Dubai’deki son COP28 iklim zirvesinde Brezilyalı yetkililer, kendilerini ormanlarını ve orada yaşayan insanları koruma yolunda ilerleyen küresel bir lider olarak tasvir eden bir dizi plan ve rakam sundular.
Ancak Perşembe günü Brezilya Kongresi, yerli halkların yaşadıkları veya üzerinde hak iddia ettikleri toprakların çoğu üzerindeki haklarını tehdit eden ve potansiyel olarak geniş alanları ağaç kesimi, tarım ve madenciliğe açan bir yasayı kabul etti.
Yeni yasa, yerli halkların, ülkenin mevcut anayasasının yürürlüğe girdiği 5 Ekim 1988 tarihinden itibaren hak iddia ettikleri toprakları işgal ettiklerine dair somut kanıt sunmalarını gerektiriyor; pek çoğunun yerine getirmeyi beklediği bu gereklilik, onlara çok az umut veriyor veya hiç umut vermiyor.
Yeni düzenlemeye göre, yalnızca şu anda yasal süreçte olan yerli arazi talepleri belge eksikliği nedeniyle reddedilmekle kalmıyor, aynı zamanda yerli topraklara yönelik mevcut yasal korumalara da mahkemede itiraz edilip bozulabiliyor.
Tasarıya karşı oy kullanan sol görüşlü kongre üyesi Tarcísio Motta, “Bütün dünyanın COP28’de gezegenin gittiği yönü değiştirmemiz gerektiğini söylediğini gördük” dedi ve şöyle devam etti: “Ancak Kongre, hakların elinden alındığına işaret ediyor gezegenin geleceğinden.”
Araştırmalar, korunan yerli toprakların Amazon’daki ormansızlaşmanın önlenmesine yardımcı olduğunu defalarca gösterdi; bu, ormanların iklim değişikliğiyle mücadele etmek için karbonu daha iyi depolayabildiği anlamına geliyor.
Eylül ayında, Brezilya Yüksek Mahkemesi, yerlilerin toprak talepleri için 1988’e kadar süre verilmesine karşı karar verdi, ancak güçlü tarımsal çıkarları da içeren yeni yasanın destekçileri, bunun hukuki düşünceyi değiştireceğini umuyorlar.
Kongre yasayı geçen ay kabul etti ancak Başkan Luiz Inácio Lula da Silva, yasanın hükümlerinin çoğunu hızla veto etti. Daha sonra perşembe günü Meclis ve Senato, başkanın vetosunu geçersiz kıldı ve müttefiklerinin çoğu rakiplerine katılarak ona karşı çıkma yönünde oy kullandı. Milletvekilleri yakın zamanda çevrecilerin “zehir kanunu” olarak adlandırdığı, pestisitlere ilişkin düzenlemeleri gevşeten bir tedbiri de kabul ederek bunu cumhurbaşkanına gönderdi.
Brezilya’daki çevre ve sivil toplum örgütlerinden oluşan bir ağ olan İklim Gözlemevi’nin genel sekreteri Marcio Astrini, Kongre “Tarımsal İş Grubu gündemini ve çevresel aksaklıkları kabul etti” dedi.
Yerli Topraklar Yasasının önümüzdeki hafta yürürlüğe girmesi bekleniyor. Hukuk uzmanları bu kararın Yüksek Mahkeme’ye götürülmesini bekliyor ve Brezilya’nın önde gelen yerli hakları hareketi olan Apib’in üyeleri de inceleme için mahkemeye bir dilekçe hazırladı.
Yine de mahkemenin davayı karara bağlaması aylar veya daha uzun sürebilir; çevreciler ve yerli hakları aktivistleri o zamana kadar oluşabilecek zarardan korkuyor.
Cava yerli lideri ve yerli hakları savunucusu Beto Marubo, “Yargıda tam bir kaos ve hayatta kalmak için hükümetin eylemlerine ve bu bölgelere güvenen bu savunmasız insanların hayatlarına yönelik tehditler göreceğiz” dedi. Brezilya’nın en izole insanlarından bazılarına ev sahipliği yapıyor.
Resmi bilgilere göre Brezilya’da 1,7 milyondan fazla yerli halk yaşıyor ve bunların yarıdan fazlası Amazon bölgesinde yaşıyor. Ancak en az bir Yerli kişinin bulunduğu hanelerin yalnızca yüzde 20’si belirlenen Yerli bölgelerde yaşıyor.
Bu bölgelerde yaşayanlar halihazırda çiftçilik ve madencilik için yasadışı ormansızlaştırmayla mücadele ediyor ve yasal belirsizlikle yaşıyor, ancak ormansızlaşma oranları yerli bölgelerde başka yerlere göre çok daha düşük.
Bir devlet kurumu olan FUNAI’ye göre, Brezilya genelinde bu alanların 483’üne tam yasal koruma verildi ve 278 alan daha koruma alma sürecinden geçiyor.
