PROF. DR. NİYAZİ BEKİ
Allah’a ve hesap gününe inandığı biçimde, günah işleyen kimse-iç dünyasında yaşayacağı ikilemden dolayı-biroldukça istikametten, bilhassa de ruhsal olarak epeyce olumsuz etkilenecektir.
Bir mümin olarak itaat ve isyan için kullanılan terminolojide fevkalade bir etkileşim vardır. Örneğin; Allah’a ve Resulüne itaat eden kimse, ‘salih’ unvanıyla; isyan eden kimse ise, ‘fasık’ unvanıyla anılır. Bu iki kavram biri olumlu, başkası olumsuz olmak üzere büyük bir tesire sahiptir.
Salih insan; dürüst, düzgün, yararlı, faydalı, dosdoğru yolda olan, insanlık ailesine yakışan, cennete girmeye lâyık, İlahî rahmetin gözüne girmiş kimse manasına gelir.
Buna karşılık fasık insan; yamuk, ziyanlı, kaypak, yoldan çıkmış, dosdoğru yoldan sapmış, cennet rotasından çıkmış, yolunu şaşırmış, İlahî rahmetin gözünden düşmüş adam demektir. Artık hangi fasık, günahkâr adam bu unvanla anılmak ister. Şu var ki, gerçekler kimsenin gözyaşına bakmaz…
‘ŞEYTANIN ZEHİRLİ OKU’
Hz. Huzeyfe’den nakledilen bir rivayete bakılırsa Peygamberimiz (s.a.v) şu biçimde buyurmuştur: “Harama bakmak, şeytanın zehirli oklarından bir oktur. Kim Allah’ın endişesinden bunu terk ederse, aziz ve celil olan Allah ona o denli bir iman verecektir ki, onun zevkini kalbinde duyacaktır” (Hakim, 4/313; Mecmau’z-Zevaid, 8/63). Bunun bir manası şudur: Harama bakış, insanın hayvanî içgüdülerini ön plana çıkarır, bunların coşkun hale gelmesi, öteki ulvî hislerin sinmesine hizmet edecektir. Kalbin ulvî hislerden uzaklaşıp, süflî isteklerin damına düşmesi, fazlaca derinden faydalanması manasına gelir. Ayrıyeten, her makûs hayal bile şeytanın bir askeri olarak kalbin sol yanındaki ‘lümme-i şeytaniye’ eşkıyaları tarafınca kuşatılmasına, kalbin sağ tarafındaki ‘kuvve-i melekiye’ askerlerinin dağılmasına katkı sağlayacaktır.
İnsan onuruna düşkün bir varlıktır. Ufak bir yanlışından ötürü âmirinden işittiği azardan dolayı morali bozulan, yemek iştahı kaçan bir insanın, işlediği epey günahlardan ötürü Allah’tan işiteceği azarları düşünmekten çökmemesi mümkün müdür?
İnsan sahip olduğu vicdanı itibariyle yeterliliğin kulu ve kölesidir. Bu vicdanla, kendisini yoktan yaratan, maddî-manevî binlerce mükemmel donanımla donatan, bin bir türlü nimetlere boğan Rabbine karşı yaptığı saygısızlığı hatırladıkça, kalbinin en derin köşesinden duyduğu ıstırapla iki büklüm olması işten bile değildir.
KURTULUŞUN REÇETESİ
Günahlardan kurtulmanın en kısa yolu, Allah’a ve hesap gününe dair imanı güçlendirmektir. Bu mevzuyu fazla uzatmamak için, aşağıda yer alan diyalogda, günahlara karşı faydalı bir bilinçlendirme örneği sunulmuştur:
Günahlardan kurtulmak isteyen bir adam, İbrahim b. Edhem’e gelir; ortalarında şöyleki bir konuşma cereyan eder:
Adam: “Ey İbrahim b. Edhem!.. Ben epey günah işleyip nefsime zulmettim. Lütfen bana kimi ihtarlarda bulun, tahminen ıslah olurum.”
İbrahim: “Fazla üzülmene gerek yok; şayet sen beş hususu kabul edip onları yerine getirebilirsen, ne kadar günah işlersen işle, sana ziyan vermez.”
