Medipol Mega Üniversite Hastanesinden Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Sema Anak, çocuklarda sık görülen anemiye karşı toplumda hakikat bilinen yanlışlara dikkati çekerek aileleri uyardı. Anak, 18 yaşına kadar süren çocukluk periyodunun daima büyüme ve gelişmeyi kapsadığını belirterek, “Bunu sağlayacak besin ve mineraller kesinlikle kâfi ölçülerde tüketilmelidir. Bilhassa süt çocukluğu ve okul öncesinde demir, B12, folat üzere besinlerin yetersiz alınması büyüme-gelişim yanında zeka gelişmenini de olumsuz tesirler. Anneler büyük bir hassaslıkla en uygununu yapmaya çalışırken kimi hakikat bilinen yanlışları da ne yazık ki yapabilmektedir. Öncelikle anne sütünün eşsiz olduğunu da belirtmek gerekir. Bilhassa birinci 6 ayda vaktinde doğmuş bir çocuğun tüm ihtiyaçlarını karşılar. D vitamini, kimi vakit demir eklenebilir. Anne sütü 2 yıla kadar verilmelidir, lakin 6’ncı aydan daha sonra gerekli destekler yapılmalıdır. Bu mevzuda yetersiz kalınması değerli anemilere (kansızlıklara) yol açabilir. Örneğin demir ihtiyacı karşılanamazsa çocuk gece epey huzursuzdur ve uyumakta kuvvetlik çeker” diye konuştu.
BALIKTA KIRMIZI ET KADAR B12 VE DEMİR YOK
En düzgün demir kaynağının kırmızı et olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Anak, şöyleki devam etti: “En güzel demir kaynağı olarak karaciğer, kırmızı et, sakatat, kümes hayvanları, koyu yeşil yapraklı sebzeler, balık, kuru baklagiller, kabuklu yemişler, taze ve kuru meyveler, yumurta sıralanabilir. B12 vitamini ile demir en çok kırmızı ette ve yumurta sarısında bulunur. Tavuk ve balık üzere beyaz ette, kırmızı et kadar B12 vitamini ve demir fazla değildir. Folik asit daha epey yeşil yapraklı besinlerde bulunur. Bitkisel besinlerden da demir alabiliriz. Yeşil yapraklı bitkilerde, hububat dediğimiz mercimek, nohut, fasulye üzere besinlerde demir bulunur. Lakin bedenimizden en uygun emilen demir hayvansal demirdir. Sakatatların güzel bir demir kaynağı olduğu bilinmektedir. Lakin bir yaşından küçük bebeklere karaciğer haricinde hiç bir sakatat yedirilmemelidir. Bilhassa beyin, böbrek, dalak, lisan ve işkembe üzere besinler virüs ve bakteri üzere mikroorganizmalar açısından son derece risklidir.”
NİKOTİN niçinİYLE ISPANAK ÖNERİLMEZ
Bilinenin tersine ıspanakta demirin az bulunduğunu tabir eden Anak, “1800’lü senelerda ıspanaktaki demirin hesaplamasında yapılan bir virgül yanılgısı 1930’lu senelerda ortaya çıktı, lakin hala ıspanak yenmeli diye teklifler sürüyor. Ispanak yalnızca folik asit, magnezyum, fosfor üzere mineraller açısından zengindir. Ayrıyeten içerdiği nikotin niçiniyle süt çocuklarında önerilmemektedir. Brokolide ıspanağa nazaran daha fazla demir vardır. Tıpkı biçimde demir kaynağı olarak epey önerilen pekmezin ortasındaki demir de bir daha bir hayvansal protein kadar fazla değildir. Pekmez, demir, kalsiyum, fosfor, potasyum içerir, kolay ve besleyici bir güç deposudur. Demir ihtiyacı yüksek olan bebek ve çocuk beslenmesinde tatlandırıcı alternatifi olarak kullanılabilir. Lakin kan şekerini süratli yükseltmesi sebebiyle porsiyon denetimine dikkat edilmeli, glukoz-fruktoz içermemelidir. Ülkemiz üzere Akdeniz neslinde yer alan ülkelerde Akdeniz Anemisi de sıktır. Gerek taşıyıcılık gerekse hastalıkta demir birikimi kelam konusudur. Yalnızca demir eksikliği anemisi ve Akdeniz taşıyıcılığı bir ortada olduğunda tabip denetiminde demir kullanılabilir” biçiminde konuştu.
