YETERLİ Parti Genel Lideri Meral Akşener’in, “Cumhurbaşkanlığına aday değilim, başbakanlığa adayım” açıklaması siyaseti dalgalandırdı. İktidara yakın kısımlarda, Akşener’in bu çıkışı, cumhurbaşkanlığına aday olabileceği iletileri veren CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’na “Sen de aday olma, kazanacak adayda uzlaşalım” iletisi olarak yorumlandı.
CHP’de ise Akşener’in bu açıklaması bir rahatsızlık yaratmış değil, tam aksine, “Millet İttifakı ortasında kimin aday olacağı üzerinden kırılma yaratma uğraşlarını boşa çıkarma” atağı olarak görüldü.
Pekala Akşener’in bu çıkışının altında ne yatıyor? Bu tavır muhalefet ittifakı ortasındaki cumhurbaşkanlığı adaylığına ait istikrarları nasıl tesirler?
Akşener’in yakın kurmaylarından, DÜZGÜN Parti Genel Lider Yardımcısı Bahadır Fazilet, BBC Türkçe’nin bu husustaki sorularını yanıtladı:
‘CUMHURBAŞKANININ VAZİFESİ, DEVLETİ MİLLETİ TEMSİL OLACAK’
– Akşener’in “Cumhurbaşkanı adayı değilim, başbakan adayıyım” açıklamasının vakit içindeması, ne bildiri vermek istediği üzerinden bir tartışma yürüyor. Bu çıkışın altında ne yatıyor?
Genel Liderimiz unsurlar üzerinden gidiyor. Baştan beri söylemiş olduği bir şey var; sistemi değiştirmek, parlamenter sisteme geçmek istiyor. Net söz etti. Bizim cumhurbaşkanına verdiğimiz mana ve güçle, Cumhur İttifakı’nın verdiği güç ve mana tıpkı değil. Cumhur İttifakı, şu anki sisteme nazaran bütün yetkilerin bir şahısta toplandığı bir tek adamı seçecek. Biz de bu tek adam rejimini devam ettirecek Erdoğan’ın alternatifi bir kişiyi seçmiyoruz.
Sayın Kılıçdaroğlu’nun da, Sayın Akşener’in de üzerinde basa basa “Niteliklerinde hemfikir olduğum” dediği kişi, şunu bilerek misyona başlayacak: Ülkeyi önümüzdeki seçimlerde seçimi kazandıktan daha sonra kuvvetler ayrılığının olduğu bir parlamenter rejime geçireceğiz.
Bu parlamenter rejimin anayasasına bir ekleme yapacağız ve hali hazırda o anda bakılırsav yapmakta olan cumhurbaşkanının nazaranvine devam edecek. Sayın Genel Lider şunu söylemek istiyor: “Benim değiştirmek istediğim bu tek adam rejiminde cumhurbaşkanını, devletin ve milletin temsilcisi olarak görüyorum. Bense YETERLİ Parti Genel Lideri olarak devleti, ülkeyi hükümeti yöneteceğim, benim değiştirdiğim sistemde de bu misyonlar başbakana ait” diyor.
Getty Images
Bu demek değildir ki cumhurbaşkanlığı değerli değildir, hayli değerli bir makamdır. Fakat değiştirmek istediğimiz rejimde bu makamın nazaranvi yalnızca devleti ve milleti temsille hudutlu. Baştan beri söylemiş olduği bir şey var. “Biz kendimizi milletin önüne koymayacağız, ne ben şahsım olarak ne ÂLÂ Parti olarak. Biz masayı deviren olmayacağız biz daima makulü arayan partiyiz” diyor. O niçinle “Başbakan olacağım” kelamı, en başta söylemiş olduğiyle uyumlu bir açıklama. esasen aklında olanı, öncesinden de üstü kapalı olarak söylüyordu bu sefer açıkça açıkladı yalnızca. Yapılan bu.
