Karbon salınımında, yediklerimizin, içtiklerimizin, seyahat ederken kullandığımız araç tercihlerimizin bile tesiri bulunuyor. Ne yazık ki bu olumsuz bir tesir ve ömrümüzün biroldukca alanında tercihlerimizi önemsemediğimiz, fikirsizce hareket ettiğimiz takdirde, dünya üstündeki her canlı için yaptırımı ağır olacaktır.
Global ısınma gelecek için büyük tehlike oluşturuyor. Dünyayı, bu tehlikeyle baş başa bırakmanın müsebbipleri içinde sadece devletler değil, doğayı düşünmeden hareket eden bireyler de bulunuyor. Dünyaya bıraktığımız olumsuz hatırların azalmasını istiyorsak bu kapsamda daha şuurlu hareket etmek elzem bir vatandaşlık nazaranvidir.
KARBON AYAK İZİ NEDİR?
Karbon ayak izi genel manasıyla, insan faaliyetlerinin direkt yahut dolaylı olarak tabiatta yarattığı zararın karbondioksit (CO2) cinsinden ölçümüdür ve iki ana koldan oluşur:
* Doğrudan(birincil) ayak izi:
Birincil ayak izi evsel güç tüketimi ve ulaşım (mesela; otomobil ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtların yanmasından ortaya çıkan direkt karbondioksit salınımının ölçüsüdür. Raporlayan kuruluşun sahip olduğu yahut denetlediği kaynaklardan gelir.
Örneğin, günlük hayatta ya da tatile giderken kullanılan taşıtlar birincil karbon ayak izidir. Kullandığınız otomobil ya da uçağın atmosfere verdiği ziyan sizin karbon ayak izinin bir modülüdür.
* Dolaylı (ikincil) karbon ayak izi:
İkincil ayak izi, kullandığımız mamüllerin tüm hayat döngüsünü kapsayan, bu mamüllerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı karbondioksit emisyonlarının ölçüsüdür.
Günlük olarak kullanılan bir otomobil beraberinde ikincil karbon ayak izi olarak da görülebilir. O aracın üretimi için harcanan tüm kaynaklar ve araç kesimlerinin yok olana kadar harcayacağı tüm kaynaklar ikincil karbon ayak izinizdir.
GLOBAL ISINMA NEDİR?
Dünya yüzeyindeki sıcaklık, atmosferdeki metan gazı ve karbondioksite bağlı olarak yükselmektedir. Karbondioksit oranındaki yükselme, dünyanın yüzeyini ısıtmakta ve kutuplara yakın buzların erimesine yol açmaktadır. Buzlar eridikçe yerlerini kara yahut sular almaktadır. Kara ve suların buza oranla daha az yansıtıcı olması güneş ışını emilimini artırmakta ve bunun doğrultusunda buzullarda daha fazla erime yaşanmaktadır.
Dünya üzerinde yıl boyunca kara, deniz ve havada ölçülen ortalama sıcaklıkların artması niçiniyle dünyanın ikliminin değişmesidir. Günümüzde klimatologlar (iklim bilimci) global ısınma konusunda ortak fikir taşımaktadır. Global iklim değişikliğinin temel niçinleri; nüfus artışı ve buna bağlı güç tüketimi, toprak kullanması, memleketler arası ticaret ve ulaşım üzere öbür insan aktivitelerindeki artış ile endüstrinin gelişmesidir. İklim değişikliğinin asıl sebebi global ısınmadır.
KARBON AYAK İZİ niye AZALTILMALIDIR?
Öncelikle karbon ayak izinin artma niçinlerini incelemek, mevzuyu aydınlatmak açısından faydalı olacaktır.
Cümbüş ve turizm gereksinimleri sırasında kullanılan eser, hizmet ve yakıt ölçüsü karbon ayak izini tesirler. Et üretimi, kimyasal besinler ve ithal besinler bu kategorideki en tesirli faktörlerdir. Et üretimi için uygulanan süreçler, besinlerin işlenmeleri, ithal besinlerin ulaşım süreçleri karbon ayak izini artırır.
