmesi için “müzakere formülü”nün masaya konulmasını istiyor.
HDP’yi “aceleci” ve “tabana ileti verme telaşıyla hareket etmekle” eleştiren kimi muhalefet partili yöneticiler ise ilerleyen süreçte HDP ile seçime dönük görüşmelerin yürütüleceğini söz ediyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sistem için ortak çalışma yürüten CHP, ÂLÂ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi Genel Liderleri 12 Şubat’ta Çankaya Belediyesi’ne ilişkin Ahlatlıbel tesislerinde “çalışma yemeğinde” bir ortaya gelmişti.
Bu toplantıya en sert reaksiyon ise “yok sayıldık” diyen HDP’den gelmiş ve kimi HDP yöneticileri cumhurbaşkanlığı seçimlerinde “kendi adaylarını çıkarabileceklerini” de tabir etmişti.
HDP kulislerinde 6 muhalefet partisine yönelik reaksiyonun niçinleri ve seçim işbirliğine ait beklentiler konusunda şu değerlendirmeler yapılıyor:
REAKSİYONA niye OLAN SÖZ: ‘YARININ TÜRKİYESİNİ KURMAK’
6 başkanın yuvarlak masa toplantısına reaksiyonun asıl sebebi olarak, tepe daha sonrasında yapılan yazılı açıklamadaki birtakım sözler gösteriliyor:
“Bu bir Millet İttifakı masası, genişlemesini konuşuyoruz, dense anlarız. Fakat bildiride, ‘bugün burada milletimiz ismine yarının Türkiyesini inşa etmek için değerli bir adım attık’ deniliyor.
“Türkiye’nin geleceğini ve anayasal idari yapısını konuşuyorlar. Biz esasen Millet İttifakı ortasında yer almayacağımızı söylemişiz. Fakat Türkiye’nin geleceği, idari yapısı, anayasa değişikliği konuşuluyorsa, bizim orada olmamız gerekirdi. Zira bu konularda bizim de fikirlerimiz var ve tavır evrakı ile kamuoyuna deklare ettik. HDP’nin de görüşlerini dikkate alan bir formülasyon yapılabilirdi, bu dikkate alınmadığı için de bizde öfke yaratıyor.”
‘TABAN, ‘NE DEĞİŞECEK’ DİYOR’
HDP kaynakları, 6 muhalefet önderinin birlikte verdiği fotoğrafın, parti tabanında “dışlanmışlık” algısı yarattığı ve bunun karşılığında da seçmenin “iktidar değişse ne değişecek?” sorusunu kendilerine yönelttiğini söz ediyor:
“beraber fotoğraf verilip, ‘Yarının Türkiyesini inşa etmek için adım attık’ dendiği vakit bu dışlayıcılık manasına geliyor. bu biçimde da tabanımız şunu söylüyor: ‘İktidar bizi dışlıyor, muhalefet de bizi dışlıyor, yok sayıyor. bu biçimde bizim için ne değişecek, biz niçin onların adaylarına takviye vereceğiz?’
“Asıl rahatsızlık sebebi bu. Evet biz, üçüncü bir ittifak yahut demokrasi ittifakı olarak seçime girebiliriz fakat cumhurbaşkanlığı seçimi ve seçim daha sonrasında yol paklığı konusunda yahut anayasa değişikliği üzere konularda tek başına değiştirme bahtımız yok. Onun için de Millet İttifakı ile bu süreci müzakere etmemiz lazım. Onun için diyoruz ki bir müzakere formülü ortaya konulmalı.”
6 önderin buluşması daha sonrası yapılan yazılı açıklamada, “eşit yurttaşlık” vurgusu yapılmasına rağmen, Kürt sorunun demokratik tahliline vurgu yapılmaması da HDP’nin rahatsızlık mevzularının başında yer alıyor.
‘BİRİNCİ TERCİH ORTAK ADAY’
Parlamento ittifakı konusunda bir taleplerinin olmadığına dikkat çeken HDP yöneticileri, muhalefetle işbirliği alanlarını “cumhurbaşkanlığı seçimi” ve seçim daha sonrasına dönük demokratikleşme adımları, mümkün anayasa değişikliği olarak söz ediyor.
