Aysel YÜCEL
Rusya-Ukrayna savaşı sürerken bölgeye yönelik taşımalarda başlayan kriz büyüyor. Ukrayna çizgisi kapandığı için nakliyecinin Gürcistan- Rusya sınırına yönelmesi, bu güzergahı da kullanılamaz hale getirdi. Hudutta TIR kuyrukları giderek daha da uzarken, teslimat mühletleri de 25 güne yakın arttı. Navlundaki yükseliş de sürüyor. Lojistikçiler, alternatif güzergahlardaki manilerin kaldırılması için acil tahlil bekliyor.
Lojistik krizinin büyümesinin değerli bir sebebi de yabancı markaların ülkeden çekilmesi ile Rusya’da Türk mamüllerine olan talebin artması. Rusya’da mağazaları bulunan kimi markaların satışlarının son bir haftada iki kata yakın arttığı belirtiliyor. Bu durum Türkiye’nin bu ülkeye ihracatını da artırdı. Öteki yandan, Gürcistan-Rusya sınırında yaşanan tıkanma, yalnızca Rusya’ya yönelik nakliyeyi değil, bu ülke üzerinden Orta Asya’ya yapılan transit taşımalar da büyük sekteye uğratıyor. Milletlerarası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Memleketler arası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD), alternatif tahlil yolları için harekete geçti. Evvelki gün, Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un iştiraki ile gerçekleştirilen TOBB Türkiye Dal Meclisleri Müşterek Toplantısı’na katılan 11 daldan biri de lojistik oldu. Lojistik bölümü yetkilileri, Rusya ve bölge ülkelere yapılan taşımalarda yaşanan meseleler ile alternatif tahlil tekliflerini içeren raporu bakanlığa sundu. DÜNYA, bakanlığa sunulan raporun detaylarına ulaştı.
Navlundaki artış devam ediyor
Türkiye’den Rusya’ya yapılan ihracat taşımalarının yüzde 50’den çoksı karayolu ile yapılıyor. Türkiye’den Rusya’ya yıllık yaklaşık 40 bin TIR seferi gerçekleşiyor. Bu taşımaların da yüzde 60’a yakını Ukrayna üzerinden gerçekleştiriliyordu. Savaş niçiniyle Ukrayna sınırı kapanınca hacmin neredeyse tamamı alternatif bir güzergah olan Gürcistan çizgisine yönelmişti. Lakin bu sınırın terminal alt yapısı zayıf olduğu için 2 haftada TIR kuyruğu 60 km’ye kadar çıktı. Zira bu sınır hem de Orta Asya taşımaları için de kullanılıyor. Transit müddetler 25 günden çok uzarken, navlun da bu süreçte yüzde 50’den çok arttı. Lojistikçiler, bakanlığa sundukları raporda, buradaki yoğunluğu azaltacak önmelere dikkat çekildi. Bunlardan biri, mevcut kapının altyapısının güçlendirilmesi için gerekli teşebbüslerin yapılması, başkası ise alternatif rotaların önündeki pürüzlerin kaldırılması. Rusya’ya taşımalarda için alternatif güzergahlardan biri de Gürcistan- Azerbaycan-Rusya sınırı. Lakin bu güzergahta en büyük sorun Azerbaycan’ın uzun müddettir yalnızca Türk taşımacılardan sefer başına aldığı 500 dolarlık ek geçiş fiyatı. aslına bakarsanız teslimat mühleti uzayan taşımacılar, bir de ek fiyat ödemek istemediği için bu yolu kullanmak istemiyor. Lojistikçiler, bu geçiş fiyatının kaldırılmasını talep ediyor. Bu hususta hükümetten ve Azerbaycanlı yetkililerden takviye bekleniyor.
