Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 19 Haziran 2018’de “24’ünde bu kardeşinize yetkiyi verin, daha sonrasında faizle, şunla bunla nasıl uğraşılır bakılırsaceksiniz” diyerek halktan yetki istemişti. 24 Haziran’daki referandumla Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş yaptı. Ortadan geçen 3 yıl 3 aylık müddette Türkiye iktisadında vadedilenler gerçekleşmediği üzere, ülke son 1.5 yılında pandeminin de etkisinin olduğu tarihinin en derin ekonomik buhranına sürüklendi. Pandemide direkt takviye vermek yerine kredi almaya yönlendirilen halk uygunca borca sürüklendi. Vatandaşların kredi ve kredi kartı borcu 514 milyar liradan 908 milyon liraya çıkarken, ulusal gelir 67 milyar dolar eridi, vatandaşın hissesine düşen gelir 303 dolar daha azaldı.
Sözcü’den Nuray Turhan ile Deniz Ayhan’ın haberine bakılırsa CHP Sözcüsü Faik Öztrak, 2018′- den bu yana gerçek işsiz sayısının 5.3 milyondan 9 milyona çıktığını belirterek, “Milletimiz hayat pahalılığı altında ezildi. Son 3 yılda birikimli enflasyon yüzde 53, besin enflasyonu yüzde 73. Yalnızca son bir yılda resmi enflasyon yüzde 19 görünürken, gerçek enflasyon yüzde 50” dedi.
SANDIK GELMELİ
“Erdoğan Şahsım Hükümeti devlette önemli bir idare krizi yarattı” diyen Öztrak, “Erdoğan bakılırsave geldiğinden beri 4 Merkez Bankası Lideri gördük. Son atanan lider, aslına bakarsanız koltuğu Erdoğan’a bıraktı. Son 3 haftada dolar kurundaki artış niçiniyle dış borç yükümüz 245 milyar lira arttı. Son 3 yılda ise paramızın dolar karşısında kıymeti yarı yarıya eridi” tabirlerine yer verdi. 128 milyar dolarlık döviz rezervinin Erdoğan’ın enflasyon-faiz teorisinin peşinde eritildiğini vurgulayan Öztrak, “Millete verdiği kelamları tutamayan bir hükümetin yapacağı şey belirlidir, o da sandığı getirmek” diye konuştu.
ŞEFFAFLIK AZALDI
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim vazifelisi Prof. Binhan Elif Yılmaz, hem maliye siyaseti tıpkı vakitte borç idare stratejilerinde değişikliklere gidildiğini belirterek, “2018’den daha sonra yükselen enflasyon ve bedel kaybeden TL’ye karşı alınan genişlemeci tedbirlerle harcama artışı ve gelir azalışı ortamında bütçe açığı büyüdü. 2017’de bütçe açığının GSYH ortasındaki hissesi yüzde 1.5’ti. 2018-2020 yıllarının bütçe açığı ortalaması yüzde 3.3 oldu. Mali disiplinden ve faiz dışı fazladan uzaklaşıldı” dedi.
Bilgi Üniversitesi Öğretim vazifelisi Prof. Cem Başlevent de, başkanlık sisteminin iktisatta yarattığı en büyük handikapın, şeffaflığın azalması ve bağımsız karar alması gereken kurumların siyasetin ağır tesiri altına girmesi olduğunu söylemiş oldu. Başlevent, “Örneğin, Merkez Bankası rezervlerinin piyasalarda kısa vadeli rahatlama için harcaması, koltuğunu kaybetmek istemeyen yöneticilerin aldığı kararlar yardımıyla mümkün oldu” dedi.
ISRARLA DÖVİZ SATILDI KREDİBİLİTE YOK EDİLDİ
Ekonomist Dr. Murat Kubilay, dış borçların ödenmesi ve bu esnada kur istikrarsızlığı yaşanmaması için ısrarlı biçimde döviz rezervlerinin satıldığını belirterek, “Usule uygun olmayan ve ulusal güvenlik açığı yaratabilecek kadar büyük bir kayba niye olan satışlarla swap hariç net rezervler 24.1 milyar dolardan -37.3 milyar dolara indi” dedi. bu vakitte en büyük bedeli genç işsizlerin ösöylemiş olduğini vurgulayan Kubilay, “3 yılda genç işsiz sayısı 2.9 milyondan 3.9 milyona çıktı. İktisat idaresinde kurumsallığın uygunca zayıflatıldığı ve kredibilitenin yok edildiği bir müddetç oldu. 3 yılda 4 Merkez Bankası Lideri değişti. Vakıfbank İdare Heyeti’ne güreşçi Hamza Yerlikaya bile atandı” diye konuştu.
