A
admin
Guest
Osmanlı İmparatorluğu‘nun arşivlerinde, 16. yüzyıldan 19. yüzyılın başlarına kadar ülkeyi etkileyen çok hava olayları ve devletin bunlara ait çalışmaları yer alıyor.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı‘nda koruma edilen dokümanlarda çok yağışlar, sel, kuraklık ve fırtına üzere afetlerin çoğunlukla yaşandığı ve alınan tedbirlere ait ayrıntılar görülüyor.
Dokümanlar içinde, çok yağışlar daha sonrasında yaşanan seller ve idarenin aldığı tedbirler dikkati çekiyor.
Bu kapsamda Padişah II. Selim vaktinde İstanbul kadısına yazılmış fermanın defter kaydında, safer ayının on yedinci (8 Haziran 1574) günü yağan çok yağmur niçiniyle büyük sel olduğu ve Yenibahçe’den (bugünkü Vakıf Gureba Hastanesi ve Ulubatlı civarı) denize kadar olan karizler (yer altı lağımı) üzerine meskenler yapılması, çöp dökülmesi ve sair sebeplerden meskenleri su bastığı ve kimilerinin yıkıldığı belirtiliyor.
Bahis ile ilgili afet yerine gönderilen Dergah-ı Ali Çavuşu İbrahim ve Mimar Muslihiddin’in yaptığı keşif sonucunda kariz üzerine yapılan konut ve dükkanların kaldırılması, karizlerdeki tahribatın giderilmesi, birtakım köprü ve kemerlerin genişletilmesi gerektiği konularının tespit edildiği, bu sebeple kariz üzerine yapılan meskenlerin yıktırılması, genişletilmesi gereken kemer ve köprülerin vakıfları yahut sahipleri tarafınca yaptırılması ve karizleri delen, çöp dökmek suretiyle tıkanmasına sebep olanlara temizlettirilmesi ve tamir ettirilmesi buyruğu veriliyor.
Evraklarda, Padişah III. Sultan Murad vaktinde Mısır valisine yazılmış 9 Nisan 1577 tarihindeki fermanın defter kaydında ise sel felaketi beklenen Mekke’de sel gelecek yerlerin üzerinde olan konutların kamulaştırılıp sel yatağının iki tarafına kargir duvar yapılması için 27 bin filori harcama gerekeceği, bu paranın Mısır Hazinesi’nden verilip, harcama işi için sağlam bir adamın nazaranvlendirilmesi buyruğu dikkati çekiyor.
“ŞİDDETLİ FIRTINADA TURİST GEMİSİ FIRAT IRMAĞINDA BATTI”
bir daha Padişah Sultan III. Murad devrinde İstanbul kadısına yazılmış fermanın 30 Mart 1579 tarihindeki defter kaydında ise Belgradlı Mahallesi’ne Mustafapaşa, Silivrikapı, Topkapı ve Şehremini Çarşısı semtlerinden gelen sel sularının hisarda olan menfeze sığmayıp, meskenlere ziyan verdiği belirtilerek, bu menfezin genişletilmesi buyruğu yer alıyor.
Bağdat valisi tarafınca 17 Nisan 1888’de Dahiliye Nezaretine gönderilen bir diğer dokümanda ise Kerbela tarafında çıkan şiddetli fırtına sebebiyle turistleri taşıyan iki geminin Fırat Irmağı’nda battığı bilgisi aktarılıyor.
Öte yandan Osmanlı’nın 19. yüzyıl ortalarından itibaren sel felaketleri ve çekirge istilaları yüzünden kıtlıkla da gayret ettiği ve buna karşı alınan tedbirler de arşivlerdeki evraklarda görülüyor.
Bu kapsamda Sadaret’den Adana valiliğine yazılan 9 Kasım 1859 tarihindeki dokümanda, ramazan ayında Maraş’ta meydana gelen kıtlık üzerine valiliğe yapılan müracaat sonucunda Maraş’a zahire gönderildiği, tekrar kıtlık olmasının beklendiği ve halkın her türlü ıstıraptan kurtarılmasının fazlaca kıymetli olduğu, valilik tarafınca yeniden besin gönderilebileceği belirtiliyor.
Başbakanlıktan Maliye Bakanlığı’na yazılan 14 Eylül 1873 tarihindeki evrakta de kuraklık sebebiyle eserleri telef olan Sıkıntı Sancağı’na bağlı Meskene Kazası’na yeni yerleştirilmiş olan Hadid, Mevali, Ebu Hamis ve öteki aşiretlerden yerleşmelerini tamamlamaları için bir yıl öşür alınmaması isteniyor.