Savaştan dolayı yalnızca Rusya değil, Orta Asya taşımaları da soruna girdi. Orta Asya Türkiye’nin kıymetli ihracat pazarlarından biri pozisyonunda. Özbekistan başta olmak üzere Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan’a da yıllık 40 bine yakın ihracat seferi yapılıyor. Pandemi öncesinde Türk nakliyeciler Orta Asya seferlerinin yüzde 90’ını İran üzerinden Türkmenistan’a, oradan da öbür ülkelere geçerek yapıyordu. Lakin salgın niçiniyle Türkmenistan tüm dünyaya transit geçişi kapattı. Lojistikçiler bu kapının bir daha açılması için yetkililerin harekete geçmesini istiyor.
Rusya’ya ivedilikle bir Ro-Ro çizgisi kurulması talebi de devam ediyor. Lojistikçiler savaşın başladığı birinci günlerde Türkiye ile Rusya içinde bir Ro-Ro çizgisi kurulmasının aciliyetini gündeme getirmişti. dalın bir öbür talebi hizmet ihracatçılarına da ek yeşil pasaport verilmesi.
Savaş risk primi, armatörü zorluyor
Denizyolunda Rusya’ya hudutlu sayıda gemi gidiyor. Yalnızca belirli limanlara taşıma yapılıyor. Lojistikçiler, gemilerin daha sık sefer yapabilmesi için bürokratik süreçlerinin azaltılması istiyor. Öte yandan, sigorta risk primleri de armatörleri bölgeye gitme isteğini azaltıyor. Bölgeye giden armatörden, geminin bedelinin yüzde 7’si kadar risk primi isteniyor. Ayrıyeten risk kapsamına giren bölge de giderek genişliyor. Bu niçinle hayli sayıda armatör bölgeye gitmek istemiyor. Bu da taşıma krizini büyütüyor.
“Akaryakıtta KDV ve ÖTV sıfırlansın”
Üst üste gelen akaryakıt artırımları lojistik krizini derinleştiriyor. UTİKAD İdare Konseyi Lider Yardımcısı Emre Eldener, hem ihracat taşımalarında birebir vakitte yurt içi nakliyede artan yakıt maliyetinin firmaları zorladığını tabir ederek, “UTİKAD olarak ticari araçların kullandığı yurtiçi yakıtta KDV ve ÖTV’nin sıfırlanmasının yahut bu yapılamıyorsa en az hale getirilmesinin fazlaca kıymetli olduğunu düşünüyoruz. Kısmen enfl asyonu biraz daha denetim altında tutmanın en faal metotlarından biri olduğunu belirtmekte yarar görüyoruz” dedi. Eldener, akaryakıt maliyetlerinin navluna yansımasının kaçınılmaz olduğunu lisana getirerek, “Akaryakıtta birbiri arkasına gelen artırımlar lojistik dalını de endişelendiriyor. Ocağın birinci haftasında Kapıkule’de gümrüksüz mazot fiyatı 0,56 Euro iken iki ay daha sonra martın birinci haftasında 0,95 Euro’ya çıktı. Bu olağanüstü artışın bilhassa Avrupa’ya girişte Kapıkule’den gümrüksüz yakıt alan TIR filo operatörlerini fazlaca olumsuz etkilediğini görüyoruz. Maalesef bilhassa dokuma, konfeksiyon, otomotiv, yedek modül üzere vakte karşı yarışan ve Avrupa pazarında epey önemli hissesi olan kesimlerimizi taşıma maliyeti manasında olumsuz etkileyeceğini, ihracat navlununu üst çıkaracağını düşünüyoruz. İhracat navlunları aslına bakarsan yüksekti mazottaki küresel artış niçiniyle taşımaların biraz daha değerli olacağını görüyoruz. Fakat bir öteki sorun de yurtiçi taşımalarda yaşanıyor. Artırımlar niçiniyle taşıma firmaları fiyat veremiyor. Bir hafta daha sonra taşıma maliyetinin ne kadar olacağını bilemeyen bir kesimle karşı karşıyayız ve taşıma maliyetleri tüketici meblağlarını direkt etkilediği için mevcut koşulların enfl asyona da olumsuz tesiri olacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
Rusya-Ukrayna savaşı sürerken bölgeye yönelik taşımalarda başlayan kriz büyüyor. Ukrayna çizgisi kapandığı için nakliyecinin Gürcistan- Rusya sınırına yönelmesi, bu güzergahı da kullanılamaz hale getirdi. Hudutta TIR kuyrukları giderek daha da uzarken, teslimat mühletleri de 25 güne yakın arttı. Navlundaki yükseliş de sürüyor. Lojistikçiler, alternatif güzergahlardaki manilerin kaldırılması için acil tahlil bekliyor.