‘BAŞKANLIK DİVANI’NDA, GİK’TE DE SÖYLEDİ, SÜRPRİZ DEĞİL’
Getty Images
– Bu niyetini daha evvel sizlerle, yetkili konseylerde paylaştı mı, yoksa partiye de sürpriz mi oldu?
Hayır, genel liderimiz daha önce söylüyordu. Başkanlık Divan’nda da, Genel Yönetim Şurası’nda da (GİK), “Ben başbakan olacağım” diye söylüyordu. Bizim parti olarak vazifemiz ülkeyi bu tek adam rejiminden kurtararak kuvvetli bir parlamenter sisteme döndürmek, cumhurbaşkanının sonucunın kanunlarla yarışmadığı bir kuvvetli parlamento, tam manasıyla siyasi iktidarın yahut rastgele bir siyasi gücün üzerinde hiç bir biçimde üzerinde baskı kurmadığı tarafsız bir yargı ve yetkileri devleti milleti temsil olan cumhurbaşkanının olduğu bir sistem. Kendisini yürütme yetkisine sahip başbakan olarak konumlandırıyor ve baştan itibaren bunu söylüyor aslında.
O niçinle, Genel Başkan’ı tanıyanların bir arada çalışanların bu karara şaşırdığını düşünmüyorum. Benim bildiğim bir karar, bildiğim bir açıklama. Ancak doğal o anda o gece mi açıklayacaktı, onu bilemezdik. Partinin gittiği vilayet, ilçe teşkilatlarında da söylüyor. O niçinle partide kimseye büyük bir sürpriz değil.
‘TERCİHİM ÜLKEYİ YÖNETMEK’ DİYOR, SIKINTI OLANI ÜSTLENİYOR’
– Akşener, 2018 seçimlerinde cumhurbaşkanlığı konusunda pek iddialıydı. Artık niye cumhurbaşkanlığı savından vazgeçtiği sorgulanıyor.
sebebi şu: Şu anda halkın seçeceği cumhurbaşkanı, Erdoğan’ın sahip olduğu güçlerle ülkeyi yönetmeyecek. Doğal ki o esnada seçilen cumhurbaşkanı bakanlarıyla birlikte Millet İttifakı’nın ortak hükümetiyle bir arada ekonomiyi düzeltecek, dış bağlantıları bir an evvelce rayına oturtacak, eğitim sistemini, yargıyı düzeltecek.
Şayet cumhurbaşkanı olursa yalnızca devleti, milleti temsil edecek, “Bunu tercih etmiyorum, tercihim hükümet etmek, ülkeyi yönetmek” diyor. Genel Lider aslında sıkıntı olanı yükleniyor. bununla birlikte 2018’de aday olduğunda unutmayalım, parlamenter sistem çalışması yoktu. bu biçimde genel lider Türkiye’yi gezerek, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin gelmemesi gerektiğini söylemiş olduk lakin bu biçimdeın kaideleri farklı. Artık parlamenter sisteme dönme konusunda millet bize yetki veriyor. Kamuoyu araştırmalarında şu anda vatandaşların yüzde 72’si parlamenter sisteme geçelim, diyor. Biz de aslında söylemiş olduğimizin ne kadar halk nezdinde kabul gördüğünü anlıyoruz. Talip olduğumuz bu vazifeyi gerçekleştireceğiz.
‘ANAYASAYA UNSUR KOYACAĞIZ, SEÇİLEN CUMHURBAŞKANI MİSYONUNA DEVAM EDECEK’
– Parlamenter sisteme geçişle ilgili anayasa değişikliğinde “Seçilen cumhurbaşkanı devam edecek” dediniz. Nasıl bir düzenleme yapılacak bu mevzuda?
