Haşimoto hastalığının tiroid bezi hastalıkları içinde en sık görülen hastalıklardan bir tanesi olduğunu belirten Trabzon Özel İmperial Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cihangir Erem, “Bu hastalık tiroid bezi iltihabının (tiroiditler) ve tiroid bezinin az çalışması kararı ortaya çıkan hipotiroidi hastalığının da en sık sebebidir” dedi.
EN SIK 30-50 YAŞ ORTASI BAYANLARDA GÖRÜLÜYOR
Hastalığın en sık 30-50 yaş ortası bayanlarda görülürse de çocuklar da dahil her yaş kümesinde görülebildiğini kaydeden Erem, “Haşimoto tiroiditinin toplumda görülme sıklığı yaklaşık yüzde 2 olup hastalık toplumun yüzde 5’ini ömürlerinin bir noktasında tesirler. Yıllık yeni hadise görülme oranı binde 0.3-1.5 olup, bayanlarda erkeklere göre 15-20 kat daha sık olarak görülmektedir. Olguların yüzde 95’i bayandır. En sık 30-50 yaş ortası bayanlarda görülürse de çocuklar da dahil her yaş kümesinde görülebilir. Ergenlik çağındaki kızlarda yıllık yeni olay görülme oranı ise yüzde 0.8-1.6’dır” diye konuştu.
HASTALIĞIN GELİŞİMİNDE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Hastalığın gelişmeninde risk faktörlerini sıralayan Erem,
ÇOKLUKLA BAŞLANGIÇTA BİR BELİRTİ YAHUT ŞİKAYET YOKTUR
Hastalığın başlangıçta rastgele bir belirtisi olmadığını söz eden Erem, “Başlangıçta çoklukla rastgele bir belirti yahut şikayet yoktur. Birtakım hastalar boğazda dolgunluk hissinden şikayet edebilir. Hastaların birinci müracaatları belirtinin olmadığı ötiroididen (kanda tiroid hormon seviyeleri normal) hipotirodide izlenen belirtilere kadar değişken ve geniş bir aralıktadır. En sık karşılaşılan tablo; rastgele bir belirtinin olmadığı guatrlı orta yaşlı bir bayandır. Hastalığın erken devrinde yüzde 2-4 olguda tiroid hücre hasarı ile sirkülasyona karışan tiroid hormonları sebebi ile süreksiz tirotoksikoz (Hashitoksikoz) (zehirli guatr) tablosu görülebilir. bu vakitte sonluluk, terlemede artma, sıcağa tahammülsüzlük, çarpıntı, kilo kaybı, nefes darlığı, halsizlik ve yorgunluk üzere tirotoksikoz belirtileri olabilir. Hastalar bu periyodu çoklukla farkında olmadan geçirebilirler. Hastalığın farkındalığını hipotiroidinin gelişme suratı ve şiddeti belirler. Hashimoto tiroiditi, tiroid işlevinin çoklukla yavaş bir biçimde kaybına yol açar. Birinci müracaatta hastaların yüzde 20’sinde hipotiroidi vardır. Aşikâr hipotiroidi geliştikten daha sonra hipotiroidi kalıcı hâle gelir. Bu sefer da halsizlik-güçsüzlük, iştahsızlık, üşüme hissi ve soğuğa dayanamama, kabızlık, sonluluk, unutkanlık-hafıza zayıflaması, baş ağrısı, depresyon, uykuya eğilim, cilt soğuk, soluk ve sarı, kuru ve kalın, terlemede azalma, kilo alma, saç ve kıl dökülmesi, saçlarda kalınlaşma ve kabalaşma, ses kalın ve boğuk, çatallı konuşma, konuşmada yavaşlama, lisanda büyüme, yüzde ve bilhassa göz kapaklarında, ciltte şişme (ödem), çarpıntı, nefes darlığı, işitmede azalma, kas ağrıları ve krampları üzere hipotiroidide görülebilen belirti ve bulgular ortaya çıkar. Ancak bu belirti ve bulgular hipotiroidiye has değildir. Aşikar hipotiroidi geliştikten daha sonra hipotiroidi şimdi tüm hastalarda kalıcıdır, hayat uzunluğu devam eder. Serum tiroid hormonlarının olağan ve TSH hormonunun yüksek olduğu subklinik hipotirodinin açık hipotiroidiye ilerleme sıklığı yıllık yaklaşık yüzde 4-5 (Yüksek TSH+Anti-TPO varlığında), yüzde 2.4 (sadece yüksek TSH hormonu) ve yüzde 1-3 (sadece anti-TPO varlığında) oranlarındadır” dedi.