“Nedir onlar?..”
“Birincisi şudur: Allah’a karşı isyan etmek istediğin vakit O’nun rızkını yemeyeceksin.”
“Olur mu hiç?.. Yeryüzünde bulunan her şey O’nun rızkıdır. bu biçimde ben ne yiyeceğim?”
“Be adam!.. Bir yandan Allah’ın nimetlerinden istifade edip, öbür yandan O’na karşı isyan bayrağını açmak sana yakışır mı?”
“Peki, ikincisi nedir?”
“Ne vakit Allah’a karşı isyan etmek istersen, hiç şayet olmazsa o sıralarda O’nun memleketini terk et, öteki yere git!”
“Bu, daha da imkânsız; O’nun mülkü olmayan bir yer yok ki oraya gideyim.”
“Be kardeşim!.. Hem Allah’ın memleketinde oturacaksın, hem O’nun verdiği nimetleri yiyeceksin, birebir vakitte O’na karşı çıkacaksın; bu, olacak iş mi?”
“Peki, üçüncüsü neymiş?”
“Allah’ın memleketinde oturup O’nun rızkını yediğin biçimde, bir daha de canın isyan etmek isterse hiç şayet olmazsa bir yolunu bul da günah işlediğin vakit seni görmesin.”
“Ey İbrahim!.. Sen neler söylüyorsun? Bütün gizlilikleri bilen Allah’tan bir şey saklamanın imkânı var mıdır?”
“Arkadaşım!.. Allah’ın memleketinde oturup verdiği rızkını yediğin biçimde, üstelik kullarını açıkça gördüğüne iman ettiğin biçimde, O’na karşı isyan etmek hangi aklın kârıdır?”
“Doğru söylüyorsun! Dördüncüsünü de söyler misin?”
“söylemiş olduklerimi şimdiye kadar kabul etmedin. Hiç şayet olmazsa şunu yap: Azrail canını almaya geldiği vakit ona ricada bulun ki, günahlardan daha sonra tevbe edip hoş işler yapabileceğin kadar sana bir süre tanısın!”
“Azrail, hiç bu biçimde bir şeyi kabul eder mi?”
“Sevgili kardeşim!.. Vefatı öldüremiyorsun. Kabrin kapısını kapatamıyorsun. Azrail’le anlaşıp da hiç şayet olmazsa bir mühlet işi tehir edemiyorsun.. Söyler misin Allah aşkına, nasıl kurtulacaksın?”
“Anlaşıldı. Lütfen beşincisini de söyler misin?”
“Beşincisi şu: Bilirsin ki bu dünyada Allah’a karşı isyan ettikten daha sonra Kıyamet Günü zebanîler peşini bırakmayacaktır. Şayet gücün yetiyorsa onlar seni Cehenneme sürükledikleri vakit ayak diret. bu biçimdelikle onlardan kurtulabileceğin için serbestçe günah işleyebilirsin!”
“Ya İbrahim!.. Biliyorsun ki ne onlar beni bırakırlar, ne de ben onlardan kurtulabilirim.”
“bu biçimde, öteki bir kurtuluş devan var ise onu da sen söyle!”
Rivayete bakılırsa, bu adam, o saatten daha sonra önemli bir tevbe etmiş ve ömrü boyunca salih amel yapmaya devam etmiştir. (N. Beki, Rahman Mühleti tefsirinden.)
Görüldüğü üzere insanların günaha karşı hassaslığını sağlayan, Allah’a ve ahiret gününe olan imandır. Bu iman gafletle devre dışı kaldığı vakit nefs-i emmarenin tuzaklarına düşmek kaçınılmazdır. İman şuurunun gücü nispetinde günahlardan kaçınma direnci artacaktır.
Gizli-açık her şeyi epeyce güzel bilen Rabbim, bu Ramazan hürmetine bize samimi bir tövbe nasip etsin, kendisine karşı hürmet ve sevgiyi ihsan etsin, her türlü günahtan bizi korusun ve mevcut günahlarımızı da af eylesin, Âmîn!