HDP kulislerinde, muhalefet tarafınca da dışlanmaları halinde “kendi adaylarını çıkarabilecekleri” tarafındaki sesler yükselse de, bunun “birinci tercih olmadığı” lisana getiriliyor:
“Kendi adayımızı çıkarmak, asla birinci tercihimiz değil, gaye ortak aday çıkarmak. Birinci tıpta, büyük kazanmak tezindeyiz. Şayet muhalefetin ortak adayı soldan yahut sola yakın bir aday olursa, bu büyük ihtimalle ortak aday olur. Fakat şayet Millet İttifakı derse ki biz sağdan bir çatı aday göstereceğiz, bu biçimde tahminen bizim birinci çeşitte kendi adayımızı çıkarmamız sözkonusu olabilir. Seçim ikinci cinse kalırsa, bizim bu biçimde Millet ittifakı’nın ya da bu biçimde ismi ne olacaksa, onun adayını desteklememiz kelam konusu olabilir. Sandığa gitmeme üzere bir tercih şu an için gündemde değil.”
MUHALEFET, HDP’NİN TENKİTLERİNE NE DİYOR?
Ahlatlıbel doruğunda önderleri bir ortaya gelen muhalefet partileri, HDP’nin yansısını “erken ve aceleci” olarak nitelendirirken, bu yansıların daha hayli “kendi tabanını konsolide etmeye dönük” atak olduğu yorumu yapılıyor.
Mahallî seçimlerde “İYİ Parti ile yan yana getirmeden” HDP ile işbirliği kapılarını açık tutan ve ve büyükşehirlerde bu partinin dayanağını alan CHP, geçmiş senelera göre ellerinin daha rahat olduğunu ve HDP ile bundan daha sonra da daha açık görüşmeler yürütüleceğini tabir ediyor.
CHP olarak siyasi partilerle “ikili, üçlü” görüşmelerin yürütülebileceğine dikkat çeken CHP kurmayları, cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi ve demokratikleşme, anayasa değişikliği hususlarında HDP ile görüşmelerin yapılacağını ve bu diyalog tabanlarının oluşturulmasına dönük formüllerin de bulunacağını tabir ediyorlar.
‘MUHALEFET OYUNUNU ÇOK DÜZGÜN KURMALI’
6 muhalefet partisi ortasında HDP ile “yan yana” gelmeyi reddeden tek parti ise YETERLİ Parti.
“Merkez sağda” pozisyonlanma argümanına rağmen GÜZEL Parti, parti idaresinde ülkücü kökenli isimler hükümran. Genel Lider Meral Akşener’in HDP’ye uzaklıklı olduğu ve açık bir seçim işbirliğine de karşı görüşte olduğu biliniyor.
Bu niçinle bu iki partinin birebir ittifak ortasında yer alması mümkün görünmüyor. Lakin, kritik görülen cumhurbaşkanlığı seçiminde işbirliğinin “CHP kanalıyla” yapılacağı da kulislerde konuşuluyor.
Fakat gerek cumhurbaşkanlığı adaylığı ve gerekse HDP’ye karşı UYGUN Partili birtakım yöneticilerin yaptığı sert açıklamaların bu süreci de zora sokacağı yorumları da yapılıyor.
Birtakım ÂLÂ Parti kurmaylarına bakılırsa, parti ortasından farklı seslerin çıkması “parti içi demokrasinin gereği. Ve bu farklı sesler, her vakit partinin genel siyasetini yansıtmıyor.”
Önümüzdeki seçimin muhalefet için son derece kritik olduğuna dikkat çeken bir YETERLİ Partili bir kaynak, muhalefetin epeyce “stratejik” davranması gerektiği görüşünde:
“Herkes büyük fotoğrafı görmeli ve adımlarını duygusal değil makul atmalı. Bu siyasi yapılanmamın havuz sorununa dönüşmemesi lazım. Yani üstten suyu koyarken, alttan kaçırmamak lazım. Onun için akla yatkın taktikler ve stratejik bir müddetç yürütülmeli. Şayet iktidar tarafın her türlü oyunu mübah görüyorsa, muhalefet de kendi oyununu fazlaca güzel kurmalı.”
