“Yeni seçim sistemi” ile ilgili sonucun bu hafta verileceğini yazan Habertürk muharriri Muharrem Sarıkaya, “senelerdır indirilmesi tartışılan %10 seçim barajının %5’e çekilmesi konusunda iki partinin mutabakatı kelam konusu” bilgisini paylaştı.
AKP ve MHP heyetlerinin bir ortaya gelerek karara bağlayacağı mevzuları yazan Sarıkaya’nın aktardığı bilgiler şöyleki:
AK Parti uzun süren hazırlığının akabinde seçim maddelerinden yapılmasını düşündüğü değişiklikleri belirleyip MHP’ye iletmişti. TBMM tatile girmedilk evvel de MHP, daraltılmış bölge ile en yaşlı hakim haricinde vilayet seçim konseylerine lider belirlenebilmesine imkan tanıyan düzenlemelere sıcak bakmadığını AK Parti’ye iletmişti. Hakikaten MHP’nin itirazlarını bir süre evvel bu sütunda lisana getirmiştim… birebir vakitte uzlaşılan noktalar da yok değil.
SEÇİM BARAJI
Örneğin yıllardır indirilmesi tartışılan %10 seçim barajının %5’e çekilmesi konusunda iki partinin mutabakatı kelam konusu. Münasebetleri de Anayasa gereği, “en son yapılan seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına yahut birlikte %5’ini almış partilerin Cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyor” olması. ötürüsıyla baraj aslına bakarsanız zaten %5 olarak Anayasa ile oluşmuş durumda. İttifak sisteminin gelmiş olmasıyla esasen önemli bir ehemmiyeti de kalmadı. Bundan dolayı Cumhurbaşkanı için geçerli olan %5 barajının milletvekili seçimi için de uygulanması konusunda bir mutabakat sağlandı.
ESNEK DARALTILMIŞ BÖLGE
Lakin seçim bölgeleri konusunda MHP net duruşunu dün prestijiyle da ortadan kaldırmamıştı. Her ne kadar AKM Parti ortasından, “Esnek daraltılmış bölgeleri 7 yerine 10 milletvekiline çıkaralım” önerisi geliyor olsa da MHP sıcak bakmıyor. Esnek daraltılmış bölge sisteminin parlamentoyu 2,5 partili yapıya dönüştüreceğini, Doğu ve Güneydoğu’da AK Parti ve HDP haricinde hiç bir partinin vekil çıkarma talihini elde edemeyeceği telaşı var. Ayrıyeten mevcut sistem, İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa, Adana, Mersin üzere büyük kentlerde az oy alan partilere milletvekilli çıkarma talihi getiriyor.
“MHP, ‘BU BİZİ DÜŞÜNCEYE SOKAR’ GEREKÇESİYLE SICAK BAKMIYOR”
Örneğin, İstanbul 3 bölgeden oluşuyor ve her bir bölgeye 30-35 ortası milletvekili düşüyor. D’Hont sistemi ile yapılan bölünme kararı İstanbul’da %2,8 oya bir milletvekilliği düşüyor. Şayet 7 milletvekili ile bölgeler sonlandırılırsa bu oran %14,2 oya bir milletvekilliğine yükselecek… Bu da yüksek oy alan partilerin, az oy alanlara hiç baht tanımayacağı manasına geliyor. MHP, “bu bizi düşünceye sokar” sebebi öne sürülerek sıcak bakmıyor. Benzeri biçimde AK Parti’nin vilayet seçim heyeti liderlerinin en yaşlı üye yerine, YSK ve HSK’nın belirlediği şahıslardan oluşmasına yönelik önerisi var; MHP buna da karşı çıkıyor, mevcut sistemin devamını istiyor.
ORTAK LİSTE ÖNERİSİ
MHP bu fikirlerini TBMM kapanmadan evvel AK Parti’ye iletmişti. AK Parti de bu müddette teklifleri bir daha masaya yatırdı ve MHP ile uzlaşı yakalanabilecek yeni teklifler hazırladı. AK Parti’nin mevzuyla ilgili aktif isimlerinden biri, “MHP’nin itirazlarını da göz önünde tutarak arkadaşlarımız bir çalışma yaptı” dedi. AK Parti’nin teklifinde bir daha daraltılmış bölge korunuyor; önce belirlenen ve ilan edilen bölgelerde merdiven sistemi sistemiyle, iki partinin tek ve çift rakamlı sıralara aday koyacağı ortak liste hakkı getiriyor. Tartışılan modele bakılırsa mesela birinci sıra AK Parti’nin, ikinci sıra MHP’nin olacak. Bunun MHP’ye daha fazla avantaj getireceği görüşü savunuluyor; lakin MHP çabucak hemen olurunu vermiş değil.
