Valentyn Vasyanovych’in yönettiği “Yansıma”, 41. İstanbul Sinema Festivali’nde izleyicilerle buluştu. Sinema, Doğu Ukrayna’daki çatışma bölgesinde Rus askeri güçleri tarafınca esir alınan ve esir alındığı andan itibaren biroldukca şiddet sahnesine maruz kalan Ukraynalı genel cerrah Serhiy’i odağına alıyor.
Vasyanovych, 2019 imali sineması “Atlantis”te de ‘hayali’ bir savaşı mevzu alıyor ve gelecekte gerçekleşen Ukrayna ve Rusya içindeki bir savaşın sona ermesinin akabinde yaşananları anlatıyordu. “Yansıma” da bu ‘hayali’ savaşın başlangıcına bakarak, “Atlantis”in başka yarısını tamamlıyor.
Kasım 2014… “Yansıma”, genel cerrah Serhiy’in kızı Polina’nın doğum günü için paintball oynanan bir yere Polina’yı izlemeye gelmesiyle başlıyor. Ateş açılıyor, çocuklar ‘savaşırken’ paintball izleme penceresi rengarenk boyalarla doluyor. Bu sırada Serhiy de eski eşi Olha’yla yaşayan Andriy ile ‘gerçek’ savaşı konuşuyor. Andriy, savaşa katılan bir asker. Serhiy ise cepheden ‘kilometrelerce uzaklıkta’ki bir hastanede yaralıları tedavi eden bir cerrah.
.
Sahne değişiyor. Geniş açılı çekimle, bir pencereden, mayınlı bölgede yaralanan bir askerin ameliyatını görüyoruz. Hekimler uğraşıyor lakin hasta kurtulamıyor. Tabiplerin ve hemşirelerin de çaresizliğine ve alışmışlığına pencere gerisinden bakmaya devam ediyoruz…
Sahne ansızın gece yarısında yolda ilerleyen bir otomobile geçiş yapıyor. bir daha geniş pencereden izliyoruz. Yaralı Ukraynalı askerlere yardıma giden Serhiy, yolda Ruslar tarafınca yakalanıyor. Azap goren ve hapsedilen Serhiy, öbür Ukraynalı askerlere yapılan işkenceyi izlemeye, daha sonra da onların ölüp ölmediğini denetim etmeye zorlanıyor. Hayat kurtaran eller, bir süre daha sonra can almaya başlıyor. Olağan ölen askerler de ‘ortalıkta’ bırakılmıyor. Ölüler, gerisinde ironik bir biçimde “Rusya Federasyonu’ndan İnsani Yardım” sözleri yazan ve krematoryum olarak bir daha tasarlanan bir tırda yakılarak ‘ortadan kaldırılıyor.’
.
Sinema, Serhiy, ‘takas’ edilerek ülkesine döndüğünde kızıyla olan münasebetine odaklanmaya başlıyor. Serhiy, kızı Polina’yla vakit geçirirken dairesinin penceresine bir güvercin çarparak ölüyor. Serhiy, Polina’ya kuşun pencerede gördüğü gökyüzünün yansımasını gerçek sandığını ve bu niçinle öldüğünü açıklıyor. Güvercinin camda bıraktığı o iz, silinse dahi bir biçimde kalmaya devam ediyor.
Sinemanın birinci sahnesinden itibaren koyduğu uzaklığa bağlı kalan direktör, sıklıkla geniş çekimler yaparak, tıpkı zamandahşet verici tıpkı vakitte gündelik görünümleri panoramik bir biçimde seyirciye sunuyor. Vasyonovych, tasvir ettiği şiddet sahnelerini -yakından çekmese de- dürüst bir biçimde seyirciye aktarırken sahnede izleyicinin dikkatini dağıtacak, olayı yumuşatacak rastgele bir müzik koymuyor.
.
Rastlantısal bir biçimde günümüzde yaşanan savaşla ‘çakışan’ “Yansıma”, sade anlatımıyla savaşın vahşetini, salondan kimi izleyicileri terk ettirecek kadar sert bir formda söz ediyor. çok kasvetli ve yorucu bir yapıya sahip olan sinema, savaşın ana haberlerde takip edebileceğimiz kadar yakın olduğu bu günlerde izleyene hissettirdikleriyle epey da yabancı gelmeyecek.