HAŞİMOTO HASTALIĞI GENEL OLARAK DÜZGÜN SEYİRLİ BİR HASTALIKTIR
“Haşimoto hastalığı genel olarak yeterli seyirli bir hastalıktır” diyen Erem, “ Çok kaygıya, dehşet ya da panik yapmaya gerek yoktur. Bu hastalıkta tiroid bezinde ekseriyetle yalancı nodüller görülür, ancak kimi vakit fizik muayene yahut ultrason(US) üzere görüntüleme formlarında gerçek nodül yahut nodüller saptanabilir. Bilhassa 1 cm’nin üstündeki gerçek nodüllerde tiroid lenfoması (tiroidde lenf kanseri) (genellikle B-hücreli ve/veya Non-Hodgkin lenfoma) ve papiller tiroid kanser riski vardır. Hashimoto hastalığında B-hücreli lenfoma gelişme riski olağan insanlara bakılırsa yaklaşık 66 kat daha yüksektir. Bu niçinle tiroid US’de kanser kuşkusu olan nodüllere kesinlikle tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılmalıdır” dedi.
BÜSBÜTÜN ORTADAN KALDIRACAK BİR TEDAVİ FORMU YOK
Hastalığı büsbütün ortadan kaldıracak bir tedavi biçiminin olmadığını kaydeden Erem, “Haşimoto hastalığında hastalığı büsbütün ortadan kaldıracak bir tedavi biçimi yoktur. Tiroid hormonlarının olağan olduğu ötiroid periyottaki hastalarda tedavi gerekmez. ‘Bekle ve gör’ yaklaşımı tercih edilir. Subklinik hipotiroidisi olan kimi hastalarda tiroid hormon tedavisi gerekebilir. Aşikâr hipotiroidi gelişen hastalarda ise kesinlikle tiroid hormonu ile hayat uzunluğu yerine koyma tedavisi yapılmalıdır. İlaç kesinlikle sabah aç karına ve kahvaltıdan en az 30 dakika evvel alınmalıdır” diye konuştu.
HAŞİMOTO HASTALIĞINA ÖZEL BİR DİYET PROGRAMI YOKTUR
Hastalıkla ilgili özel bir diyet proğramı olmadığını belirten Erem, “Haşimoto hastalığına özel bir diyet programı yoktur. Bu hastalıkta iyota çok maruziyet otoimmüniteyi tetikleyerek antikor seviyelerini yükseltip tiroid bezi harabiyetini artırma yoluyla hipotiroidiyi derinleştirdiğinden iyot içeren tuz, vitamin hapları, antiseptikler vs kullanılması önerilmez. birebir vakitte alınan iyot ölçüsü devasa yükseklikte olmadığından iyot kısıtlamasını gerekli görmeyen müellifler da vardır. Haşimoto hastalığı olanlarda Çölyak hastalığı daha sık görülmesine karşın glütensiz bir diyetle beslenmenin Haşimoto hastalığına katkısı net olarak bilinmediğinden ve hastalığın seyrini değiştirmediğinden rutin olarak bu biçimde bir diyetin kullanılması önerilmemektedir” biçiminde konuştu.
HAŞİMOTO TİROİTLİ HASTALAR HAMİLE KALABİLİR Mİ?
Haşimoto Tiroiditli hastaların hamile kalabileceğini kaydeden Erem, “ Evet, kalabilir. Ancak gebelik öncesi, gebelik boyunca ve gebelik daha sonrasında yapılması ve dikkat edilmesi gereken kıymetli durumlar vardır. Haşimoto hastalığı bulunan bayanlarda gebelik planlanması hâlinde, öncesinde TSH, ST3, ST4 hormonları ve tiroid otoantikorları kesinlikle bakılmalı, gebelik öncesi TSH: 0.5-2.5 mU/L olmalı ve mümkünse hasta bir Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı tarafınca görülerek değerlendirilmeli ve takibe alınmalıdır” sözlerine yer verdi.
