SSCB dağılmış, sosyalist ihtilalin kumandanı Vladimir Lenin’in heykelleri yıkılmıştır. Takvimler 1993 yılını gösterdiğinde yıkılan bir Lenin heykeli Düzce’nin Akçakoca kıyısına vurur. Pekala, dünya tarihini değiştiren Lenin’in heykeli ne olacaktır? Direktör Tufan Taştan, bu sorudan yola çıkarak beyazperdeye taşıdığı, ‘Sen, Ben, Lenin’de bir yandan küçük bir kasaba üzerinden Türkiye panoraması çıkarırken bir yandan da kara mizahın kuvvetli bir meselai sunuyor.
Oyuncu takımında Melis Birkan, Serdar Orçin, Parıltı Sürer, Salih Kalyon, Hasibe Eren, Özgür Çevik, Şerif Erol, Binnur Kaya, Mustafa Kırantepe, Serkan Keskin, Nazlı Bulum, Murat Kılıç, Sarp Aydınoğlu, Barış Yıldız, Sarp Akkaya, Necip Memili, Bige Önal ve Utku Çakar’ın yer aldığı, senaryosunda Türkiye’nin kıymetli edebiyatçılarından Barış Bıçakçı’nın imzası bulunan ‘Sen, Ben, Lenin’i direktör Tufan Taştan’la konuştuk.
Sen Ben Lenin yaşanmış bir olaydan yola çıkıyor. Gerçek ile kurgu içindeki dengeyi nasıl kurdunuz?
zatenız gerçek ile ortamızda büyük bir aralık var. Gerçek olay 1993 yılında Lenin heykelinin Akçakoca kıyısına vurması ve akabinde muhafazakar bir belediye tarafınca dikilmek istenmesi. daha sonrası ise malumunuz belediye deposunda beklemeye devam eden bir Lenin büstünün varlığı. Biz ise, gerçeğin bittiği bu noktadan yola çıktık. ‘Peki, Lenin heykeli kasabanın meydanına dikilseydi ne olurdu?’ sorusunu sordum Barış’a, onun da ‘kara mizah bir sinema olurdu Tufan’ karşılığıyla harekete geçtik. Gerçeğin yapamadığı ve karşılığını hiç duymadığımız soruları sinemanın gücü aracılığıyla cevapladık. Sonuçta kurmaca bir kasaba yarattık kendimize ve içerisine ülkenin gerçeklerini sığdırdık. ‘Lenin mi kasabayı, kasaba mı Lenin’i değiştirecek?’ sorusuna karşılıklar aradık.
‘SEN, BEN, LENİN KISSA ODAKLI BİR FİLM’
Barış Bıçakçı, Türkiye’nin önde gelen edebiyatçılarından ve sinemanın senaryosunu bir arada kaleme aldınız. Edebiyat ve sinema hangi noktalarda yan yana geldi?
Barış ile çalışmak ve hala çalışmaya devam etmek benim için bedelli. Sen Ben Lenin’i onunla bir arada var ettik. Yalnızca senaryo değil bütün süreçlerde yanımda oldu, bana yoldaş oldu. Senaryoya çalışırken ise Barış’ın edebiyatçı kimliğiyle var olması, bir direktör için epeyce baş açıcı. Sonuçta iki kişi bir şeyi yazmak, yazarken tartışmak, tartışırken öykünün ortasında kaybolmak derinleştiriyor senaryoyu. Bu süreci bir edebiyatçı ile yürüttüğünüzde senaryodaki hikayeler adeta bir romana dönüşüyor, tipler karaktere gerçek derinleşiyor. Kurduğunuz her cümle alt metninde öteki bir şeyleri taşıyor… Sen Ben Lenin, kıssa odaklı bir sinema, sıkıntısı olan ve o kederi paylaşmak isteyen bir sinema. Bu noktada edebiyatın gücüyle sinemanın kurgusu da birleşince bence ortaya manalı bir şeyler çıkıyor.
‘BİR KORO ÜZERE…’
Tek yerde geçen bir sinemayla karşı karşıyayız. Yer kullanması sinemanızda nerede duruyor? Tek yer yer yer bir tansiyon ögesi olurken yer yer de kıssanın sıkışmışlık hissi yaratmasına niye oluyor. Siz nasıl yorumlarsınız?