Allah’a ve hesap gününe inandığı biçimde, günah işleyen kimse-iç dünyasında yaşayacağı ikilemden dolayı-biroldukça istikametten, bilhassa de ruhsal olarak epeyce olumsuz etkilenecektir.
Bir mümin olarak itaat ve isyan için kullanılan terminolojide fevkalade bir etkileşim vardır. Örneğin; Allah’a ve Resulüne itaat eden kimse, ‘salih’ unvanıyla; isyan eden kimse ise, ‘fasık’ unvanıyla anılır. Bu iki kavram biri olumlu, başkası olumsuz olmak üzere büyük bir tesire sahiptir.
Salih insan; dürüst, düzgün, yararlı, faydalı, dosdoğru yolda olan, insanlık ailesine yakışan, cennete girmeye lâyık, İlahî rahmetin gözüne girmiş kimse manasına gelir.
Buna karşılık fasık insan; yamuk, ziyanlı, kaypak, yoldan çıkmış, dosdoğru yoldan sapmış, cennet rotasından çıkmış, yolunu şaşırmış, İlahî rahmetin gözünden düşmüş adam demektir. Artık hangi fasık, günahkâr adam bu unvanla anılmak ister. Şu var ki, gerçekler kimsenin gözyaşına bakmaz…
‘ŞEYTANIN ZEHİRLİ OKU’
Hz. Huzeyfe’den nakledilen bir rivayete bakılırsa Peygamberimiz (s.a.v) şu biçimde buyurmuştur: “Harama bakmak, şeytanın zehirli oklarından bir oktur. Kim Allah’ın endişesinden bunu terk ederse, aziz ve celil olan Allah ona o denli bir iman verecektir ki, onun zevkini kalbinde duyacaktır” (Hakim, 4/313; Mecmau’z-Zevaid, 8/63). Bunun bir manası şudur: Harama bakış, insanın hayvanî içgüdülerini ön plana çıkarır, bunların coşkun hale gelmesi, öteki ulvî hislerin sinmesine hizmet edecektir. Kalbin ulvî hislerden uzaklaşıp, süflî isteklerin damına düşmesi, fazlaca derinden faydalanması manasına gelir. Ayrıyeten, her makûs hayal bile şeytanın bir askeri olarak kalbin sol yanındaki ‘lümme-i şeytaniye’ eşkıyaları tarafınca kuşatılmasına, kalbin sağ tarafındaki ‘kuvve-i melekiye’ askerlerinin dağılmasına katkı sağlayacaktır.
İnsan onuruna düşkün bir varlıktır. Ufak bir yanlışından ötürü âmirinden işittiği azardan dolayı morali bozulan, yemek iştahı kaçan bir insanın, işlediği epey günahlardan ötürü Allah’tan işiteceği azarları düşünmekten çökmemesi mümkün müdür?
İnsan sahip olduğu vicdanı itibariyle yeterliliğin kulu ve kölesidir. Bu vicdanla, kendisini yoktan yaratan, maddî-manevî binlerce mükemmel donanımla donatan, bin bir türlü nimetlere boğan Rabbine karşı yaptığı saygısızlığı hatırladıkça, kalbinin en derin köşesinden duyduğu ıstırapla iki büklüm olması işten bile değildir.
KURTULUŞUN REÇETESİ
Günahlardan kurtulmanın en kısa yolu, Allah’a ve hesap gününe dair imanı güçlendirmektir. Bu mevzuyu fazla uzatmamak için, aşağıda yer alan diyalogda, günahlara karşı faydalı bir bilinçlendirme örneği sunulmuştur:
Günahlardan kurtulmak isteyen bir adam, İbrahim b. Edhem’e gelir; ortalarında şöyleki bir konuşma cereyan eder:
Adam: “Ey İbrahim b. Edhem!.. Ben epey günah işleyip nefsime zulmettim. Lütfen bana kimi ihtarlarda bulun, tahminen ıslah olurum.”
İbrahim: “Fazla üzülmene gerek yok; şayet sen beş hususu kabul edip onları yerine getirebilirsen, ne kadar günah işlersen işle, sana ziyan vermez.”
