Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) bağışıklama ile ilgili uzmanlarından, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işık Baran Aksakal, kronik hastalar ve yaşlıları içine alan riskli kümelerde, grip aşısında olduğu üzere sistemli Covid-19 aşısı yaptırılması teklifinin gündemde olduğunu bildirdi.
DSÖ Avrupa Bölgesi Bağışıklama Müracaat Uzman Kümesi’nin 2016’dan beri tek Türk üyesi olarak bakılırsav yapan Prof. Dr. Aksakal, Covid-19’a karşı tam doz aşılanma ve hatırlatma dozlarının niye gerekli olduğuna ait açıklamalarda bulundu.
Yalnızca kızamıkçık üzere birtakım hastalıklarda tek doz aşılanmanın hastalığa karşı ömür uzunluğu muhafaza sağladığını, fakat birden çok geçirilebilmesi niçiniyle difteri, boğmaca, tetanos üzere bilinen birfazlaca hastalıkta tek doz aşının yetersiz kaldığını anlatan Aksakal, bu hastalıklarda tam muhafaza için genelde 3 doz aşı olunması ve hatırlatma dozlarının da yapılması gerektiğini söylemiş oldu.
Aksakal, Covid-19’un da birkaç kere geçirilebildiğine işaret ederek, hastaneye yatış ve ağır bakım dataları üzerinde yapılan incelemeler kararında aşılarla ilgili birden çok doz kullanma kanaatinin oluştuğunu lisana getirdi.
SİNOVAC AŞISI OLANLARA HATIRLATMA DOZU niye YAPILIYOR?
Halihazırda Covid-19’a karşı geliştirilen inaktif aşı Sinovac’da 3. doz sonucu alındığını anımsatan Aksakal, bu dozun değeriyle ilgili şu ayrıntıları paylaştı:
“İnaktif aşıda birinci dozda bağışıklık sistemimize, bedenimize virüsü öğretiyoruz. İkinci dozda ise bir daha bedene hatırlatarak bir daha ve daha kuvvetli bir antikor karşılığı vermesini sağlıyoruz. Zira bizim bağışıklığımız, bir etkenle karşılaştığında belirli bir seviyeye kadar karşılık veriyor, bir kısmını da hafızaya alıyor. Yani ‘tekrar bu virüsle karşılaşırsam karşılık vereyim’ demiş oluyor.
Beden bu etkenle virüsle ne kadar çoğunlukla karşılaşırsa o kadar güçlü karşılık verme ihtimali var. Bu niçinle inaktif aşılarda 4 hafta bırakarak birinci iki dozu bir an evvel, akabinde bir süre daha sonra 3. dozu tamamlarız. Bunun akabinde da aşikâr bir süre daha sonra, bu 6 ay-1 yıl olabilir, çalışma neticelerina bakılırsa, bir daha hatırlatma ya da pekiştirme dozunu yaparız.”
Aksakal, 3. dozun gündeme gelişine ait, “Son periyotta dünyada ve bizde ağır bakım bilgileri ve ölümlere baktığımızda bunların ortasında iki doz Sinovac olanların da olduğunu görmeye başladık. Bu da bize 3. dozun gerekliliği ikazını verdi.” diye konuştu.
Sıhhat Bakanlığının da bu istikamette karar aldığına, 3. dozda Sinovac ve BioNTech aşılarının birbiriyle yakın seviyede koruyuculuk sağladığına işaret eden Aksakal, inaktif yerli aşı adayı TURKOVAC’da da 3. dozun gerekliliğine ait Sinovac’la kıyaslamalı klinik çalışmanın devam ettiğini belirtti.
“BİONTECH’DE 3. DOZ, VARYANTLAR niçinİYLE OLABİLİR”
Prof. Dr. Aksakal, mRNA aşılarına ait de “Aslında geçmişe dönük datalar, iki doz BioNTech’in çok düzgün koruduğunu gösteriyordu. Ama dünya genelinde varyantlarla ilgili kasvet ortaya çıktı. BioNTech’de şu an dünyanın hiç bir yerinde çabucak hemen 3. doz önerisi oluşmadı lakin oluşabilir. sebebi de varyantlar olacaktır.” dedi.
Aksakal, mRNA aşılarında bu biçimde bir çalışmanın belgelenmesi durumunda süratle 3. doz için adım atılacağını vurguladı.
FERDİ ÖNLEMLER, VARYANTLARIN OLUŞUMUNU ÖNLEMEDE ÇOK KIYMETLİ
Covid-19’un Delta, Mu üzere varyantlarına da değinen Aksakal, varyantların virüsün beşerden beşere bulaşma imkanı bulması niçiniyle oluştuğuna dikkati çekti.