KEÇİ SÜTÜ VE İNEK SÜTÜNE DİKKAT
Son senelerda anne sütüne benzerliği niçiniyle keçi sütü önerildiğine de dikkati çeken Anak şu ihtarlarda bulundu: “hiç bir şey anne sütünün yerini tutamaz. Ayrıyeten tek başına kullanması sorun yaratabilir. Keçi sütünün de eksik istikametleri vardır. Bebek, yalnızca keçi sütüyle beslenirse kansızlık ortaya çıkar. Demir, bakır, folik asit ve vitamin B12 eksikliği kansızlığa sebep olabilir. Ayrıyeten D vitamini açısından da yetersizdir. İnek sütü kullanması da demir eksikliğinin bir öteki değerli sebebidir. İnek sütü aslına bakarsan kâfi demir içermez. Fazla ölçüde inek sütü tüketmek demirin emilimini bozmasının yanı sıra bağırsaktan ince ince kanamalara sebep olarak demir eksiliği gelişmenine de yol açabilir. Tercihen birinci bir yıl inek sütü tüketilmemelidir. Bir yaşından küçük bebeklerde süt yerine yoğurt ve peynir üzere formlarını tüketebilir. Bir yaş daha sonrası inek sütü tüketilebilir, ama günlük 500 mililitreyi (2 su bardağı) geçmemelidir.”
ÇAY VE YUMURTA BEYAZI DEMİR EMİLİMİNİ ZORLAŞTIRIR
Son senelerda süratle kullanması yayılan kefir için de açıklamalarda bulunan Anak, “Kefir hayli yararlı olmakla birlikte, kimi kaynaklarda yer aldığı üzere içerisinde tüm vitaminler ziyadesiyle bulunmaz. Kefir; A, B2 ve B12 vitamini içerir. A ve B2 vitaminlerini devasa yükseklikte ölçüde içermiyor olsa da son derece değerli bir vitamin çeşidi olan B12’yi yüklü ölçüde içerir. Her gün bir buçuk bardak kefir, gereksiniminiz olan tüm B12’yi alabilmenizi sağlar. Bunun üstündeki ölçülerin birikime niye olduğu gözlenir. Ayrıyeten kefir; tek başına tüketilebilecek bir eser değildir, takviye bir besin olarak önerilebilir. Kimi yiyecekler de bedende demirin emilimini zorlaştırabilir. Bunlar çay, kahve, lif, soya proteini ve yumurta beyazıdır. Demir eksikliği tedavisi bakılırsan çocuklarda, fazlaca çay içirilmesi ortasındaki teinin demiri bağlaması niçiniyle emilimi bozabilir. Benzeri biçimde süt, yoğurt ve peynirle birlikte alımında kalsiyum, demiri bağlayarak emilimini azaltır. Demirin midede emilmesi için ortamın asidik olması gerekiyor. Bu niçinle portakal suyu ile içilen demir ilacının emilimi daha fazla olabilir” tabirlerini kullandı.
KAYNAK: DHA
BALIKTA KIRMIZI ET KADAR B12 VE DEMİR YOK
En düzgün demir kaynağının kırmızı et olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Anak, şöyleki devam etti: “En güzel demir kaynağı olarak karaciğer, kırmızı et, sakatat, kümes hayvanları, koyu yeşil yapraklı sebzeler, balık, kuru baklagiller, kabuklu yemişler, taze ve kuru meyveler, yumurta sıralanabilir. B12 vitamini ile demir en çok kırmızı ette ve yumurta sarısında bulunur. Tavuk ve balık üzere beyaz ette, kırmızı et kadar B12 vitamini ve demir fazla değildir. Folik asit daha epey yeşil yapraklı besinlerde bulunur. Bitkisel besinlerden da demir alabiliriz. Yeşil yapraklı bitkilerde, hububat dediğimiz mercimek, nohut, fasulye üzere besinlerde demir bulunur. Lakin bedenimizden en uygun emilen demir hayvansal demirdir. Sakatatların güzel bir demir kaynağı olduğu bilinmektedir. Lakin bir yaşından küçük bebeklere karaciğer haricinde hiç bir sakatat yedirilmemelidir. Bilhassa beyin, böbrek, dalak, lisan ve işkembe üzere besinler virüs ve bakteri üzere mikroorganizmalar açısından son derece risklidir.”