ERDOĞAN: PARLAMENTER SİSTEME DÖNÜŞ YOK
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Başkanlık sistemini getirdik ve bu yeni sistemden de mutluyuz. Dönüş yok. Eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok” dedi. Soçi dönüşü uçakta birlikteindeki gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, şunları söylemiş oldu: “Parlamenter demokrasiye dönüş noktasında asla bu biçimde bir şey kelam konusu değil. Başkanlık sistemini getiren bir iktidar kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? bu biçimde bir şey asla olamaz. Bu sistemle yolumuza devam edeceğiz. Aldığımız ara de ortadadır. Bizi senelerca geride bırakmış olan eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok.”
3600 EK GÖSTERGE VE EYT VAADİ HAYAL OLDU
Türkiye, 2018 yılında başkanlık sistemine geçti fakat seçim öncesi verilen epeyce sayıdaki vaat yerine getirilmedi. 3600 ek göstergenin yanı sıra emeklilikte yaşa takılanlar da (EYT’liler) hayal kırıklığına uğradı. Verilen vaatlerden kimileri şu biçimde:
¦ Kamu bankalarına ve KİT’lere yapılan atamalar liyakat yerine iktidara yakınlık prensibine nazaran hareket edildiğini gösterdi. Eski bakanlar idare konseyi üyesi, eski milletvekilleri büyükelçi ve rektör oldu.
¦ Billboardlara “Yerli uçağımız göklerde” yazılı afiş asıldı. 2015 seçimlerinde ise periyodun Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun fotoğrafının yanında “Yerli yolcu uçağımızı yapıyoruz” afişleri asıldı. Yerli uçak havalanamadı.
¦ Yap-işlet-devret modeliyle yapılan havalimanı, köprü ve hastanelerin maliyeti ve garantileri kamuoyundan gizlendi. Türkiye Varlık Fonu’nun kontrolü yapılmadı. Memleketler arası Şeffaflık Örgütü’nün yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’ne bakılırsa Türkiye, 180 ülke içinde 91. sırada.
¦ Vaatler içinde polis, sıhhat çalışanı ve din gorevlilerine 3600 ek gösterge yer alıyordu. Lakin muhalefetin ısrarlarına karşın bu kelam de yerine getirilmedi.
GERÇEKLEŞEN BİRTAKIM VAATLER DE VAR
Erdoğan seçim öncesinde Kanal İstanbul, 3 katlı İstanbul tüneli ve 1915 Çanakkale Köprüsü üzere büyük projelerin de planlanmasına başlanacağını açıklamıştı. Çanakkale Köprüsü tamamlanmak üzere, öteki projelerin hazırlıkları başladı. Erdoğan, en kıymetli vaatlerinden biri olarak olağanüstü Hal’in (OHAL) sonlandıracağını açıklamıştı, bu 19 Temmuz 2018’de gerçekleştirildi. Erdoğan’ın bedelli askerlik kelamı yerine getirildi. Hayvan Hakları Yasası da maddeleşti.
Sözcü’den Nuray Turhan ile Deniz Ayhan’ın haberine bakılırsa CHP Sözcüsü Faik Öztrak, 2018′- den bu yana gerçek işsiz sayısının 5.3 milyondan 9 milyona çıktığını belirterek, “Milletimiz hayat pahalılığı altında ezildi. Son 3 yılda birikimli enflasyon yüzde 53, besin enflasyonu yüzde 73. Yalnızca son bir yılda resmi enflasyon yüzde 19 görünürken, gerçek enflasyon yüzde 50” dedi.
SANDIK GELMELİ
“Erdoğan Şahsım Hükümeti devlette önemli bir idare krizi yarattı” diyen Öztrak, “Erdoğan bakılırsave geldiğinden beri 4 Merkez Bankası Lideri gördük. Son atanan lider, aslına bakarsanız koltuğu Erdoğan’a bıraktı. Son 3 haftada dolar kurundaki artış niçiniyle dış borç yükümüz 245 milyar lira arttı. Son 3 yılda ise paramızın dolar karşısında kıymeti yarı yarıya eridi” tabirlerine yer verdi. 128 milyar dolarlık döviz rezervinin Erdoğan’ın enflasyon-faiz teorisinin peşinde eritildiğini vurgulayan Öztrak, “Millete verdiği kelamları tutamayan bir hükümetin yapacağı şey belirlidir, o da sandığı getirmek” diye konuştu.
ŞEFFAFLIK AZALDI
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim vazifelisi Prof. Binhan Elif Yılmaz, hem maliye siyaseti tıpkı vakitte borç idare stratejilerinde değişikliklere gidildiğini belirterek, “2018’den daha sonra yükselen enflasyon ve bedel kaybeden TL’ye karşı alınan genişlemeci tedbirlerle harcama artışı ve gelir azalışı ortamında bütçe açığı büyüdü. 2017’de bütçe açığının GSYH ortasındaki hissesi yüzde 1.5’ti. 2018-2020 yıllarının bütçe açığı ortalaması yüzde 3.3 oldu. Mali disiplinden ve faiz dışı fazladan uzaklaşıldı” dedi.