Toplamda, Teksas ve Kaliforniya’nın toplam büyüklüğünde 1,1 milyon kilometrekareden fazla veya yaklaşık 425.000 mil kareden fazla alanı, yani Brezilya yüzölçümünün neredeyse yüzde 14’ünü kaplıyorlar.
Savunuculuk grupları, yeni yasaya göre bu alanların yüzde 90’ından fazlasındaki korumaların kaldırılabileceğini söylüyor ve hükümeti, Amazon yağmur ormanlarının korunması da dahil olmak üzere Bay Lula’nın çevre gündemini baltalamakla suçluyorlar.
Bay, “Ülkenin ormansızlaşmayı azaltmaya yönelik bir politikaya sahip olması ve diğer yandan Amazon’u korumak için sahip olduğumuz en zengin araca, yani yerli topraklara son vermek için yorulmadan mücadele eden bir Kongreye sahip olması çok çelişkili bir durum” dedi. Astrini.
Yerli ve çevreci gruplar, geleneksel yaşam tarzına sahip kabilelerin, bunu kanıtlamanın hiçbir yolu olmadan, yüzyıllar boyunca bir bölgede yaşamış olabileceğini söylüyor. Bazılarının gelişmiş dünyayla yalnızca kısa süreli ilişkileri vardı.
Tasarıyı destekleyen Kongre üyeleri, toprak sahiplerine topraklarının ellerinden alınmayacağına dair güvence verilmesinin gerekli olduğunu, bunun da tarım için daha iyi bir iş ortamı yaratacağını savunuyor.
Sağcı senatör Márcio Bittar, “Bugün yaşananlar, ‘zaman çerçevesi yasası’nın vetosunun kaldırılmasıyla takdire şayan çünkü Brezilya’da toprak sahibi olanlara hukuki kesinlik sağlıyor” dedi.
Ancak savunucuları, topraklarına el konulan ve verilmekte olanların Yerli halklar olduğunu ve yasanın onların mülksüzleştirme ve ötekileştirme geçmişini göz ardı ettiğini söylüyor.
Perşembe günü Brasília’daki hükümet binalarının önünde, Yerli Halklardan Sorumlu Devlet Bakanı Sônia Guajajara da dahil olmak üzere en az 100 yerli halk ve onların destekçileri tasarıyı protesto ederken, içerideki milletvekilleri vetoyu geçersiz kılmak için oy kullandı. Daha sonra sembolik olarak dilekçelerini incelenmek üzere sunmak üzere yakındaki Yüksek Mahkeme binasına doğru yola çıktılar.
Flavia Milhorance Rio de Janeiro’dan gelen raporlar ve Paulo Motoryn Brezilya’dan.
Ancak Perşembe günü Brezilya Kongresi, yerli halkların yaşadıkları veya üzerinde hak iddia ettikleri toprakların çoğu üzerindeki haklarını tehdit eden ve potansiyel olarak geniş alanları ağaç kesimi, tarım ve madenciliğe açan bir yasayı kabul etti.
Yeni yasa, yerli halkların, ülkenin mevcut anayasasının yürürlüğe girdiği 5 Ekim 1988 tarihinden itibaren hak iddia ettikleri toprakları işgal ettiklerine dair somut kanıt sunmalarını gerektiriyor; pek çoğunun yerine getirmeyi beklediği bu gereklilik, onlara çok az umut veriyor veya hiç umut vermiyor.
Yeni düzenlemeye göre, yalnızca şu anda yasal süreçte olan yerli arazi talepleri belge eksikliği nedeniyle reddedilmekle kalmıyor, aynı zamanda yerli topraklara yönelik mevcut yasal korumalara da mahkemede itiraz edilip bozulabiliyor.
Tasarıya karşı oy kullanan sol görüşlü kongre üyesi Tarcísio Motta, “Bütün dünyanın COP28’de gezegenin gittiği yönü değiştirmemiz gerektiğini söylediğini gördük” dedi ve şöyle devam etti: “Ancak Kongre, hakların elinden alındığına işaret ediyor gezegenin geleceğinden.”
Araştırmalar, korunan yerli toprakların Amazon’daki ormansızlaşmanın önlenmesine yardımcı olduğunu defalarca gösterdi; bu, ormanların iklim değişikliğiyle mücadele etmek için karbonu daha iyi depolayabildiği anlamına geliyor.
Eylül ayında, Brezilya Yüksek Mahkemesi, yerlilerin toprak talepleri için 1988’e kadar süre verilmesine karşı karar verdi, ancak güçlü tarımsal çıkarları da içeren yeni yasanın destekçileri, bunun hukuki düşünceyi değiştireceğini umuyorlar.
Kongre yasayı geçen ay kabul etti ancak Başkan Luiz Inácio Lula da Silva, yasanın hükümlerinin çoğunu hızla veto etti. Daha sonra perşembe günü Meclis ve Senato, başkanın vetosunu geçersiz kıldı ve müttefiklerinin çoğu rakiplerine katılarak ona karşı çıkma yönünde oy kullandı. Milletvekilleri yakın zamanda çevrecilerin “zehir kanunu” olarak adlandırdığı, pestisitlere ilişkin düzenlemeleri gevşeten bir tedbiri de kabul ederek bunu cumhurbaşkanına gönderdi.