HAŞİMOTO HASTALIĞI OLANLARDA DİĞER BİR OTOİMMÜN HASTALIK ARAŞTIRILMALI MIDIR?
Evet. Araştırılmalıdır. Zira bu hastalık ile birlikte öteki otoimmün hastalıkların beraberliği ve görülme sıklığı artmıştır. Bu hastalıklar içinde; kronik otoimmün gastrit (mide iltihabı), vitiligo ve romatoid artrit, Tip 1 şeker hastalığı, Addison hastalığı (Kronik böbrek üstü bezi yetmezliği), Çölyak hastalığı, kronik hepatit, Myastenia Gravis (bir çeşit kas hastalığı) ve pernisiyöz anemi (kansızlık) sayılabilir. ötürüsıyla hastanın kıssası (anamnez) ve fizik muayenesinde bu hastalıklara ilişkin belirti ve bulgular var ise teşhis için kesinlikle ileri tetkikler yapılmalıdır” diye konuştu.
KAYNAK: İHA
EN SIK 30-50 YAŞ ORTASI BAYANLARDA GÖRÜLÜYOR
Hastalığın en sık 30-50 yaş ortası bayanlarda görülürse de çocuklar da dahil her yaş kümesinde görülebildiğini kaydeden Erem, “Haşimoto tiroiditinin toplumda görülme sıklığı yaklaşık yüzde 2 olup hastalık toplumun yüzde 5’ini ömürlerinin bir noktasında tesirler. Yıllık yeni hadise görülme oranı binde 0.3-1.5 olup, bayanlarda erkeklere göre 15-20 kat daha sık olarak görülmektedir. Olguların yüzde 95’i bayandır. En sık 30-50 yaş ortası bayanlarda görülürse de çocuklar da dahil her yaş kümesinde görülebilir. Ergenlik çağındaki kızlarda yıllık yeni olay görülme oranı ise yüzde 0.8-1.6’dır” diye konuştu.
HASTALIĞIN GELİŞİMİNDE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Hastalığın gelişmeninde risk faktörlerini sıralayan Erem,
Cinsiyet: Haşimoto hastalığı bayanlarda daha sık görülmektedir.
Yaş: Orta yaşta daha sık görülür.
Genetik: aile bireylerinde tiroidle ilgili yahut öbür bir otoimmün hastalık bulunanlarda Haşimoto hastalığı gelişme riski daha yüksektir. Öbür otoimmün hastalıklara sahip olanlarda olmayanlara bakılırsa Haşimoto hastalığı görülme sıklığı fazladır.
ışınıma maruz kalma: Çok seviyede çevresel ışınıma maruz kalanlarda Haşimoto hastalığı daha sık görülür
ÇOKLUKLA BAŞLANGIÇTA BİR BELİRTİ YAHUT ŞİKAYET YOKTUR
Hastalığın başlangıçta rastgele bir belirtisi olmadığını söz eden Erem, “Başlangıçta çoklukla rastgele bir belirti yahut şikayet yoktur. Birtakım hastalar boğazda dolgunluk hissinden şikayet edebilir. Hastaların birinci müracaatları belirtinin olmadığı ötiroididen (kanda tiroid hormon seviyeleri normal) hipotirodide izlenen belirtilere kadar değişken ve geniş bir aralıktadır. En sık karşılaşılan tablo; rastgele bir belirtinin olmadığı guatrlı orta yaşlı bir bayandır. Hastalığın erken devrinde yüzde 2-4 olguda tiroid hücre hasarı ile sirkülasyona karışan tiroid hormonları sebebi ile süreksiz tirotoksikoz (Hashitoksikoz) (zehirli guatr) tablosu görülebilir. bu vakitte sonluluk, terlemede artma, sıcağa tahammülsüzlük, çarpıntı, kilo kaybı, nefes darlığı, halsizlik ve yorgunluk üzere tirotoksikoz belirtileri olabilir. Hastalar bu periyodu çoklukla farkında