Tahminen yaşadıklarımız, savaş ve acılar da birebir o kuşun, yansımasını gördüğü ve uçtuğunu sandığı o parlak gökyüzü üzere bir yanılsamadır. Camdan silindiği biçimde lekesini bırakan bir yanılsama…
Vasyanovych, 2019 imali sineması “Atlantis”te de ‘hayali’ bir savaşı mevzu alıyor ve gelecekte gerçekleşen Ukrayna ve Rusya içindeki bir savaşın sona ermesinin akabinde yaşananları anlatıyordu. “Yansıma” da bu ‘hayali’ savaşın başlangıcına bakarak, “Atlantis”in başka yarısını tamamlıyor.
Kasım 2014… “Yansıma”, genel cerrah Serhiy’in kızı Polina’nın doğum günü için paintball oynanan bir yere Polina’yı izlemeye gelmesiyle başlıyor. Ateş açılıyor, çocuklar ‘savaşırken’ paintball izleme penceresi rengarenk boyalarla doluyor. Bu sırada Serhiy de eski eşi Olha’yla yaşayan Andriy ile ‘gerçek’ savaşı konuşuyor. Andriy, savaşa katılan bir asker. Serhiy ise cepheden ‘kilometrelerce uzaklıkta’ki bir hastanede yaralıları tedavi eden bir cerrah.
.
Sahne değişiyor. Geniş açılı çekimle, bir pencereden, mayınlı bölgede yaralanan bir askerin ameliyatını görüyoruz. Hekimler uğraşıyor lakin hasta kurtulamıyor. Tabiplerin ve hemşirelerin de çaresizliğine ve alışmışlığına pencere gerisinden bakmaya devam ediyoruz…
Sahne ansızın gece yarısında yolda ilerleyen bir otomobile geçiş yapıyor. bir daha geniş pencereden izliyoruz. Yaralı Ukraynalı askerlere yardıma giden Serhiy, yolda Ruslar tarafınca yakalanıyor. Azap goren ve hapsedilen Serhiy, öbür Ukraynalı askerlere yapılan işkenceyi izlemeye, daha sonra da onların ölüp ölmediğini denetim etmeye zorlanıyor. Hayat kurtaran eller, bir süre daha sonra can almaya başlıyor. Olağan ölen askerler de ‘ortalıkta’ bırakılmıyor. Ölüler, gerisinde ironik bir biçimde “Rusya Federasyonu’ndan İnsani Yardım” sözleri yazan ve krematoryum olarak bir daha tasarlanan bir tırda yakılarak ‘ortadan kaldırılıyor.’
.
Sinema, Serhiy, ‘takas’ edilerek ülkesine döndüğünde kızıyla olan münasebetine odaklanmaya başlıyor. Serhiy, kızı Polina’yla vakit geçirirken dairesinin penceresine bir güvercin çarparak ölüyor. Serhiy, Polina’ya kuşun pencerede gördüğü gökyüzünün yansımasını gerçek sandığını ve bu niçinle öldüğünü açıklıyor. Güvercinin camda bıraktığı o iz, silinse dahi bir biçimde kalmaya devam ediyor.
Sinemanın birinci sahnesinden itibaren koyduğu uzaklığa bağlı kalan direktör, sıklıkla geniş çekimler yaparak, tıpkı zamandahşet verici tıpkı vakitte gündelik görünümleri panoramik bir biçimde seyirciye sunuyor. Vasyonovych, tasvir ettiği şiddet sahnelerini -yakından çekmese de- dürüst bir biçimde seyirciye aktarırken sahnede izleyicinin dikkatini dağıtacak, olayı yumuşatacak rastgele bir müzik koymuyor.
.
Rastlantısal bir biçimde günümüzde yaşanan savaşla ‘çakışan’ “Yansıma”, sade anlatımıyla savaşın vahşetini, salondan kimi izleyicileri terk ettirecek kadar sert bir formda söz ediyor. çok kasvetli ve yorucu bir yapıya sahip olan sinema, savaşın ana haberlerde takip edebileceğimiz kadar yakın olduğu bu günlerde izleyene hissettirdikleriyle epey da yabancı gelmeyecek.
Tahminen yaşadıklarımız, savaş ve acılar da birebir o kuşun, yansımasını gördüğü ve uçtuğunu sandığı o parlak gökyüzü üzere bir yanılsamadır. Camdan silindiği biçimde lekesini bırakan bir yanılsama…