Aksakal, “Maske, uzaklık, hijyen kuralları varyantların oluşumunu önlemede fazlaca kıymetli. Aşılı ya da aşısız yeni beşerler enfekte çok varyant oluşma ihtimali kelam konusu olabiliyor. Covid-19 aşılı ya da aşısız beşerde üreyebiliyor ancak bu aşılı bireylerde daha az ve hudutlu oluyor.” sözünü kullandı.
“AŞILARIN KORUYUCULUĞUNUN MU VARYANTINA KARŞI ÇOK UYGUN OLMADIĞI GÖRÜLÜYOR”
Aksakal, Türkiye’de de iki şahısta saptanan Mu varyantına ait, şunları kaydetti:
“Şu anki aşıların koruyuculuğunun Mu varyantına karşı fazlaca yeterli olmadığı görülüyor. Bundan daha sonra diğer varyantlar da oluşabilir ve onlara karşı aşı gözetici olabilir, olmayabilir de. Bu izleniyor şu anda.
Hadiseler çok dert duymamız olağan ancak hangi varyant olursa olsun Covid-19’un hava ya da damlacık yoluyla bulaşmasına yönelik temel özelliği hayli değişmediği için aşının yanı sıra maske, uzaklık, hijyen önlemlerinden asla geri adım atmamamız gerekiyor. Yeni varyantları aşının aktifliği, içeriğinde bir değişikliğe gerek olup olmadığı noktasında da izlemeye devam edeceğiz.”
“ÜLKEMİZDE AŞILAMA SURATI ARTTIKÇA YENİ VARYANTLAR OLUŞMAYACAK”
Prof. Dr. Parıltı Baran Aksakal, “Toplumda aşılama suratını, süratle yükseltebilirsek yeni varyantlardan korkmaya da gerek kalmayacak zira ülkemizde o varyantlar oluşmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Aksakal, tam doz aşılanma ile ilgili vatandaşlara şu davette bulundu:
“Aşı ile elde etmeye çalıştığımız sonuç; bireylerin ağır bakıma yatmaması, ağır hastalık geçirmemesi ve ömrünü kaybetmemesi. Bunun yanında enfeksiyondan korunarak yeni varyantların oluşmasını engellemek. Bu niçinle bütün halkımızdan şunu rica ediyorum; aşı durumlarını gözden geçirsinler ve tam doz aşılı olmaya uğraş etsinler. Ağır bakımda yatan hastalarımızın yarısı aşısız, başka yarısı da eksik aşılı.
Tam doz aşı ne demek? Şayet tek doz Sinovac aşısı olunmuşsa kesinlikle vakti gelir gelmez 2. ve akabinde da 3. dozu olunmalı. Yani aşılanma ve eksik aşıların bir an evvel tamamlanması fazlaca kıymetli. Zira şu anda Covid-19 kaynaklı ağır bakıma yatış ve vefatları engelleyecek fazlaca daha aktif bir tedbire sahip değiliz.”
COVİD-19’A KARŞI SİSTEMLİ AŞI OLUNMASI GEREKECEK Mİ?
Prof. Dr. Aksakal, “Covid-19’a karşı devamlı aşı olmamız gerekecek mi?” tarafındaki soruların anımsatılması üzerine, 1918 ve 1950’lerde yaşanan, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine niye olan iki büyük grip salgınını örnek gösterdi. O periyotlarda grip aşısının bulunmadığını lakin 2009’da yaşanan grip salgınında aşı ve tedavi hallerinin var olduğunu aktaran Aksakal, birinci salgınlar neredeyse 4 yıl sürerken, 2009’daki salgının, aşı yardımıyla bir yıl ortasında denetim altına alındığına dikkati çekti.
Aksakal, tedbirlerle salgınların mühletinin kısaldığına işaret ederek, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Salgının olmadığı devirde, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, bağışıklık sorunu bulunan, kalp-böbrek hastalıkları olanlar için her yıl grip aşısı olmalarını öneriyoruz. Muhtemelen ileriki vakitte Covid-19 için de emsal bir durum kelam konusu olacak. Kronik hastalığı bulunan ve aşikâr yaşın üzerinde olan kümelere aşıyı nizamlı olarak yaptırmalarını önereceğiz. Pandemi periyodunda 4. doz olup olmayacağını şimdiden öngörmek epey mümkün değil. Ama şunu rahatlıkla söyleyebiliriz; 3. dozdan daha sonraki duruma bakıp tahminen 4. doz olabilir lakin daha sonrasındasının 6 ayda bir aşılamayı gerektirecek yoğunluk oluşturmayacağını öngörüyorum. Olağan ki evvela Covid-19’un, yeni varyantlarının izlenmesi ve ne boyuta ulaşacağının kıymetlendirilmesi gerekiyor. Asıl riskli kümelere ise aşının devam edeceğini düşünüyorum.”