Dünya iklimi değişiyor. Bunun temel sebebi global ısınma ve global ısınma üzerinde direkt tesiri olan başat faktörler. Örneğin, atmosferdeki ‘sera gazlarının’ artması bunun temel niçinlerindendir. Sera gazı emisyonlarının insan faaliyetleri ile arttığı biliniyor. Karbondioksit, en kıymetli sera gazıdır. Araç egzozlarından, ısınma gayeli kullanılan yakıtlardan, fabrika bacalarından atmosfere bırakılmaktadır.
Tabiatın bütününe verilen ziyan bir yıkıma sebep oluyor. Bütün bu niçinlerden ötürü karbon ayak izi azaltılmalı, dünyanın yarını için daha tesirli ve yararlı adımlar atılmalıdır.
KARBON AYAK İZİ NASIL AZALTILIR?
Tüm dünyada karbon ayak izi çalışmaları yapılıyor. Bu çalışmaların büyük bir kısmı insanların bilinçlendirilmesi, tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi, geri dönüşümün ve pak gücün ön plana alınması temellerine bağlı olarak yürütülüyor.
Karbon Ayak İzinizi Azaltacak Teklifler
* Mesken ortasındaki aygıtların güç tüketimini kısıtlamak.
* Güç sınıfı yüksek, yani az güç tüketen, aygıtlar kullanmak.
* Kullanılmayan ışıkları kapatmak.
* Tasarruflu ampuller kullanmak.
* Çamaşırları biriktirip yıkamak.
* Duş alırken ya da diş fırçalarken suyu boşuna akıtmamak.
* Bulaşıkları elde yıkamamak.
* Fazla durulama gerektirmeyen kuvvetli deterjanlar ile makinede yıkama yapmak.
* Taşıt kullanmasını sonlandırmak.
* Paylaşımlı araçlarla seyahat etmek.
* Kısa aralar için yürümeyi ya da bisiklet kullanmayı tercih etmek.
* Elektrik ve ısınma gereksinimlerini, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmak için rüzgar ve güneş gücü ile karşılamak.
* Satın alınan eser paketlerini inceleyerek epeyce uzak bölgelerden gelen eserleri tercih etmemeye çalışmak.
* Ambalajları büsbütün geri dönüştürülebilir ya da aslına bakarsanız geri dönüştürülmüş gereçlerden üretilen eserleri tercih etmek.
* Plastik kullanmasını en az seviyeye indirmek.
* Kırmızı et tüketiminin karbon ayak izindeki tesiri çok büyüktür. Mümkün olduğunca tüketimi kısıtlamaya çalışmak.
KARBON AYAK İZİ NASIL HESAPLANIYOR?
Karbon ayak izi ölçülürken raporlama yapılıyor. Birinci raporlama için en az ne kadar karbondioksit salımı yapıldığı hesaplanıyor. ondan sonrasındaki senelerda başka gazlar da ölçüme dahil ediliyor. Verilen raporlar tesis yahut kurum bağlamında olabiliyor. Kurum bağlamında yapılacak olan raporlama tamlık açısından daha fazla uygun görülüyor.
Birinci adım, ölçüm yapılacak kurum yahut tesisin tesir alanının sonlarının çizilmesi ile atılıyor. Hudutlar hem finansal birebir vakitte tertip alanına göre belirlenebiliyor. Karbon ayak izinin azaltılmasında birinci yıl alınan rapor referans olarak kullanılıyor. Gerçek bir hesaplama için de tüm envanter sayıma dahil ediliyor.
KARBON AYAK İZİ HANGİ ÖLÇÜTLERE NAZARAN HESAPLANIYOR?
Karbon ayak izi hesabı bir başka ismiyle sera gazı emisyonu hesaplama süreci yapılırken kurum ve şahısların niye olduğu tüm sera gazı emisyonu ele alınıyor.
Tüm emisyon kaynakları ve bunların kullanıldığı bütün etkinlikler ilgili raporlarda yer alıyor. Ölçümlerin dengeli olması için de misal yollara başvuruluyor. Bütün ölçümler, bütün kamu sıhhatini ilgilendirdiğinden raporlamanın şeffaflık ortasında yapılması gerekiyor.