Brezilya’daki çevre ve sivil toplum örgütlerinden oluşan bir ağ olan İklim Gözlemevi’nin genel sekreteri Marcio Astrini, Kongre “Tarımsal İş Grubu gündemini ve çevresel aksaklıkları kabul etti” dedi.
Yerli Topraklar Yasasının önümüzdeki hafta yürürlüğe girmesi bekleniyor. Hukuk uzmanları bu kararın Yüksek Mahkeme’ye götürülmesini bekliyor ve Brezilya’nın önde gelen yerli hakları hareketi olan Apib’in üyeleri de inceleme için mahkemeye bir dilekçe hazırladı.
Yine de mahkemenin davayı karara bağlaması aylar veya daha uzun sürebilir; çevreciler ve yerli hakları aktivistleri o zamana kadar oluşabilecek zarardan korkuyor.
Cava yerli lideri ve yerli hakları savunucusu Beto Marubo, “Yargıda tam bir kaos ve hayatta kalmak için hükümetin eylemlerine ve bu bölgelere güvenen bu savunmasız insanların hayatlarına yönelik tehditler göreceğiz” dedi. Brezilya’nın en izole insanlarından bazılarına ev sahipliği yapıyor.
Resmi bilgilere göre Brezilya’da 1,7 milyondan fazla yerli halk yaşıyor ve bunların yarıdan fazlası Amazon bölgesinde yaşıyor. Ancak en az bir Yerli kişinin bulunduğu hanelerin yalnızca yüzde 20’si belirlenen Yerli bölgelerde yaşıyor.
Bu bölgelerde yaşayanlar halihazırda çiftçilik ve madencilik için yasadışı ormansızlaştırmayla mücadele ediyor ve yasal belirsizlikle yaşıyor, ancak ormansızlaşma oranları yerli bölgelerde başka yerlere göre çok daha düşük.
Bir devlet kurumu olan FUNAI’ye göre, Brezilya genelinde bu alanların 483’üne tam yasal koruma verildi ve 278 alan daha koruma alma sürecinden geçiyor.
Toplamda, Teksas ve Kaliforniya’nın toplam büyüklüğünde 1,1 milyon kilometrekareden fazla veya yaklaşık 425.000 mil kareden fazla alanı, yani Brezilya yüzölçümünün neredeyse yüzde 14’ünü kaplıyorlar.
Savunuculuk grupları, yeni yasaya göre bu alanların yüzde 90’ından fazlasındaki korumaların kaldırılabileceğini söylüyor ve hükümeti, Amazon yağmur ormanlarının korunması da dahil olmak üzere Bay Lula’nın çevre gündemini baltalamakla suçluyorlar.
Bay, “Ülkenin ormansızlaşmayı azaltmaya yönelik bir politikaya sahip olması ve diğer yandan Amazon’u korumak için sahip olduğumuz en zengin araca, yani yerli topraklara son vermek için yorulmadan mücadele eden bir Kongreye sahip olması çok çelişkili bir durum” dedi. Astrini.
Yerli ve çevreci gruplar, geleneksel yaşam tarzına sahip kabilelerin, bunu kanıtlamanın hiçbir yolu olmadan, yüzyıllar boyunca bir bölgede yaşamış olabileceğini söylüyor. Bazılarının gelişmiş dünyayla yalnızca kısa süreli ilişkileri vardı.
Tasarıyı destekleyen Kongre üyeleri, toprak sahiplerine topraklarının ellerinden alınmayacağına dair güvence verilmesinin gerekli olduğunu, bunun da tarım için daha iyi bir iş ortamı yaratacağını savunuyor.
Sağcı senatör Márcio Bittar, “Bugün yaşananlar, ‘zaman çerçevesi yasası’nın vetosunun kaldırılmasıyla takdire şayan çünkü Brezilya’da toprak sahibi olanlara hukuki kesinlik sağlıyor” dedi.
Ancak savunucuları, topraklarına el konulan ve verilmekte olanların Yerli halklar olduğunu ve yasanın onların mülksüzleştirme ve ötekileştirme geçmişini göz ardı ettiğini söylüyor.
Perşembe günü Brasília’daki hükümet binalarının önünde, Yerli Halklardan Sorumlu Devlet Bakanı Sônia Guajajara da dahil olmak üzere en az 100 yerli halk ve onların destekçileri tasarıyı protesto ederken, içerideki milletvekilleri vetoyu geçersiz kılmak için oy kullandı. Daha sonra sembolik olarak dilekçelerini incelenmek üzere sunmak üzere yakındaki Yüksek Mahkeme binasına doğru yola çıktılar.
Flavia Milhorance Rio de Janeiro’dan gelen raporlar ve Paulo Motoryn Brezilya’dan.