Lojistik krizinin büyümesinin değerli bir sebebi de yabancı markaların ülkeden çekilmesi ile Rusya’da Türk mamüllerine olan talebin artması. Rusya’da mağazaları bulunan kimi markaların satışlarının son bir haftada iki kata yakın arttığı belirtiliyor. Bu durum Türkiye’nin bu ülkeye ihracatını da artırdı. Öteki yandan, Gürcistan-Rusya sınırında yaşanan tıkanma, yalnızca Rusya’ya yönelik nakliyeyi değil, bu ülke üzerinden Orta Asya’ya yapılan transit taşımalar da büyük sekteye uğratıyor. Milletlerarası Nakliyeciler Derneği (UND) ve Memleketler arası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD), alternatif tahlil yolları için harekete geçti. Evvelki gün, Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un iştiraki ile gerçekleştirilen TOBB Türkiye Dal Meclisleri Müşterek Toplantısı’na katılan 11 daldan biri de lojistik oldu. Lojistik bölümü yetkilileri, Rusya ve bölge ülkelere yapılan taşımalarda yaşanan meseleler ile alternatif tahlil tekliflerini içeren raporu bakanlığa sundu. DÜNYA, bakanlığa sunulan raporun detaylarına ulaştı.
Navlundaki artış devam ediyor
Türkiye’den Rusya’ya yapılan ihracat taşımalarının yüzde 50’den çoksı karayolu ile yapılıyor. Türkiye’den Rusya’ya yıllık yaklaşık 40 bin TIR seferi gerçekleşiyor. Bu taşımaların da yüzde 60’a yakını Ukrayna üzerinden gerçekleştiriliyordu. Savaş niçiniyle Ukrayna sınırı kapanınca hacmin neredeyse tamamı alternatif bir güzergah olan Gürcistan çizgisine yönelmişti. Lakin bu sınırın terminal alt yapısı zayıf olduğu için 2 haftada TIR kuyruğu 60 km’ye kadar çıktı. Zira bu sınır hem de Orta Asya taşımaları için de kullanılıyor. Transit müddetler 25 günden çok uzarken, navlun da bu süreçte yüzde 50’den çok arttı. Lojistikçiler, bakanlığa sundukları raporda, buradaki yoğunluğu azaltacak önmelere dikkat çekildi. Bunlardan biri, mevcut kapının altyapısının güçlendirilmesi için gerekli teşebbüslerin yapılması, başkası ise alternatif rotaların önündeki pürüzlerin kaldırılması. Rusya’ya taşımalarda için alternatif güzergahlardan biri de Gürcistan- Azerbaycan-Rusya sınırı. Lakin bu güzergahta en büyük sorun Azerbaycan’ın uzun müddettir yalnızca Türk taşımacılardan sefer başına aldığı 500 dolarlık ek geçiş fiyatı. aslına bakarsanız teslimat mühleti uzayan taşımacılar, bir de ek fiyat ödemek istemediği için bu yolu kullanmak istemiyor. Lojistikçiler, bu geçiş fiyatının kaldırılmasını talep ediyor. Bu hususta hükümetten ve Azerbaycanlı yetkililerden takviye bekleniyor.