Ölçüm uygulamasında kullanılan bütün formül ve referansların açık bir biçimde belirtilmesi ve gerekçelendirilmesi büyük kıymet taşıyor. Gerçek sonuçların verilmesi de hem kuruma tıpkı vakitte kamu sıhhatine karşı kıymetli bir sorumluluk olarak ortaya çıkıyor.
Global ısınma gelecek için büyük tehlike oluşturuyor. Dünyayı, bu tehlikeyle baş başa bırakmanın müsebbipleri içinde sadece devletler değil, doğayı düşünmeden hareket eden bireyler de bulunuyor. Dünyaya bıraktığımız olumsuz hatırların azalmasını istiyorsak bu kapsamda daha şuurlu hareket etmek elzem bir vatandaşlık nazaranvidir.
KARBON AYAK İZİ NEDİR?
Karbon ayak izi genel manasıyla, insan faaliyetlerinin direkt yahut dolaylı olarak tabiatta yarattığı zararın karbondioksit (CO2) cinsinden ölçümüdür ve iki ana koldan oluşur:
* Doğrudan(birincil) ayak izi:
Birincil ayak izi evsel güç tüketimi ve ulaşım (mesela; otomobil ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtların yanmasından ortaya çıkan direkt karbondioksit salınımının ölçüsüdür. Raporlayan kuruluşun sahip olduğu yahut denetlediği kaynaklardan gelir.
Örneğin, günlük hayatta ya da tatile giderken kullanılan taşıtlar birincil karbon ayak izidir. Kullandığınız otomobil ya da uçağın atmosfere verdiği ziyan sizin karbon ayak izinin bir modülüdür.
* Dolaylı (ikincil) karbon ayak izi:
İkincil ayak izi, kullandığımız mamüllerin tüm hayat döngüsünü kapsayan, bu mamüllerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı karbondioksit emisyonlarının ölçüsüdür.
Günlük olarak kullanılan bir otomobil beraberinde ikincil karbon ayak izi olarak da görülebilir. O aracın üretimi için harcanan tüm kaynaklar ve araç kesimlerinin yok olana kadar harcayacağı tüm kaynaklar ikincil karbon ayak izinizdir.
GLOBAL ISINMA NEDİR?
Dünya yüzeyindeki sıcaklık, atmosferdeki metan gazı ve karbondioksite bağlı olarak yükselmektedir. Karbondioksit oranındaki yükselme, dünyanın yüzeyini ısıtmakta ve kutuplara yakın buzların erimesine yol açmaktadır. Buzlar eridikçe yerlerini kara yahut sular almaktadır. Kara ve suların buza oranla daha az yansıtıcı olması güneş ışını emilimini artırmakta ve bunun doğrultusunda buzullarda daha fazla erime yaşanmaktadır.
Dünya üzerinde yıl boyunca kara, deniz ve havada ölçülen ortalama sıcaklıkların artması niçiniyle dünyanın ikliminin değişmesidir. Günümüzde klimatologlar (iklim bilimci) global ısınma konusunda ortak fikir taşımaktadır. Global iklim değişikliğinin temel niçinleri; nüfus artışı ve buna bağlı güç tüketimi, toprak kullanması, memleketler arası ticaret ve ulaşım üzere öbür insan aktivitelerindeki artış ile endüstrinin gelişmesidir. İklim değişikliğinin asıl sebebi global ısınmadır.
KARBON AYAK İZİ niye AZALTILMALIDIR?
Öncelikle karbon ayak izinin artma niçinlerini incelemek, mevzuyu aydınlatmak açısından faydalı olacaktır.
Cümbüş ve turizm gereksinimleri sırasında kullanılan eser, hizmet ve yakıt ölçüsü karbon ayak izini tesirler. Et üretimi, kimyasal besinler ve ithal besinler bu kategorideki en tesirli faktörlerdir. Et üretimi için uygulanan süreçler, besinlerin işlenmeleri, ithal besinlerin ulaşım süreçleri karbon ayak izini artırır.
Dünya iklimi değişiyor. Bunun temel sebebi global ısınma ve global ısınma üzerinde direkt tesiri olan başat faktörler. Örneğin, atmosferdeki ‘sera gazlarının’ artması bunun temel niçinlerindendir. Sera gazı emisyonlarının insan faaliyetleri ile arttığı biliniyor. Karbondioksit, en kıymetli sera gazıdır. Araç egzozlarından, ısınma gayeli kullanılan yakıtlardan, fabrika bacalarından atmosfere bırakılmaktadır.