DSÖ Avrupa Bölgesi Bağışıklama Müracaat Uzman Kümesi’nin 2016’dan beri tek Türk üyesi olarak bakılırsav yapan Prof. Dr. Aksakal, Covid-19’a karşı tam doz aşılanma ve hatırlatma dozlarının niye gerekli olduğuna ait açıklamalarda bulundu.
Yalnızca kızamıkçık üzere birtakım hastalıklarda tek doz aşılanmanın hastalığa karşı ömür uzunluğu muhafaza sağladığını, fakat birden çok geçirilebilmesi niçiniyle difteri, boğmaca, tetanos üzere bilinen birfazlaca hastalıkta tek doz aşının yetersiz kaldığını anlatan Aksakal, bu hastalıklarda tam muhafaza için genelde 3 doz aşı olunması ve hatırlatma dozlarının da yapılması gerektiğini söylemiş oldu.
Aksakal, Covid-19’un da birkaç kere geçirilebildiğine işaret ederek, hastaneye yatış ve ağır bakım dataları üzerinde yapılan incelemeler kararında aşılarla ilgili birden çok doz kullanma kanaatinin oluştuğunu lisana getirdi.
SİNOVAC AŞISI OLANLARA HATIRLATMA DOZU niye YAPILIYOR?
Halihazırda Covid-19’a karşı geliştirilen inaktif aşı Sinovac’da 3. doz sonucu alındığını anımsatan Aksakal, bu dozun değeriyle ilgili şu ayrıntıları paylaştı:
“İnaktif aşıda birinci dozda bağışıklık sistemimize, bedenimize virüsü öğretiyoruz. İkinci dozda ise bir daha bedene hatırlatarak bir daha ve daha kuvvetli bir antikor karşılığı vermesini sağlıyoruz. Zira bizim bağışıklığımız, bir etkenle karşılaştığında belirli bir seviyeye kadar karşılık veriyor, bir kısmını da hafızaya alıyor. Yani ‘tekrar bu virüsle karşılaşırsam karşılık vereyim’ demiş oluyor.
Beden bu etkenle virüsle ne kadar çoğunlukla karşılaşırsa o kadar güçlü karşılık verme ihtimali var. Bu niçinle inaktif aşılarda 4 hafta bırakarak birinci iki dozu bir an evvel, akabinde bir süre daha sonra 3. dozu tamamlarız. Bunun akabinde da aşikâr bir süre daha sonra, bu 6 ay-1 yıl olabilir, çalışma neticelerina bakılırsa, bir daha hatırlatma ya da pekiştirme dozunu yaparız.”
Aksakal, 3. dozun gündeme gelişine ait, “Son periyotta dünyada ve bizde ağır bakım bilgileri ve ölümlere baktığımızda bunların ortasında iki doz Sinovac olanların da olduğunu görmeye başladık. Bu da bize 3. dozun gerekliliği ikazını verdi.” diye konuştu.
Sıhhat Bakanlığının da bu istikamette karar aldığına, 3. dozda Sinovac ve BioNTech aşılarının birbiriyle yakın seviyede koruyuculuk sağladığına işaret eden Aksakal, inaktif yerli aşı adayı TURKOVAC’da da 3. dozun gerekliliğine ait Sinovac’la kıyaslamalı klinik çalışmanın devam ettiğini belirtti.
“BİONTECH’DE 3. DOZ, VARYANTLAR niçinİYLE OLABİLİR”
Prof. Dr. Aksakal, mRNA aşılarına ait de “Aslında geçmişe dönük datalar, iki doz BioNTech’in çok düzgün koruduğunu gösteriyordu. Ama dünya genelinde varyantlarla ilgili kasvet ortaya çıktı. BioNTech’de şu an dünyanın hiç bir yerinde çabucak hemen 3. doz önerisi oluşmadı lakin oluşabilir. sebebi de varyantlar olacaktır.” dedi.
Aksakal, mRNA aşılarında bu biçimde bir çalışmanın belgelenmesi durumunda süratle 3. doz için adım atılacağını vurguladı.
FERDİ ÖNLEMLER, VARYANTLARIN OLUŞUMUNU ÖNLEMEDE ÇOK KIYMETLİ
Covid-19’un Delta, Mu üzere varyantlarına da değinen Aksakal, varyantların virüsün beşerden beşere bulaşma imkanı bulması niçiniyle oluştuğuna dikkati çekti.