NİKOTİN niçinİYLE ISPANAK ÖNERİLMEZ
Bilinenin tersine ıspanakta demirin az bulunduğunu tabir eden Anak, “1800’lü senelerda ıspanaktaki demirin hesaplamasında yapılan bir virgül yanılgısı 1930’lu senelerda ortaya çıktı, lakin hala ıspanak yenmeli diye teklifler sürüyor. Ispanak yalnızca folik asit, magnezyum, fosfor üzere mineraller açısından zengindir. Ayrıyeten içerdiği nikotin niçiniyle süt çocuklarında önerilmemektedir. Brokolide ıspanağa nazaran daha fazla demir vardır. Tıpkı biçimde demir kaynağı olarak epey önerilen pekmezin ortasındaki demir de bir daha bir hayvansal protein kadar fazla değildir. Pekmez, demir, kalsiyum, fosfor, potasyum içerir, kolay ve besleyici bir güç deposudur. Demir ihtiyacı yüksek olan bebek ve çocuk beslenmesinde tatlandırıcı alternatifi olarak kullanılabilir. Lakin kan şekerini süratli yükseltmesi sebebiyle porsiyon denetimine dikkat edilmeli, glukoz-fruktoz içermemelidir. Ülkemiz üzere Akdeniz neslinde yer alan ülkelerde Akdeniz Anemisi de sıktır. Gerek taşıyıcılık gerekse hastalıkta demir birikimi kelam konusudur. Yalnızca demir eksikliği anemisi ve Akdeniz taşıyıcılığı bir ortada olduğunda tabip denetiminde demir kullanılabilir” biçiminde konuştu.
KEÇİ SÜTÜ VE İNEK SÜTÜNE DİKKAT
Son senelerda anne sütüne benzerliği niçiniyle keçi sütü önerildiğine de dikkati çeken Anak şu ihtarlarda bulundu: “hiç bir şey anne sütünün yerini tutamaz. Ayrıyeten tek başına kullanması sorun yaratabilir. Keçi sütünün de eksik istikametleri vardır. Bebek, yalnızca keçi sütüyle beslenirse kansızlık ortaya çıkar. Demir, bakır, folik asit ve vitamin B12 eksikliği kansızlığa sebep olabilir. Ayrıyeten D vitamini açısından da yetersizdir. İnek sütü kullanması da demir eksikliğinin bir öteki değerli sebebidir. İnek sütü aslına bakarsan kâfi demir içermez. Fazla ölçüde inek sütü tüketmek demirin emilimini bozmasının yanı sıra bağırsaktan ince ince kanamalara sebep olarak demir eksiliği gelişmenine de yol açabilir. Tercihen birinci bir yıl inek sütü tüketilmemelidir. Bir yaşından küçük bebeklerde süt yerine yoğurt ve peynir üzere formlarını tüketebilir. Bir yaş daha sonrası inek sütü tüketilebilir, ama günlük 500 mililitreyi (2 su bardağı) geçmemelidir.”
ÇAY VE YUMURTA BEYAZI DEMİR EMİLİMİNİ ZORLAŞTIRIR
Son senelerda süratle kullanması yayılan kefir için de açıklamalarda bulunan Anak, “Kefir hayli yararlı olmakla birlikte, kimi kaynaklarda yer aldığı üzere içerisinde tüm vitaminler ziyadesiyle bulunmaz. Kefir; A, B2 ve B12 vitamini içerir. A ve B2 vitaminlerini devasa yükseklikte ölçüde içermiyor olsa da son derece değerli bir vitamin çeşidi olan B12’yi yüklü ölçüde içerir. Her gün bir buçuk bardak kefir, gereksiniminiz olan tüm B12’yi alabilmenizi sağlar. Bunun üstündeki ölçülerin birikime niye olduğu gözlenir. Ayrıyeten kefir; tek başına tüketilebilecek bir eser değildir, takviye bir besin olarak önerilebilir. Kimi yiyecekler de bedende demirin emilimini zorlaştırabilir. Bunlar çay, kahve, lif, soya proteini ve yumurta beyazıdır. Demir eksikliği tedavisi bakılırsan çocuklarda, fazlaca çay içirilmesi ortasındaki teinin demiri bağlaması niçiniyle emilimi bozabilir. Benzeri biçimde süt, yoğurt ve peynirle birlikte alımında kalsiyum, demiri bağlayarak emilimini azaltır. Demirin midede emilmesi için ortamın asidik olması gerekiyor. Bu niçinle portakal suyu ile içilen demir ilacının emilimi daha fazla olabilir” tabirlerini kullandı.
KAYNAK: DHA