Üstte tam bu yanıta girecekken geri adım attım, artık sorunuz geldi. Aslında bu sinema aracılığıyla bir masal anlattığımızı düşünüyorum. Bu masalı öykü odaklı ve epey karakterli bir yerden kurmayı tercih ediyorum, bir koro üzere. Bu niçinle yeri sonlandırmak kıssayı, olay örgüsünü ve karakterleri derinleştiriyor. olağan olarak ki sinematografiyi de zorlaştırıyor. Gülü seven dikenine katlanır hesabı. Bunların bütünü bir tercih aslında. En başta maddi olanaksızlıkların yarattığı bir zorunluktu lakin bütüncül olarak bir gerekliğe dönüştü daha sonra. Her ne kadar tek yerde geçse de sinema, klostrofobik bir atmosfer yerine kara mizahın da gücüyle yerden epey olaya/olaylara odaklanan bir yapı kurmaya çalışıyor. Hatta sanat dizaynındaki tercihlerimle buna katkı sağlıyor.
‘KARAKTERLERİN BİZDEN BİRİ OLMASINA İHTİMAM GÖSTERDİK’
Sen Ben Lenin’de kalabalık bir oyuncu takımı izleyicileri bekliyor. Karakterler, beraberinde bir Türkiye panoraması mı?
Mutlaka. Gerçekle ortamızda kurduğumuz en temel bağlardan biri aslında bu. Her ne kadar olay gerçeğe dayansa ve kendi gerçeğini kurmaca bir halde yaratsa da karakterlerin bizden biri bulunmasına itina gösterdik. kimi vakit hayatış, kimi vakit yaşaması mümkün ve bize fazlaca tanıdık gelen karakterler yerleştirdik bu kurmaca kasabaya. bu biçimde da ortaya bir Türkiye panoraması çıktı… Sinemadaki kıssada olduğu üzere oyuncularda da ansamble bir grup kurmak istedik. Bütün masalı kesim modül, kendi kıssaları de olan ve bize epey tanıdık gelen karakterlere tıpkı bir koro üzere anlattırmayı tercih ettik.
Sen Ben Lenin’in tiyatro estetiğine daha yakın olduğuna dair tenkitler var. Ne söylemek istersiniz?
Tiyatro kökenli bir sinemacı olarak ikisini birbirinden çok net ayırdığımı düşünüyorum. olağan olarak ki iki sanat disiplinin de benzeri özellikleri var ama temel fark sinemanın mucizesi olan kurgu/montaj ve kameranın gücüyle yarattığı sinematografidir. Bu sinemada de kurgunun gücüyle bir kıssa anlattığımı düşünüyorum. Sen Ben Lenin, kurgu yardımıyla bir öyküyü birbirinden çok farklı karakterlere anlattırıyor. Tek yerde olduğu için bütüncül bir sinematografinin ötesine geçemiyor fakat tek nefes alabildiği pencereler aracılığıyla dahi muhakkak metaforlarla/imgelerle sinemanın gücüne yaslanıyor. Bu niçinlerle tiyatro ile ortasına bir aralık koyduğu kanısındayım. Tek yer her sinema, kamerayı sonlandırdığı ve kıssayı odağa aldığı için tiyatro olarak eleştirilebilir olağan ki. Doğrudur yanlıştır kısmından hayli beni ilgilendiren, işin toplamında yarattığı bedeldir, o da izleyicide bıraktığı kadardır.
‘SORULAR BIRAKIYORUM SEYİRCİYE…’
Sinemada, politik tenkitler çok kuvvetli… Kapitalizm, devlet şiddeti ve komünizm… Bir direktör olarak bu kavramlar sizin için ne tabir ediyor?
Biraz uzunca bir bahis ancak özetlemek gerekirse toparlamaya çalışayım. Bu kavramlar benim dünyayla/düzenle olan kaygımda belirleyici kavramlar. Bir direktör olarak maksadım kaygımı beşerlerle paylaşmak. Sanat ve hayat içinde bir bağ kurarak bunu yapmaya çalışıyorum. Anlattığımız bir öykünün, izleyicinin hayatına bir nebze de olsa dokunması için çabalıyorum. Politik olanın bir tartışma açacağı kanısındayım. Ben sorular bırakıyorum izleyiciye, kimi vakit tanıdık, kimi vakit hiç düşünülmeyen ancak değerli olan onların bulacağı yanıtlar bu sorulara… Benim sinema yapmamdaki en büyük motivasyonum düzenle/sistemle sıkıntımın olması. Brecht’in dediği üzere “sanatın apolitik olması egemenlerle işbirliği yaptığı manasına gelir.”
Önümüzdeki günlerde izleyicilerinizi bekleyen çalışmalarınız nelerdir?