Çok sıradan. Kamuoyunda hukukçular fazlaca tartışıyor, ‘Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı olarak birinci 5 yıllık periyodunu mi sürdürüyor, ikinci devrini mi yaşıyor’ diye. niçini anayasada “Bir kişi lakin iki devir cumhurbaşkanı olur” denmesinden kaynaklı. Lakin, “Şu andaki cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir” diye yazmıyor, bir istisna husus koymuyor. Biz diyoruz ki, “Anayasa açıkça yazıyor iki seferden çok seçilemez diyor, bu ikinci dönem” diyoruz.
Öbürü de, “Anayasa değişti sistem değişti, ötürüsıyla birinci dönemi” diyor. Bunların niçini anayasada açıkça yazmaması, karışıklık yarattı.
Muhtemelen referanduma sunulacak olan yeni anayasada, halihazırda misyon yapan cumhurbaşkanının bakılırsavinin devam edeceğine ait unsur koyacağız. ötürüsıyla halk referandumu kabul edince, cumhurbaşkanı nazaranvine devam ediyor olacak. Parlamenter sisteme geçtiğimizde, hükümet yahut Meclis, 5-6 ay daha sonra genel seçim yapılacak diyecek. Ve genel lider da diyor ki, “Ben bu sistemi değiştiren insan olarak, o seçimlerde kazanacağım”.
‘FAZLA BÜYÜK BİR DİYET OLMAZ MI?’
– Şöyle yorumlar var: “Akşener, cumhurbaşkanlığı savından vazgeçerek, sanki Kılıçdaroğlu’na “Sen de aday olma, kazanabilecek bir aday üzerinde anlaşalım” iletisi mı verdi?” Zira partiniz ortasından, “Kılıçdaroğlu son periyotta daima tekil konuşuyor” tenkitleri geldi.
bu biçimde bir bildiri değil. Bir insan bir öteki adayının önünü kesmek istese, onun için kendi cumhurbaşkanı adaylığında vazgeçer mi, bu biraz fazla büyük bir diyet olmaz mı? Hatta tam karşıtı Genel Başkan’ın kelamlarının altını düzgün okumak lazım. “Sayın Kılıçdaroğlu ile cumhurbaşkanının nitelikleri konusunda en ufak bir ayrılığımız yok”, diyor. “Aynı manaları, birebir vazifeleri veriyorum tıpkı karakter özelliklerini istiyorum ben”, diyor. Şahıslar üzerinden bir bildiri yok bunda.
CHP’de ise Akşener’in bu açıklaması bir rahatsızlık yaratmış değil, tam aksine, “Millet İttifakı ortasında kimin aday olacağı üzerinden kırılma yaratma uğraşlarını boşa çıkarma” atağı olarak görüldü.
Pekala Akşener’in bu çıkışının altında ne yatıyor? Bu tavır muhalefet ittifakı ortasındaki cumhurbaşkanlığı adaylığına ait istikrarları nasıl tesirler?
Akşener’in yakın kurmaylarından, DÜZGÜN Parti Genel Lider Yardımcısı Bahadır Fazilet, BBC Türkçe’nin bu husustaki sorularını yanıtladı:
‘CUMHURBAŞKANININ VAZİFESİ, DEVLETİ MİLLETİ TEMSİL OLACAK’
– Akşener’in “Cumhurbaşkanı adayı değilim, başbakan adayıyım” açıklamasının vakit içindeması, ne bildiri vermek istediği üzerinden bir tartışma yürüyor. Bu çıkışın altında ne yatıyor?
Genel Liderimiz unsurlar üzerinden gidiyor. Baştan beri söylemiş olduği bir şey var; sistemi değiştirmek, parlamenter sisteme geçmek istiyor. Net söz etti. Bizim cumhurbaşkanına verdiğimiz mana ve güçle, Cumhur İttifakı’nın verdiği güç ve mana tıpkı değil. Cumhur İttifakı, şu anki sisteme nazaran bütün yetkilerin bir şahısta toplandığı bir tek adamı seçecek. Biz de bu tek adam rejimini devam ettirecek Erdoğan’ın alternatifi bir kişiyi seçmiyoruz.