“BU HAFTA SONUNA KADAR…”
Bütün bunların bu hafta sonuna kadar AK Parti ve MHP heyetlerinin bir ortaya gelerek karara bağlanması bekleniyor. Buna niye de seçim periyoduna girilecek olması. Zira Anayasa gereği seçim kanunlarında yapılan değişiklikler bir yıl ortasında yapılacak bir seçimde uygulanamıyor. Şayet uzlaşı sağlanabilirse Ekim ayında kanun teklifinin TBMM’ye verilip, en geç Kasım başında çıkması amaçlanıyor. Bu etapta muhtemel görülmüyor lakin 2022 Ekim sonu Kasım başından daha sonra yapılacak seçimde uygulanabilmesi için de bugünden tüm hazırlıkların yapılması üzere bir mecburilik ortada duruyor…
AKP ve MHP heyetlerinin bir ortaya gelerek karara bağlayacağı mevzuları yazan Sarıkaya’nın aktardığı bilgiler şöyleki:
AK Parti uzun süren hazırlığının akabinde seçim maddelerinden yapılmasını düşündüğü değişiklikleri belirleyip MHP’ye iletmişti. TBMM tatile girmedilk evvel de MHP, daraltılmış bölge ile en yaşlı hakim haricinde vilayet seçim konseylerine lider belirlenebilmesine imkan tanıyan düzenlemelere sıcak bakmadığını AK Parti’ye iletmişti. Hakikaten MHP’nin itirazlarını bir süre evvel bu sütunda lisana getirmiştim… birebir vakitte uzlaşılan noktalar da yok değil.
SEÇİM BARAJI
Örneğin yıllardır indirilmesi tartışılan %10 seçim barajının %5’e çekilmesi konusunda iki partinin mutabakatı kelam konusu. Münasebetleri de Anayasa gereği, “en son yapılan seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına yahut birlikte %5’ini almış partilerin Cumhurbaşkanı adayı gösterebiliyor” olması. ötürüsıyla baraj aslına bakarsanız zaten %5 olarak Anayasa ile oluşmuş durumda. İttifak sisteminin gelmiş olmasıyla esasen önemli bir ehemmiyeti de kalmadı. Bundan dolayı Cumhurbaşkanı için geçerli olan %5 barajının milletvekili seçimi için de uygulanması konusunda bir mutabakat sağlandı.
ESNEK DARALTILMIŞ BÖLGE
Lakin seçim bölgeleri konusunda MHP net duruşunu dün prestijiyle da ortadan kaldırmamıştı. Her ne kadar AKM Parti ortasından, “Esnek daraltılmış bölgeleri 7 yerine 10 milletvekiline çıkaralım” önerisi geliyor olsa da MHP sıcak bakmıyor. Esnek daraltılmış bölge sisteminin parlamentoyu 2,5 partili yapıya dönüştüreceğini, Doğu ve Güneydoğu’da AK Parti ve HDP haricinde hiç bir partinin vekil çıkarma talihini elde edemeyeceği telaşı var. Ayrıyeten mevcut sistem, İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Bursa, Adana, Mersin üzere büyük kentlerde az oy alan partilere milletvekilli çıkarma talihi getiriyor.
“MHP, ‘BU BİZİ DÜŞÜNCEYE SOKAR’ GEREKÇESİYLE SICAK BAKMIYOR”
Örneğin, İstanbul 3 bölgeden oluşuyor ve her bir bölgeye 30-35 ortası milletvekili düşüyor. D’Hont sistemi ile yapılan bölünme kararı İstanbul’da %2,8 oya bir milletvekilliği düşüyor. Şayet 7 milletvekili ile bölgeler sonlandırılırsa bu oran %14,2 oya bir milletvekilliğine yükselecek… Bu da yüksek oy alan partilerin, az oy alanlara hiç baht tanımayacağı manasına geliyor. MHP, “bu bizi düşünceye sokar” sebebi öne sürülerek sıcak bakmıyor. Benzeri biçimde AK Parti’nin vilayet seçim heyeti liderlerinin en yaşlı üye yerine, YSK ve HSK’nın belirlediği şahıslardan oluşmasına yönelik önerisi var; MHP buna da karşı çıkıyor, mevcut sistemin devamını istiyor.
ORTAK LİSTE ÖNERİSİ
MHP bu fikirlerini TBMM kapanmadan evvel AK Parti’ye iletmişti. AK Parti de bu müddette teklifleri bir daha masaya yatırdı ve MHP ile uzlaşı yakalanabilecek yeni teklifler hazırladı. AK Parti’nin mevzuyla ilgili aktif isimlerinden biri, “MHP’nin itirazlarını da göz önünde tutarak arkadaşlarımız bir çalışma yaptı” dedi. AK Parti’nin teklifinde bir daha daraltılmış bölge korunuyor; önce belirlenen ve ilan edilen bölgelerde merdiven sistemi sistemiyle, iki partinin tek ve çift rakamlı sıralara aday koyacağı ortak liste hakkı getiriyor. Tartışılan modele bakılırsa mesela birinci sıra AK Parti’nin, ikinci sıra MHP’nin olacak. Bunun MHP’ye daha fazla avantaj getireceği görüşü savunuluyor; lakin MHP çabucak hemen olurunu vermiş değil.
“BU HAFTA SONUNA KADAR…”
Bütün bunların bu hafta sonuna kadar AK Parti ve MHP heyetlerinin bir ortaya gelerek karara bağlanması bekleniyor. Buna niye de seçim periyoduna girilecek olması. Zira Anayasa gereği seçim kanunlarında yapılan değişiklikler bir yıl ortasında yapılacak bir seçimde uygulanamıyor. Şayet uzlaşı sağlanabilirse Ekim ayında kanun teklifinin TBMM’ye verilip, en geç Kasım başında çıkması amaçlanıyor. Bu etapta muhtemel görülmüyor lakin 2022 Ekim sonu Kasım başından daha sonra yapılacak seçimde uygulanabilmesi için de bugünden tüm hazırlıkların yapılması üzere bir mecburilik ortada duruyor…