“Nedir onlar?..”
“Birincisi şudur: Allah’a karşı isyan etmek istediğin vakit O’nun rızkını yemeyeceksin.”
“Olur mu hiç?.. Yeryüzünde bulunan her şey O’nun rızkıdır. bu biçimde ben ne yiyeceğim?”
“Be adam!.. Bir yandan Allah’ın nimetlerinden istifade edip, öbür yandan O’na karşı isyan bayrağını açmak sana yakışır mı?”
“Peki, ikincisi nedir?”
“Ne vakit Allah’a karşı isyan etmek istersen, hiç şayet olmazsa o sıralarda O’nun memleketini terk et, öteki yere git!”
“Bu, daha da imkânsız; O’nun mülkü olmayan bir yer yok ki oraya gideyim.”
“Be kardeşim!.. Hem Allah’ın memleketinde oturacaksın, hem O’nun verdiği nimetleri yiyeceksin, birebir vakitte O’na karşı çıkacaksın; bu, olacak iş mi?”
“Peki, üçüncüsü neymiş?”
“Allah’ın memleketinde oturup O’nun rızkını yediğin biçimde, bir daha de canın isyan etmek isterse hiç şayet olmazsa bir yolunu bul da günah işlediğin vakit seni görmesin.”
“Ey İbrahim!.. Sen neler söylüyorsun? Bütün gizlilikleri bilen Allah’tan bir şey saklamanın imkânı var mıdır?”
“Arkadaşım!.. Allah’ın memleketinde oturup verdiği rızkını yediğin biçimde, üstelik kullarını açıkça gördüğüne iman ettiğin biçimde, O’na karşı isyan etmek hangi aklın kârıdır?”
“Doğru söylüyorsun! Dördüncüsünü de söyler misin?”
“söylemiş olduklerimi şimdiye kadar kabul etmedin. Hiç şayet olmazsa şunu yap: Azrail canını almaya geldiği vakit ona ricada bulun ki, günahlardan daha sonra tevbe edip hoş işler yapabileceğin kadar sana bir süre tanısın!”
“Azrail, hiç bu biçimde bir şeyi kabul eder mi?”
“Sevgili kardeşim!.. Vefatı öldüremiyorsun. Kabrin kapısını kapatamıyorsun. Azrail’le anlaşıp da hiç şayet olmazsa bir mühlet işi tehir edemiyorsun.. Söyler misin Allah aşkına, nasıl kurtulacaksın?”
“Anlaşıldı. Lütfen beşincisini de söyler misin?”
“Beşincisi şu: Bilirsin ki bu dünyada Allah’a karşı isyan ettikten daha sonra Kıyamet Günü zebanîler peşini bırakmayacaktır. Şayet gücün yetiyorsa onlar seni Cehenneme sürükledikleri vakit ayak diret. bu biçimdelikle onlardan kurtulabileceğin için serbestçe günah işleyebilirsin!”
“Ya İbrahim!.. Biliyorsun ki ne onlar beni bırakırlar, ne de ben onlardan kurtulabilirim.”
“bu biçimde, öteki bir kurtuluş devan var ise onu da sen söyle!”
Rivayete bakılırsa, bu adam, o saatten daha sonra önemli bir tevbe etmiş ve ömrü boyunca salih amel yapmaya devam etmiştir. (N. Beki, Rahman Mühleti tefsirinden.)
Görüldüğü üzere insanların günaha karşı hassaslığını sağlayan, Allah’a ve ahiret gününe olan imandır. Bu iman gafletle devre dışı kaldığı vakit nefs-i emmarenin tuzaklarına düşmek kaçınılmazdır. İman şuurunun gücü nispetinde günahlardan kaçınma direnci artacaktır.
Gizli-açık her şeyi epeyce güzel bilen Rabbim, bu Ramazan hürmetine bize samimi bir tövbe nasip etsin, kendisine karşı hürmet ve sevgiyi ihsan etsin, her türlü günahtan bizi korusun ve mevcut günahlarımızı da af eylesin, Âmîn!