Meclis-i Vükelanın (Bakanlar Kurulu) 14 Ağustos 1887’deki dokümanında ise sel felaketi ve çekirge istilasından kaynaklı kıtlığı önlemek için Bağdat vilayetine deniz ve ırmaktan getirilen besin unsurlarına uygulanan gümrük vergisiyle ilgili muafiyetin gelecek seneye kadar uzatılması sonucu alındığı görülüyor.
Niğde Mutasarrıflığından İçişleri Bakanlığına 30 Kasım 1916’da yazılan telgrafta da Niğde’ye yedi aydır yağmur yağmaması ötürüsıyla şiddetli kuraklık olduğu bilgisi yer alıyor.
“MAYIS AYINDA YUMURTA BÜYÜKLÜĞÜNDE DOLU YAĞDI”
Ayrıyeten, bahar aylarında görülen çok kar ve dolu yağışlarının da yansıdığı evraklarda Canik Mutasarrıflığı, İçişleri Bakanlığı ve Başbakanlık içinde yapılan yazışmalarda Nisan 1911’de Samsun’a bağlı Gökbelen köyünde meydana gelen şiddetli kar ve çığ düşmesi olayı dikkati çekti.
Konya vilayetinin telgrafı üzerine Dahiliye Nezareti ile Sadaret içinde yapılan 21 Mayıs 1905 tarihindeki yazışmalarda da Ürgüp’ün Karacaviran köyüne yumurta büyüklüğünde yağan dolunun ağaç ve eserlere epeyce büyük ziyan verdiği, meydana gelen selden biroldukca konutun hasar gördüğü, hayvanların da telef olduğu yer alıyor.
ÇOK SICAKLARDA GÖRÜLEN GÖK İŞARETİ
Arşivlerde Sadaretden Tophane kumandanına yazılan 1 Ağustos 1858 tarihindeki yazı da öne çıkıyor. Sıkıntı kenti civarında meydana gelen çok sıcaklarda görülen gök işareti ve o sırada bir yerde görülen maden meselain Padişah tarafınca görüldüğü belirtilen yazıda, madenin eski Cebehanede bulunan müzede saklanmak üzere gönderildiği bilgisi veriliyor.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı‘nda koruma edilen dokümanlarda çok yağışlar, sel, kuraklık ve fırtına üzere afetlerin çoğunlukla yaşandığı ve alınan tedbirlere ait ayrıntılar görülüyor.
Dokümanlar içinde, çok yağışlar daha sonrasında yaşanan seller ve idarenin aldığı tedbirler dikkati çekiyor.
Bu kapsamda Padişah II. Selim vaktinde İstanbul kadısına yazılmış fermanın defter kaydında, safer ayının on yedinci (8 Haziran 1574) günü yağan çok yağmur niçiniyle büyük sel olduğu ve Yenibahçe’den (bugünkü Vakıf Gureba Hastanesi ve Ulubatlı civarı) denize kadar olan karizler (yer altı lağımı) üzerine meskenler yapılması, çöp dökülmesi ve sair sebeplerden meskenleri su bastığı ve kimilerinin yıkıldığı belirtiliyor.
Bahis ile ilgili afet yerine gönderilen Dergah-ı Ali Çavuşu İbrahim ve Mimar Muslihiddin’in yaptığı keşif sonucunda kariz üzerine yapılan konut ve dükkanların kaldırılması, karizlerdeki tahribatın giderilmesi, birtakım köprü ve kemerlerin genişletilmesi gerektiği konularının tespit edildiği, bu sebeple kariz üzerine yapılan meskenlerin yıktırılması, genişletilmesi gereken kemer ve köprülerin vakıfları yahut sahipleri tarafınca yaptırılması ve karizleri delen, çöp dökmek suretiyle tıkanmasına sebep olanlara temizlettirilmesi ve tamir ettirilmesi buyruğu veriliyor.
Evraklarda, Padişah III. Sultan Murad vaktinde Mısır valisine yazılmış 9 Nisan 1577 tarihindeki fermanın defter kaydında ise sel felaketi beklenen Mekke’de sel gelecek yerlerin üzerinde olan konutların kamulaştırılıp sel yatağının iki tarafına kargir duvar yapılması için 27 bin filori harcama gerekeceği, bu paranın Mısır Hazinesi’nden verilip, harcama işi için sağlam bir adamın nazaranvlendirilmesi buyruğu dikkati çekiyor.