Barış ile bir arada bu süreçte bir senaryo daha yazdık, bitirmek üzereyiz. Gayemiz en kısa müddette onu hayata geçirmek. Bunun haricinde da yazmaya, üretmeye ve düzenle olan sıkıntımı anlatmaya devam edeceğim.
Oyuncu takımında Melis Birkan, Serdar Orçin, Parıltı Sürer, Salih Kalyon, Hasibe Eren, Özgür Çevik, Şerif Erol, Binnur Kaya, Mustafa Kırantepe, Serkan Keskin, Nazlı Bulum, Murat Kılıç, Sarp Aydınoğlu, Barış Yıldız, Sarp Akkaya, Necip Memili, Bige Önal ve Utku Çakar’ın yer aldığı, senaryosunda Türkiye’nin kıymetli edebiyatçılarından Barış Bıçakçı’nın imzası bulunan ‘Sen, Ben, Lenin’i direktör Tufan Taştan’la konuştuk.
Sen Ben Lenin yaşanmış bir olaydan yola çıkıyor. Gerçek ile kurgu içindeki dengeyi nasıl kurdunuz?
zatenız gerçek ile ortamızda büyük bir aralık var. Gerçek olay 1993 yılında Lenin heykelinin Akçakoca kıyısına vurması ve akabinde muhafazakar bir belediye tarafınca dikilmek istenmesi. daha sonrası ise malumunuz belediye deposunda beklemeye devam eden bir Lenin büstünün varlığı. Biz ise, gerçeğin bittiği bu noktadan yola çıktık. ‘Peki, Lenin heykeli kasabanın meydanına dikilseydi ne olurdu?’ sorusunu sordum Barış’a, onun da ‘kara mizah bir sinema olurdu Tufan’ karşılığıyla harekete geçtik. Gerçeğin yapamadığı ve karşılığını hiç duymadığımız soruları sinemanın gücü aracılığıyla cevapladık. Sonuçta kurmaca bir kasaba yarattık kendimize ve içerisine ülkenin gerçeklerini sığdırdık. ‘Lenin mi kasabayı, kasaba mı Lenin’i değiştirecek?’ sorusuna karşılıklar aradık.
‘SEN, BEN, LENİN KISSA ODAKLI BİR FİLM’
Barış Bıçakçı, Türkiye’nin önde gelen edebiyatçılarından ve sinemanın senaryosunu bir arada kaleme aldınız. Edebiyat ve sinema hangi noktalarda yan yana geldi?
Barış ile çalışmak ve hala çalışmaya devam etmek benim için bedelli. Sen Ben Lenin’i onunla bir arada var ettik. Yalnızca senaryo değil bütün süreçlerde yanımda oldu, bana yoldaş oldu. Senaryoya çalışırken ise Barış’ın edebiyatçı kimliğiyle var olması, bir direktör için epeyce baş açıcı. Sonuçta iki kişi bir şeyi yazmak, yazarken tartışmak, tartışırken öykünün ortasında kaybolmak derinleştiriyor senaryoyu. Bu süreci bir edebiyatçı ile yürüttüğünüzde senaryodaki hikayeler adeta bir romana dönüşüyor, tipler karaktere gerçek derinleşiyor. Kurduğunuz her cümle alt metninde öteki bir şeyleri taşıyor… Sen Ben Lenin, kıssa odaklı bir sinema, sıkıntısı olan ve o kederi paylaşmak isteyen bir sinema. Bu noktada edebiyatın gücüyle sinemanın kurgusu da birleşince bence ortaya manalı bir şeyler çıkıyor.
‘BİR KORO ÜZERE…’
Tek yerde geçen bir sinemayla karşı karşıyayız. Yer kullanması sinemanızda nerede duruyor? Tek yer yer yer bir tansiyon ögesi olurken yer yer de kıssanın sıkışmışlık hissi yaratmasına niye oluyor. Siz nasıl yorumlarsınız?
Üstte tam bu yanıta girecekken geri adım attım, artık sorunuz geldi. Aslında bu sinema aracılığıyla bir masal anlattığımızı düşünüyorum. Bu masalı öykü odaklı ve epey karakterli bir yerden kurmayı tercih ediyorum, bir koro üzere. Bu niçinle yeri sonlandırmak kıssayı, olay örgüsünü ve karakterleri derinleştiriyor. olağan olarak ki sinematografiyi de zorlaştırıyor. Gülü seven dikenine katlanır hesabı. Bunların bütünü bir tercih aslında. En başta maddi olanaksızlıkların yarattığı bir zorunluktu lakin bütüncül olarak bir gerekliğe dönüştü daha sonra. Her ne kadar tek yerde geçse de sinema, klostrofobik bir atmosfer yerine kara mizahın da gücüyle yerden epey olaya/olaylara odaklanan bir yapı kurmaya çalışıyor. Hatta sanat dizaynındaki tercihlerimle buna katkı sağlıyor.