Sayın Kılıçdaroğlu’nun da, Sayın Akşener’in de üzerinde basa basa “Niteliklerinde hemfikir olduğum” dediği kişi, şunu bilerek misyona başlayacak: Ülkeyi önümüzdeki seçimlerde seçimi kazandıktan daha sonra kuvvetler ayrılığının olduğu bir parlamenter rejime geçireceğiz.
Bu parlamenter rejimin anayasasına bir ekleme yapacağız ve hali hazırda o anda bakılırsav yapmakta olan cumhurbaşkanının nazaranvine devam edecek. Sayın Genel Lider şunu söylemek istiyor: “Benim değiştirmek istediğim bu tek adam rejiminde cumhurbaşkanını, devletin ve milletin temsilcisi olarak görüyorum. Bense YETERLİ Parti Genel Lideri olarak devleti, ülkeyi hükümeti yöneteceğim, benim değiştirdiğim sistemde de bu misyonlar başbakana ait” diyor.
Getty Images
Bu demek değildir ki cumhurbaşkanlığı değerli değildir, hayli değerli bir makamdır. Fakat değiştirmek istediğimiz rejimde bu makamın nazaranvi yalnızca devleti ve milleti temsille hudutlu. Baştan beri söylemiş olduği bir şey var. “Biz kendimizi milletin önüne koymayacağız, ne ben şahsım olarak ne ÂLÂ Parti olarak. Biz masayı deviren olmayacağız biz daima makulü arayan partiyiz” diyor. O niçinle “Başbakan olacağım” kelamı, en başta söylemiş olduğiyle uyumlu bir açıklama. esasen aklında olanı, öncesinden de üstü kapalı olarak söylüyordu bu sefer açıkça açıkladı yalnızca. Yapılan bu.
‘BAŞKANLIK DİVANI’NDA, GİK’TE DE SÖYLEDİ, SÜRPRİZ DEĞİL’
Getty Images
– Bu niyetini daha evvel sizlerle, yetkili konseylerde paylaştı mı, yoksa partiye de sürpriz mi oldu?
Hayır, genel liderimiz daha önce söylüyordu. Başkanlık Divan’nda da, Genel Yönetim Şurası’nda da (GİK), “Ben başbakan olacağım” diye söylüyordu. Bizim parti olarak vazifemiz ülkeyi bu tek adam rejiminden kurtararak kuvvetli bir parlamenter sisteme döndürmek, cumhurbaşkanının sonucunın kanunlarla yarışmadığı bir kuvvetli parlamento, tam manasıyla siyasi iktidarın yahut rastgele bir siyasi gücün üzerinde hiç bir biçimde üzerinde baskı kurmadığı tarafsız bir yargı ve yetkileri devleti milleti temsil olan cumhurbaşkanının olduğu bir sistem. Kendisini yürütme yetkisine sahip başbakan olarak konumlandırıyor ve baştan itibaren bunu söylüyor aslında.
O niçinle, Genel Başkan’ı tanıyanların bir arada çalışanların bu karara şaşırdığını düşünmüyorum. Benim bildiğim bir karar, bildiğim bir açıklama. Ancak doğal o anda o gece mi açıklayacaktı, onu bilemezdik. Partinin gittiği vilayet, ilçe teşkilatlarında da söylüyor. O niçinle partide kimseye büyük bir sürpriz değil.
‘TERCİHİM ÜLKEYİ YÖNETMEK’ DİYOR, SIKINTI OLANI ÜSTLENİYOR’
– Akşener, 2018 seçimlerinde cumhurbaşkanlığı konusunda pek iddialıydı. Artık niye cumhurbaşkanlığı savından vazgeçtiği sorgulanıyor.
sebebi şu: Şu anda halkın seçeceği cumhurbaşkanı, Erdoğan’ın sahip olduğu güçlerle ülkeyi yönetmeyecek. Doğal ki o esnada seçilen cumhurbaşkanı bakanlarıyla birlikte Millet İttifakı’nın ortak hükümetiyle bir arada ekonomiyi düzeltecek, dış bağlantıları bir an evvelce rayına oturtacak, eğitim sistemini, yargıyı düzeltecek.