YETERLİ Parti’de yüklü görüş, cumhurbaşkanlığı seçimi için oylarına muhtaçlık duyulan HDP’nin birinci çeşit için kendi adayını çıkarması, ikinci cinste ise muhalefeti desteklemesi tarafında.
‘TALEPLER, SİYASİ KURULDA TARTIŞILIR’
HDP’nin yansısı Gelecek Partisi kulislerinde, “dışlanmışlık” üzerinden mağduriyet yaratarak “tabana mesaj” olarak yorumlanıyor.
6 başkanın birinci sefer bir ortaya gelerek imaj verdiğini ve bu görüşmelerin birinci ayağını da “güçlendirilmiş parlamenter sistemin” oluşturduğuna işaret eden Gelecek Partisi kaynakları, HDP’nin “aceleci” davrandığı görüşünde:
“Sapla, saman birbirine karıştırılıyor. Ahlatlıbel doruğunun akabinde yapılan açıklama aslında o toplantının havasını yansıtmak için hazırlanmış bir metindi. Burada biraz acelecilik yapıyorlar. Lakin o görüşmede alınan kararları beşerler görmek istemiyorlar.
“Alınan kararlardan bir tanesi de demokratikleşme, anayasa değişikliği, toplumsal taleplerin karşılanmasına ait çalışmalar yürütmek üzere kurulacak olan siyasi bir kurul kurulması.
“Türkiye’nin geleceğine, yarınına yönelik bir vizyon konulacaksa orada bunlar ele alınacak, unsurlar orada belirlenecek. Kürt meselesinin demokratik tahlili de, Alevilerin problemleri da, öbür demokratikleşme taleplerinin görüşüleceği yer de o kurul, yer alacağı doküman de o kurulun hazırlayacağı doküman olacaktır.”
Davet sahibi olan CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun, “HDP ile görüştükleri ve gerektiğinde de görüşmeye devam edecekleri” istikametindeki açıklamalarına rağmen HDP, “Cumhurbaşkanlığı için ortak aday belirleme, demokratikleşme, sistem değişikliği süreçlerine” partilerinin dahil edilmesi için “müzakere formülü”nün masaya konulmasını istiyor.
HDP’yi “aceleci” ve “tabana ileti verme telaşıyla hareket etmekle” eleştiren kimi muhalefet partili yöneticiler ise ilerleyen süreçte HDP ile seçime dönük görüşmelerin yürütüleceğini söz ediyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sistem için ortak çalışma yürüten CHP, ÂLÂ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi Genel Liderleri 12 Şubat’ta Çankaya Belediyesi’ne ilişkin Ahlatlıbel tesislerinde “çalışma yemeğinde” bir ortaya gelmişti.
Bu toplantıya en sert reaksiyon ise “yok sayıldık” diyen HDP’den gelmiş ve kimi HDP yöneticileri cumhurbaşkanlığı seçimlerinde “kendi adaylarını çıkarabileceklerini” de tabir etmişti.
HDP kulislerinde 6 muhalefet partisine yönelik reaksiyonun niçinleri ve seçim işbirliğine ait beklentiler konusunda şu değerlendirmeler yapılıyor:
REAKSİYONA niye OLAN SÖZ: ‘YARININ TÜRKİYESİNİ KURMAK’
6 başkanın yuvarlak masa toplantısına reaksiyonun asıl sebebi olarak, tepe daha sonrasında yapılan yazılı açıklamadaki birtakım sözler gösteriliyor:
“Bu bir Millet İttifakı masası, genişlemesini konuşuyoruz, dense anlarız. Fakat bildiride, ‘bugün burada milletimiz ismine yarının Türkiyesini inşa etmek için değerli bir adım attık’ deniliyor.