Bilgi Üniversitesi Öğretim vazifelisi Prof. Cem Başlevent de, başkanlık sisteminin iktisatta yarattığı en büyük handikapın, şeffaflığın azalması ve bağımsız karar alması gereken kurumların siyasetin ağır tesiri altına girmesi olduğunu söylemiş oldu. Başlevent, “Örneğin, Merkez Bankası rezervlerinin piyasalarda kısa vadeli rahatlama için harcaması, koltuğunu kaybetmek istemeyen yöneticilerin aldığı kararlar yardımıyla mümkün oldu” dedi.
ISRARLA DÖVİZ SATILDI KREDİBİLİTE YOK EDİLDİ
Ekonomist Dr. Murat Kubilay, dış borçların ödenmesi ve bu esnada kur istikrarsızlığı yaşanmaması için ısrarlı biçimde döviz rezervlerinin satıldığını belirterek, “Usule uygun olmayan ve ulusal güvenlik açığı yaratabilecek kadar büyük bir kayba niye olan satışlarla swap hariç net rezervler 24.1 milyar dolardan -37.3 milyar dolara indi” dedi. bu vakitte en büyük bedeli genç işsizlerin ösöylemiş olduğini vurgulayan Kubilay, “3 yılda genç işsiz sayısı 2.9 milyondan 3.9 milyona çıktı. İktisat idaresinde kurumsallığın uygunca zayıflatıldığı ve kredibilitenin yok edildiği bir müddetç oldu. 3 yılda 4 Merkez Bankası Lideri değişti. Vakıfbank İdare Heyeti’ne güreşçi Hamza Yerlikaya bile atandı” diye konuştu.
ERDOĞAN: PARLAMENTER SİSTEME DÖNÜŞ YOK
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Başkanlık sistemini getirdik ve bu yeni sistemden de mutluyuz. Dönüş yok. Eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok” dedi. Soçi dönüşü uçakta birlikteindeki gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erdoğan, şunları söylemiş oldu: “Parlamenter demokrasiye dönüş noktasında asla bu biçimde bir şey kelam konusu değil. Başkanlık sistemini getiren bir iktidar kalkıp da muhalefetin kuyruğuna takılır mı? bu biçimde bir şey asla olamaz. Bu sistemle yolumuza devam edeceğiz. Aldığımız ara de ortadadır. Bizi senelerca geride bırakmış olan eski vesayetçi sistemi tekrar denemenin manası yok.”
3600 EK GÖSTERGE VE EYT VAADİ HAYAL OLDU
Türkiye, 2018 yılında başkanlık sistemine geçti fakat seçim öncesi verilen epeyce sayıdaki vaat yerine getirilmedi. 3600 ek göstergenin yanı sıra emeklilikte yaşa takılanlar da (EYT’liler) hayal kırıklığına uğradı. Verilen vaatlerden kimileri şu biçimde:
¦ Kamu bankalarına ve KİT’lere yapılan atamalar liyakat yerine iktidara yakınlık prensibine nazaran hareket edildiğini gösterdi. Eski bakanlar idare konseyi üyesi, eski milletvekilleri büyükelçi ve rektör oldu.
¦ Billboardlara “Yerli uçağımız göklerde” yazılı afiş asıldı. 2015 seçimlerinde ise periyodun Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun fotoğrafının yanında “Yerli yolcu uçağımızı yapıyoruz” afişleri asıldı. Yerli uçak havalanamadı.
¦ Yap-işlet-devret modeliyle yapılan havalimanı, köprü ve hastanelerin maliyeti ve garantileri kamuoyundan gizlendi. Türkiye Varlık Fonu’nun kontrolü yapılmadı. Memleketler arası Şeffaflık Örgütü’nün yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’ne bakılırsa Türkiye, 180 ülke içinde 91. sırada.
¦ Vaatler içinde polis, sıhhat çalışanı ve din gorevlilerine 3600 ek gösterge yer alıyordu. Lakin muhalefetin ısrarlarına karşın bu kelam de yerine getirilmedi.
GERÇEKLEŞEN BİRTAKIM VAATLER DE VAR
Erdoğan seçim öncesinde Kanal İstanbul, 3 katlı İstanbul tüneli ve 1915 Çanakkale Köprüsü üzere büyük projelerin de planlanmasına başlanacağını açıklamıştı. Çanakkale Köprüsü tamamlanmak üzere, öteki projelerin hazırlıkları başladı. Erdoğan, en kıymetli vaatlerinden biri olarak olağanüstü Hal’in (OHAL) sonlandıracağını açıklamıştı, bu 19 Temmuz 2018’de gerçekleştirildi. Erdoğan’ın bedelli askerlik kelamı yerine getirildi. Hayvan Hakları Yasası da maddeleşti.