Savaştan dolayı yalnızca Rusya değil, Orta Asya taşımaları da soruna girdi. Orta Asya Türkiye’nin kıymetli ihracat pazarlarından biri pozisyonunda. Özbekistan başta olmak üzere Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan’a da yıllık 40 bine yakın ihracat seferi yapılıyor. Pandemi öncesinde Türk nakliyeciler Orta Asya seferlerinin yüzde 90’ını İran üzerinden Türkmenistan’a, oradan da öbür ülkelere geçerek yapıyordu. Lakin salgın niçiniyle Türkmenistan tüm dünyaya transit geçişi kapattı. Lojistikçiler bu kapının bir daha açılması için yetkililerin harekete geçmesini istiyor.
Rusya’ya ivedilikle bir Ro-Ro çizgisi kurulması talebi de devam ediyor. Lojistikçiler savaşın başladığı birinci günlerde Türkiye ile Rusya içinde bir Ro-Ro çizgisi kurulmasının aciliyetini gündeme getirmişti. dalın bir öbür talebi hizmet ihracatçılarına da ek yeşil pasaport verilmesi.
Savaş risk primi, armatörü zorluyor
Denizyolunda Rusya’ya hudutlu sayıda gemi gidiyor. Yalnızca belirli limanlara taşıma yapılıyor. Lojistikçiler, gemilerin daha sık sefer yapabilmesi için bürokratik süreçlerinin azaltılması istiyor. Öte yandan, sigorta risk primleri de armatörleri bölgeye gitme isteğini azaltıyor. Bölgeye giden armatörden, geminin bedelinin yüzde 7’si kadar risk primi isteniyor. Ayrıyeten risk kapsamına giren bölge de giderek genişliyor. Bu niçinle hayli sayıda armatör bölgeye gitmek istemiyor. Bu da taşıma krizini büyütüyor.
“Akaryakıtta KDV ve ÖTV sıfırlansın”
Üst üste gelen akaryakıt artırımları lojistik krizini derinleştiriyor. UTİKAD İdare Konseyi Lider Yardımcısı Emre Eldener, hem ihracat taşımalarında birebir vakitte yurt içi nakliyede artan yakıt maliyetinin firmaları zorladığını tabir ederek, “UTİKAD olarak ticari araçların kullandığı yurtiçi yakıtta KDV ve ÖTV’nin sıfırlanmasının yahut bu yapılamıyorsa en az hale getirilmesinin fazlaca kıymetli olduğunu düşünüyoruz. Kısmen enfl asyonu biraz daha denetim altında tutmanın en faal metotlarından biri olduğunu belirtmekte yarar görüyoruz” dedi. Eldener, akaryakıt maliyetlerinin navluna yansımasının kaçınılmaz olduğunu lisana getirerek, “Akaryakıtta birbiri arkasına gelen artırımlar lojistik dalını de endişelendiriyor. Ocağın birinci haftasında Kapıkule’de gümrüksüz mazot fiyatı 0,56 Euro iken iki ay daha sonra martın birinci haftasında 0,95 Euro’ya çıktı. Bu olağanüstü artışın bilhassa Avrupa’ya girişte Kapıkule’den gümrüksüz yakıt alan TIR filo operatörlerini fazlaca olumsuz etkilediğini görüyoruz. Maalesef bilhassa dokuma, konfeksiyon, otomotiv, yedek modül üzere vakte karşı yarışan ve Avrupa pazarında epey önemli hissesi olan kesimlerimizi taşıma maliyeti manasında olumsuz etkileyeceğini, ihracat navlununu üst çıkaracağını düşünüyoruz. İhracat navlunları aslına bakarsan yüksekti mazottaki küresel artış niçiniyle taşımaların biraz daha değerli olacağını görüyoruz. Fakat bir öteki sorun de yurtiçi taşımalarda yaşanıyor. Artırımlar niçiniyle taşıma firmaları fiyat veremiyor. Bir hafta daha sonra taşıma maliyetinin ne kadar olacağını bilemeyen bir kesimle karşı karşıyayız ve taşıma maliyetleri tüketici meblağlarını direkt etkilediği için mevcut koşulların enfl asyona da olumsuz tesiri olacağını düşünüyoruz” diye konuştu.