Tabiatın bütününe verilen ziyan bir yıkıma sebep oluyor. Bütün bu niçinlerden ötürü karbon ayak izi azaltılmalı, dünyanın yarını için daha tesirli ve yararlı adımlar atılmalıdır.
KARBON AYAK İZİ NASIL AZALTILIR?
Tüm dünyada karbon ayak izi çalışmaları yapılıyor. Bu çalışmaların büyük bir kısmı insanların bilinçlendirilmesi, tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi, geri dönüşümün ve pak gücün ön plana alınması temellerine bağlı olarak yürütülüyor.
Karbon Ayak İzinizi Azaltacak Teklifler
* Mesken ortasındaki aygıtların güç tüketimini kısıtlamak.
* Güç sınıfı yüksek, yani az güç tüketen, aygıtlar kullanmak.
* Kullanılmayan ışıkları kapatmak.
* Tasarruflu ampuller kullanmak.
* Çamaşırları biriktirip yıkamak.
* Duş alırken ya da diş fırçalarken suyu boşuna akıtmamak.
* Bulaşıkları elde yıkamamak.
* Fazla durulama gerektirmeyen kuvvetli deterjanlar ile makinede yıkama yapmak.
* Taşıt kullanmasını sonlandırmak.
* Paylaşımlı araçlarla seyahat etmek.
* Kısa aralar için yürümeyi ya da bisiklet kullanmayı tercih etmek.
* Elektrik ve ısınma gereksinimlerini, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmak için rüzgar ve güneş gücü ile karşılamak.
* Satın alınan eser paketlerini inceleyerek epeyce uzak bölgelerden gelen eserleri tercih etmemeye çalışmak.
* Ambalajları büsbütün geri dönüştürülebilir ya da aslına bakarsanız geri dönüştürülmüş gereçlerden üretilen eserleri tercih etmek.
* Plastik kullanmasını en az seviyeye indirmek.
* Kırmızı et tüketiminin karbon ayak izindeki tesiri çok büyüktür. Mümkün olduğunca tüketimi kısıtlamaya çalışmak.
KARBON AYAK İZİ NASIL HESAPLANIYOR?
Karbon ayak izi ölçülürken raporlama yapılıyor. Birinci raporlama için en az ne kadar karbondioksit salımı yapıldığı hesaplanıyor. ondan sonrasındaki senelerda başka gazlar da ölçüme dahil ediliyor. Verilen raporlar tesis yahut kurum bağlamında olabiliyor. Kurum bağlamında yapılacak olan raporlama tamlık açısından daha fazla uygun görülüyor.
Birinci adım, ölçüm yapılacak kurum yahut tesisin tesir alanının sonlarının çizilmesi ile atılıyor. Hudutlar hem finansal birebir vakitte tertip alanına göre belirlenebiliyor. Karbon ayak izinin azaltılmasında birinci yıl alınan rapor referans olarak kullanılıyor. Gerçek bir hesaplama için de tüm envanter sayıma dahil ediliyor.
KARBON AYAK İZİ HANGİ ÖLÇÜTLERE NAZARAN HESAPLANIYOR?
Karbon ayak izi hesabı bir başka ismiyle sera gazı emisyonu hesaplama süreci yapılırken kurum ve şahısların niye olduğu tüm sera gazı emisyonu ele alınıyor.
Tüm emisyon kaynakları ve bunların kullanıldığı bütün etkinlikler ilgili raporlarda yer alıyor. Ölçümlerin dengeli olması için de misal yollara başvuruluyor. Bütün ölçümler, bütün kamu sıhhatini ilgilendirdiğinden raporlamanın şeffaflık ortasında yapılması gerekiyor.
Ölçüm uygulamasında kullanılan bütün formül ve referansların açık bir biçimde belirtilmesi ve gerekçelendirilmesi büyük kıymet taşıyor. Gerçek sonuçların verilmesi de hem kuruma tıpkı vakitte kamu sıhhatine karşı kıymetli bir sorumluluk olarak ortaya çıkıyor.