“Türkiye’nin geleceğini ve anayasal idari yapısını konuşuyorlar. Biz esasen Millet İttifakı ortasında yer almayacağımızı söylemişiz. Fakat Türkiye’nin geleceği, idari yapısı, anayasa değişikliği konuşuluyorsa, bizim orada olmamız gerekirdi. Zira bu konularda bizim de fikirlerimiz var ve tavır evrakı ile kamuoyuna deklare ettik. HDP’nin de görüşlerini dikkate alan bir formülasyon yapılabilirdi, bu dikkate alınmadığı için de bizde öfke yaratıyor.”
‘TABAN, ‘NE DEĞİŞECEK’ DİYOR’
HDP kaynakları, 6 muhalefet önderinin birlikte verdiği fotoğrafın, parti tabanında “dışlanmışlık” algısı yarattığı ve bunun karşılığında da seçmenin “iktidar değişse ne değişecek?” sorusunu kendilerine yönelttiğini söz ediyor:
“beraber fotoğraf verilip, ‘Yarının Türkiyesini inşa etmek için adım attık’ dendiği vakit bu dışlayıcılık manasına geliyor. bu biçimde da tabanımız şunu söylüyor: ‘İktidar bizi dışlıyor, muhalefet de bizi dışlıyor, yok sayıyor. bu biçimde bizim için ne değişecek, biz niçin onların adaylarına takviye vereceğiz?’
“Asıl rahatsızlık sebebi bu. Evet biz, üçüncü bir ittifak yahut demokrasi ittifakı olarak seçime girebiliriz fakat cumhurbaşkanlığı seçimi ve seçim daha sonrasında yol paklığı konusunda yahut anayasa değişikliği üzere konularda tek başına değiştirme bahtımız yok. Onun için de Millet İttifakı ile bu süreci müzakere etmemiz lazım. Onun için diyoruz ki bir müzakere formülü ortaya konulmalı.”
6 önderin buluşması daha sonrası yapılan yazılı açıklamada, “eşit yurttaşlık” vurgusu yapılmasına rağmen, Kürt sorunun demokratik tahliline vurgu yapılmaması da HDP’nin rahatsızlık mevzularının başında yer alıyor.
‘BİRİNCİ TERCİH ORTAK ADAY’
Parlamento ittifakı konusunda bir taleplerinin olmadığına dikkat çeken HDP yöneticileri, muhalefetle işbirliği alanlarını “cumhurbaşkanlığı seçimi” ve seçim daha sonrasına dönük demokratikleşme adımları, mümkün anayasa değişikliği olarak söz ediyor.
HDP kulislerinde, muhalefet tarafınca da dışlanmaları halinde “kendi adaylarını çıkarabilecekleri” tarafındaki sesler yükselse de, bunun “birinci tercih olmadığı” lisana getiriliyor:
“Kendi adayımızı çıkarmak, asla birinci tercihimiz değil, gaye ortak aday çıkarmak. Birinci tıpta, büyük kazanmak tezindeyiz. Şayet muhalefetin ortak adayı soldan yahut sola yakın bir aday olursa, bu büyük ihtimalle ortak aday olur. Fakat şayet Millet İttifakı derse ki biz sağdan bir çatı aday göstereceğiz, bu biçimde tahminen bizim birinci çeşitte kendi adayımızı çıkarmamız sözkonusu olabilir. Seçim ikinci cinse kalırsa, bizim bu biçimde Millet ittifakı’nın ya da bu biçimde ismi ne olacaksa, onun adayını desteklememiz kelam konusu olabilir. Sandığa gitmeme üzere bir tercih şu an için gündemde değil.”
MUHALEFET, HDP’NİN TENKİTLERİNE NE DİYOR?
Ahlatlıbel doruğunda önderleri bir ortaya gelen muhalefet partileri, HDP’nin yansısını “erken ve aceleci” olarak nitelendirirken, bu yansıların daha hayli “kendi tabanını konsolide etmeye dönük” atak olduğu yorumu yapılıyor.
Mahallî seçimlerde “İYİ Parti ile yan yana getirmeden” HDP ile işbirliği kapılarını açık tutan ve ve büyükşehirlerde bu partinin dayanağını alan CHP, geçmiş senelera göre ellerinin daha rahat olduğunu ve HDP ile bundan daha sonra da daha açık görüşmeler yürütüleceğini tabir ediyor.