Şayet cumhurbaşkanı olursa yalnızca devleti, milleti temsil edecek, “Bunu tercih etmiyorum, tercihim hükümet etmek, ülkeyi yönetmek” diyor. Genel Lider aslında sıkıntı olanı yükleniyor. bununla birlikte 2018’de aday olduğunda unutmayalım, parlamenter sistem çalışması yoktu. bu biçimde genel lider Türkiye’yi gezerek, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin gelmemesi gerektiğini söylemiş olduk lakin bu biçimdeın kaideleri farklı. Artık parlamenter sisteme dönme konusunda millet bize yetki veriyor. Kamuoyu araştırmalarında şu anda vatandaşların yüzde 72’si parlamenter sisteme geçelim, diyor. Biz de aslında söylemiş olduğimizin ne kadar halk nezdinde kabul gördüğünü anlıyoruz. Talip olduğumuz bu vazifeyi gerçekleştireceğiz.
‘ANAYASAYA UNSUR KOYACAĞIZ, SEÇİLEN CUMHURBAŞKANI MİSYONUNA DEVAM EDECEK’
– Parlamenter sisteme geçişle ilgili anayasa değişikliğinde “Seçilen cumhurbaşkanı devam edecek” dediniz. Nasıl bir düzenleme yapılacak bu mevzuda?
Çok sıradan. Kamuoyunda hukukçular fazlaca tartışıyor, ‘Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı olarak birinci 5 yıllık periyodunu mi sürdürüyor, ikinci devrini mi yaşıyor’ diye. niçini anayasada “Bir kişi lakin iki devir cumhurbaşkanı olur” denmesinden kaynaklı. Lakin, “Şu andaki cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir” diye yazmıyor, bir istisna husus koymuyor. Biz diyoruz ki, “Anayasa açıkça yazıyor iki seferden çok seçilemez diyor, bu ikinci dönem” diyoruz.
Öbürü de, “Anayasa değişti sistem değişti, ötürüsıyla birinci dönemi” diyor. Bunların niçini anayasada açıkça yazmaması, karışıklık yarattı.
Muhtemelen referanduma sunulacak olan yeni anayasada, halihazırda misyon yapan cumhurbaşkanının bakılırsavinin devam edeceğine ait unsur koyacağız. ötürüsıyla halk referandumu kabul edince, cumhurbaşkanı nazaranvine devam ediyor olacak. Parlamenter sisteme geçtiğimizde, hükümet yahut Meclis, 5-6 ay daha sonra genel seçim yapılacak diyecek. Ve genel lider da diyor ki, “Ben bu sistemi değiştiren insan olarak, o seçimlerde kazanacağım”.
‘FAZLA BÜYÜK BİR DİYET OLMAZ MI?’
– Şöyle yorumlar var: “Akşener, cumhurbaşkanlığı savından vazgeçerek, sanki Kılıçdaroğlu’na “Sen de aday olma, kazanabilecek bir aday üzerinde anlaşalım” iletisi mı verdi?” Zira partiniz ortasından, “Kılıçdaroğlu son periyotta daima tekil konuşuyor” tenkitleri geldi.
bu biçimde bir bildiri değil. Bir insan bir öteki adayının önünü kesmek istese, onun için kendi cumhurbaşkanı adaylığında vazgeçer mi, bu biraz fazla büyük bir diyet olmaz mı? Hatta tam karşıtı Genel Başkan’ın kelamlarının altını düzgün okumak lazım. “Sayın Kılıçdaroğlu ile cumhurbaşkanının nitelikleri konusunda en ufak bir ayrılığımız yok”, diyor. “Aynı manaları, birebir vazifeleri veriyorum tıpkı karakter özelliklerini istiyorum ben”, diyor. Şahıslar üzerinden bir bildiri yok bunda.