Aksakal, “Maske, uzaklık, hijyen kuralları varyantların oluşumunu önlemede fazlaca kıymetli. Aşılı ya da aşısız yeni beşerler enfekte çok varyant oluşma ihtimali kelam konusu olabiliyor. Covid-19 aşılı ya da aşısız beşerde üreyebiliyor ancak bu aşılı bireylerde daha az ve hudutlu oluyor.” sözünü kullandı.
“AŞILARIN KORUYUCULUĞUNUN MU VARYANTINA KARŞI ÇOK UYGUN OLMADIĞI GÖRÜLÜYOR”
Aksakal, Türkiye’de de iki şahısta saptanan Mu varyantına ait, şunları kaydetti:
“Şu anki aşıların koruyuculuğunun Mu varyantına karşı fazlaca yeterli olmadığı görülüyor. Bundan daha sonra diğer varyantlar da oluşabilir ve onlara karşı aşı gözetici olabilir, olmayabilir de. Bu izleniyor şu anda.
Hadiseler çok dert duymamız olağan ancak hangi varyant olursa olsun Covid-19’un hava ya da damlacık yoluyla bulaşmasına yönelik temel özelliği hayli değişmediği için aşının yanı sıra maske, uzaklık, hijyen önlemlerinden asla geri adım atmamamız gerekiyor. Yeni varyantları aşının aktifliği, içeriğinde bir değişikliğe gerek olup olmadığı noktasında da izlemeye devam edeceğiz.”
“ÜLKEMİZDE AŞILAMA SURATI ARTTIKÇA YENİ VARYANTLAR OLUŞMAYACAK”
Prof. Dr. Parıltı Baran Aksakal, “Toplumda aşılama suratını, süratle yükseltebilirsek yeni varyantlardan korkmaya da gerek kalmayacak zira ülkemizde o varyantlar oluşmayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Aksakal, tam doz aşılanma ile ilgili vatandaşlara şu davette bulundu:
“Aşı ile elde etmeye çalıştığımız sonuç; bireylerin ağır bakıma yatmaması, ağır hastalık geçirmemesi ve ömrünü kaybetmemesi. Bunun yanında enfeksiyondan korunarak yeni varyantların oluşmasını engellemek. Bu niçinle bütün halkımızdan şunu rica ediyorum; aşı durumlarını gözden geçirsinler ve tam doz aşılı olmaya uğraş etsinler. Ağır bakımda yatan hastalarımızın yarısı aşısız, başka yarısı da eksik aşılı.
Tam doz aşı ne demek? Şayet tek doz Sinovac aşısı olunmuşsa kesinlikle vakti gelir gelmez 2. ve akabinde da 3. dozu olunmalı. Yani aşılanma ve eksik aşıların bir an evvel tamamlanması fazlaca kıymetli. Zira şu anda Covid-19 kaynaklı ağır bakıma yatış ve vefatları engelleyecek fazlaca daha aktif bir tedbire sahip değiliz.”
COVİD-19’A KARŞI SİSTEMLİ AŞI OLUNMASI GEREKECEK Mİ?
Prof. Dr. Aksakal, “Covid-19’a karşı devamlı aşı olmamız gerekecek mi?” tarafındaki soruların anımsatılması üzerine, 1918 ve 1950’lerde yaşanan, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine niye olan iki büyük grip salgınını örnek gösterdi. O periyotlarda grip aşısının bulunmadığını lakin 2009’da yaşanan grip salgınında aşı ve tedavi hallerinin var olduğunu aktaran Aksakal, birinci salgınlar neredeyse 4 yıl sürerken, 2009’daki salgının, aşı yardımıyla bir yıl ortasında denetim altına alındığına dikkati çekti.
Aksakal, tedbirlerle salgınların mühletinin kısaldığına işaret ederek, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Salgının olmadığı devirde, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, bağışıklık sorunu bulunan, kalp-böbrek hastalıkları olanlar için her yıl grip aşısı olmalarını öneriyoruz. Muhtemelen ileriki vakitte Covid-19 için de emsal bir durum kelam konusu olacak. Kronik hastalığı bulunan ve aşikâr yaşın üzerinde olan kümelere aşıyı nizamlı olarak yaptırmalarını önereceğiz. Pandemi periyodunda 4. doz olup olmayacağını şimdiden öngörmek epey mümkün değil. Ama şunu rahatlıkla söyleyebiliriz; 3. dozdan daha sonraki duruma bakıp tahminen 4. doz olabilir lakin daha sonrasındasının 6 ayda bir aşılamayı gerektirecek yoğunluk oluşturmayacağını öngörüyorum. Olağan ki evvela Covid-19’un, yeni varyantlarının izlenmesi ve ne boyuta ulaşacağının kıymetlendirilmesi gerekiyor. Asıl riskli kümelere ise aşının devam edeceğini düşünüyorum.”