CHP olarak siyasi partilerle “ikili, üçlü” görüşmelerin yürütülebileceğine dikkat çeken CHP kurmayları, cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi ve demokratikleşme, anayasa değişikliği hususlarında HDP ile görüşmelerin yapılacağını ve bu diyalog tabanlarının oluşturulmasına dönük formüllerin de bulunacağını tabir ediyorlar.
‘MUHALEFET OYUNUNU ÇOK DÜZGÜN KURMALI’
6 muhalefet partisi ortasında HDP ile “yan yana” gelmeyi reddeden tek parti ise YETERLİ Parti.
“Merkez sağda” pozisyonlanma argümanına rağmen GÜZEL Parti, parti idaresinde ülkücü kökenli isimler hükümran. Genel Lider Meral Akşener’in HDP’ye uzaklıklı olduğu ve açık bir seçim işbirliğine de karşı görüşte olduğu biliniyor.
Bu niçinle bu iki partinin birebir ittifak ortasında yer alması mümkün görünmüyor. Lakin, kritik görülen cumhurbaşkanlığı seçiminde işbirliğinin “CHP kanalıyla” yapılacağı da kulislerde konuşuluyor.
Fakat gerek cumhurbaşkanlığı adaylığı ve gerekse HDP’ye karşı UYGUN Partili birtakım yöneticilerin yaptığı sert açıklamaların bu süreci de zora sokacağı yorumları da yapılıyor.
Birtakım ÂLÂ Parti kurmaylarına bakılırsa, parti ortasından farklı seslerin çıkması “parti içi demokrasinin gereği. Ve bu farklı sesler, her vakit partinin genel siyasetini yansıtmıyor.”
Önümüzdeki seçimin muhalefet için son derece kritik olduğuna dikkat çeken bir YETERLİ Partili bir kaynak, muhalefetin epeyce “stratejik” davranması gerektiği görüşünde:
“Herkes büyük fotoğrafı görmeli ve adımlarını duygusal değil makul atmalı. Bu siyasi yapılanmamın havuz sorununa dönüşmemesi lazım. Yani üstten suyu koyarken, alttan kaçırmamak lazım. Onun için akla yatkın taktikler ve stratejik bir müddetç yürütülmeli. Şayet iktidar tarafın her türlü oyunu mübah görüyorsa, muhalefet de kendi oyununu fazlaca güzel kurmalı.”
YETERLİ Parti’de yüklü görüş, cumhurbaşkanlığı seçimi için oylarına muhtaçlık duyulan HDP’nin birinci çeşit için kendi adayını çıkarması, ikinci cinste ise muhalefeti desteklemesi tarafında.
‘TALEPLER, SİYASİ KURULDA TARTIŞILIR’
HDP’nin yansısı Gelecek Partisi kulislerinde, “dışlanmışlık” üzerinden mağduriyet yaratarak “tabana mesaj” olarak yorumlanıyor.
6 başkanın birinci sefer bir ortaya gelerek imaj verdiğini ve bu görüşmelerin birinci ayağını da “güçlendirilmiş parlamenter sistemin” oluşturduğuna işaret eden Gelecek Partisi kaynakları, HDP’nin “aceleci” davrandığı görüşünde:
“Sapla, saman birbirine karıştırılıyor. Ahlatlıbel doruğunun akabinde yapılan açıklama aslında o toplantının havasını yansıtmak için hazırlanmış bir metindi. Burada biraz acelecilik yapıyorlar. Lakin o görüşmede alınan kararları beşerler görmek istemiyorlar.
“Alınan kararlardan bir tanesi de demokratikleşme, anayasa değişikliği, toplumsal taleplerin karşılanmasına ait çalışmalar yürütmek üzere kurulacak olan siyasi bir kurul kurulması.
“Türkiye’nin geleceğine, yarınına yönelik bir vizyon konulacaksa orada bunlar ele alınacak, unsurlar orada belirlenecek. Kürt meselesinin demokratik tahlili de, Alevilerin problemleri da, öbür demokratikleşme taleplerinin görüşüleceği yer de o kurul, yer alacağı doküman de o kurulun hazırlayacağı doküman olacaktır.”