“ŞİDDETLİ FIRTINADA TURİST GEMİSİ FIRAT IRMAĞINDA BATTI”
bir daha Padişah Sultan III. Murad devrinde İstanbul kadısına yazılmış fermanın 30 Mart 1579 tarihindeki defter kaydında ise Belgradlı Mahallesi’ne Mustafapaşa, Silivrikapı, Topkapı ve Şehremini Çarşısı semtlerinden gelen sel sularının hisarda olan menfeze sığmayıp, meskenlere ziyan verdiği belirtilerek, bu menfezin genişletilmesi buyruğu yer alıyor.
Bağdat valisi tarafınca 17 Nisan 1888’de Dahiliye Nezaretine gönderilen bir diğer dokümanda ise Kerbela tarafında çıkan şiddetli fırtına sebebiyle turistleri taşıyan iki geminin Fırat Irmağı’nda battığı bilgisi aktarılıyor.
Öte yandan Osmanlı’nın 19. yüzyıl ortalarından itibaren sel felaketleri ve çekirge istilaları yüzünden kıtlıkla da gayret ettiği ve buna karşı alınan tedbirler de arşivlerdeki evraklarda görülüyor.
Bu kapsamda Sadaret’den Adana valiliğine yazılan 9 Kasım 1859 tarihindeki dokümanda, ramazan ayında Maraş’ta meydana gelen kıtlık üzerine valiliğe yapılan müracaat sonucunda Maraş’a zahire gönderildiği, tekrar kıtlık olmasının beklendiği ve halkın her türlü ıstıraptan kurtarılmasının fazlaca kıymetli olduğu, valilik tarafınca yeniden besin gönderilebileceği belirtiliyor.
Başbakanlıktan Maliye Bakanlığı’na yazılan 14 Eylül 1873 tarihindeki evrakta de kuraklık sebebiyle eserleri telef olan Sıkıntı Sancağı’na bağlı Meskene Kazası’na yeni yerleştirilmiş olan Hadid, Mevali, Ebu Hamis ve öteki aşiretlerden yerleşmelerini tamamlamaları için bir yıl öşür alınmaması isteniyor.
Meclis-i Vükelanın (Bakanlar Kurulu) 14 Ağustos 1887’deki dokümanında ise sel felaketi ve çekirge istilasından kaynaklı kıtlığı önlemek için Bağdat vilayetine deniz ve ırmaktan getirilen besin unsurlarına uygulanan gümrük vergisiyle ilgili muafiyetin gelecek seneye kadar uzatılması sonucu alındığı görülüyor.
Niğde Mutasarrıflığından İçişleri Bakanlığına 30 Kasım 1916’da yazılan telgrafta da Niğde’ye yedi aydır yağmur yağmaması ötürüsıyla şiddetli kuraklık olduğu bilgisi yer alıyor.
“MAYIS AYINDA YUMURTA BÜYÜKLÜĞÜNDE DOLU YAĞDI”
Ayrıyeten, bahar aylarında görülen çok kar ve dolu yağışlarının da yansıdığı evraklarda Canik Mutasarrıflığı, İçişleri Bakanlığı ve Başbakanlık içinde yapılan yazışmalarda Nisan 1911’de Samsun’a bağlı Gökbelen köyünde meydana gelen şiddetli kar ve çığ düşmesi olayı dikkati çekti.
Konya vilayetinin telgrafı üzerine Dahiliye Nezareti ile Sadaret içinde yapılan 21 Mayıs 1905 tarihindeki yazışmalarda da Ürgüp’ün Karacaviran köyüne yumurta büyüklüğünde yağan dolunun ağaç ve eserlere epeyce büyük ziyan verdiği, meydana gelen selden biroldukca konutun hasar gördüğü, hayvanların da telef olduğu yer alıyor.
ÇOK SICAKLARDA GÖRÜLEN GÖK İŞARETİ
Arşivlerde Sadaretden Tophane kumandanına yazılan 1 Ağustos 1858 tarihindeki yazı da öne çıkıyor. Sıkıntı kenti civarında meydana gelen çok sıcaklarda görülen gök işareti ve o sırada bir yerde görülen maden meselain Padişah tarafınca görüldüğü belirtilen yazıda, madenin eski Cebehanede bulunan müzede saklanmak üzere gönderildiği bilgisi veriliyor.