‘KARAKTERLERİN BİZDEN BİRİ OLMASINA İHTİMAM GÖSTERDİK’
Sen Ben Lenin’de kalabalık bir oyuncu takımı izleyicileri bekliyor. Karakterler, beraberinde bir Türkiye panoraması mı?
Mutlaka. Gerçekle ortamızda kurduğumuz en temel bağlardan biri aslında bu. Her ne kadar olay gerçeğe dayansa ve kendi gerçeğini kurmaca bir halde yaratsa da karakterlerin bizden biri bulunmasına itina gösterdik. kimi vakit hayatış, kimi vakit yaşaması mümkün ve bize fazlaca tanıdık gelen karakterler yerleştirdik bu kurmaca kasabaya. bu biçimde da ortaya bir Türkiye panoraması çıktı… Sinemadaki kıssada olduğu üzere oyuncularda da ansamble bir grup kurmak istedik. Bütün masalı kesim modül, kendi kıssaları de olan ve bize epey tanıdık gelen karakterlere tıpkı bir koro üzere anlattırmayı tercih ettik.
Sen Ben Lenin’in tiyatro estetiğine daha yakın olduğuna dair tenkitler var. Ne söylemek istersiniz?
Tiyatro kökenli bir sinemacı olarak ikisini birbirinden çok net ayırdığımı düşünüyorum. olağan olarak ki iki sanat disiplinin de benzeri özellikleri var ama temel fark sinemanın mucizesi olan kurgu/montaj ve kameranın gücüyle yarattığı sinematografidir. Bu sinemada de kurgunun gücüyle bir kıssa anlattığımı düşünüyorum. Sen Ben Lenin, kurgu yardımıyla bir öyküyü birbirinden çok farklı karakterlere anlattırıyor. Tek yerde olduğu için bütüncül bir sinematografinin ötesine geçemiyor fakat tek nefes alabildiği pencereler aracılığıyla dahi muhakkak metaforlarla/imgelerle sinemanın gücüne yaslanıyor. Bu niçinlerle tiyatro ile ortasına bir aralık koyduğu kanısındayım. Tek yer her sinema, kamerayı sonlandırdığı ve kıssayı odağa aldığı için tiyatro olarak eleştirilebilir olağan ki. Doğrudur yanlıştır kısmından hayli beni ilgilendiren, işin toplamında yarattığı bedeldir, o da izleyicide bıraktığı kadardır.
‘SORULAR BIRAKIYORUM SEYİRCİYE…’
Sinemada, politik tenkitler çok kuvvetli… Kapitalizm, devlet şiddeti ve komünizm… Bir direktör olarak bu kavramlar sizin için ne tabir ediyor?
Biraz uzunca bir bahis ancak özetlemek gerekirse toparlamaya çalışayım. Bu kavramlar benim dünyayla/düzenle olan kaygımda belirleyici kavramlar. Bir direktör olarak maksadım kaygımı beşerlerle paylaşmak. Sanat ve hayat içinde bir bağ kurarak bunu yapmaya çalışıyorum. Anlattığımız bir öykünün, izleyicinin hayatına bir nebze de olsa dokunması için çabalıyorum. Politik olanın bir tartışma açacağı kanısındayım. Ben sorular bırakıyorum izleyiciye, kimi vakit tanıdık, kimi vakit hiç düşünülmeyen ancak değerli olan onların bulacağı yanıtlar bu sorulara… Benim sinema yapmamdaki en büyük motivasyonum düzenle/sistemle sıkıntımın olması. Brecht’in dediği üzere “sanatın apolitik olması egemenlerle işbirliği yaptığı manasına gelir.”
Önümüzdeki günlerde izleyicilerinizi bekleyen çalışmalarınız nelerdir?
Barış ile bir arada bu süreçte bir senaryo daha yazdık, bitirmek üzereyiz. Gayemiz en kısa müddette onu hayata geçirmek. Bunun haricinde da yazmaya, üretmeye ve düzenle olan sıkıntımı anlatmaya devam edeceğim.