olmadan geçirebilirler. Hastalığın farkındalığını hipotiroidinin gelişme suratı ve şiddeti belirler. Hashimoto tiroiditi, tiroid işlevinin çoklukla yavaş bir biçimde kaybına yol açar. Birinci müracaatta hastaların yüzde 20’sinde hipotiroidi vardır. Aşikâr hipotiroidi geliştikten daha sonra hipotiroidi kalıcı hâle gelir. Bu sefer da halsizlik-güçsüzlük, iştahsızlık, üşüme hissi ve soğuğa dayanamama, kabızlık, sonluluk, unutkanlık-hafıza zayıflaması, baş ağrısı, depresyon, uykuya eğilim, cilt soğuk, soluk ve sarı, kuru ve kalın, terlemede azalma, kilo alma, saç ve kıl dökülmesi, saçlarda kalınlaşma ve kabalaşma, ses kalın ve boğuk, çatallı konuşma, konuşmada yavaşlama, lisanda büyüme, yüzde ve bilhassa göz kapaklarında, ciltte şişme (ödem), çarpıntı, nefes darlığı, işitmede azalma, kas ağrıları ve krampları üzere hipotiroidide görülebilen belirti ve bulgular ortaya çıkar. Ancak bu belirti ve bulgular hipotiroidiye has değildir. Aşikar hipotiroidi geliştikten daha sonra hipotiroidi şimdi tüm hastalarda kalıcıdır, hayat uzunluğu devam eder. Serum tiroid hormonlarının olağan ve TSH hormonunun yüksek olduğu subklinik hipotirodinin açık hipotiroidiye ilerleme sıklığı yıllık yaklaşık yüzde 4-5 (Yüksek TSH+Anti-TPO varlığında), yüzde 2.4 (sadece yüksek TSH hormonu) ve yüzde 1-3 (sadece anti-TPO varlığında) oranlarındadır” dedi.
HAŞİMOTO HASTALIĞI GENEL OLARAK DÜZGÜN SEYİRLİ BİR HASTALIKTIR
“Haşimoto hastalığı genel olarak yeterli seyirli bir hastalıktır” diyen Erem, “ Çok kaygıya, dehşet ya da panik yapmaya gerek yoktur. Bu hastalıkta tiroid bezinde ekseriyetle yalancı nodüller görülür, ancak kimi vakit fizik muayene yahut ultrason(US) üzere görüntüleme formlarında gerçek nodül yahut nodüller saptanabilir. Bilhassa 1 cm’nin üstündeki gerçek nodüllerde tiroid lenfoması (tiroidde lenf kanseri) (genellikle B-hücreli ve/veya Non-Hodgkin lenfoma) ve papiller tiroid kanser riski vardır. Hashimoto hastalığında B-hücreli lenfoma gelişme riski olağan insanlara bakılırsa yaklaşık 66 kat daha yüksektir. Bu niçinle tiroid US’de kanser kuşkusu olan nodüllere kesinlikle tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılmalıdır” dedi.
BÜSBÜTÜN ORTADAN KALDIRACAK BİR TEDAVİ FORMU YOK
Hastalığı büsbütün ortadan kaldıracak bir tedavi biçiminin olmadığını kaydeden Erem, “Haşimoto hastalığında hastalığı büsbütün ortadan kaldıracak bir tedavi biçimi yoktur. Tiroid hormonlarının olağan olduğu ötiroid periyottaki hastalarda tedavi gerekmez. ‘Bekle ve gör’ yaklaşımı tercih edilir. Subklinik hipotiroidisi olan kimi hastalarda tiroid hormon tedavisi gerekebilir. Aşikâr hipotiroidi gelişen hastalarda ise kesinlikle tiroid hormonu ile hayat uzunluğu yerine koyma tedavisi yapılmalıdır. İlaç kesinlikle sabah aç karına ve kahvaltıdan en az 30 dakika evvel alınmalıdır” diye konuştu.
HAŞİMOTO HASTALIĞINA ÖZEL BİR DİYET PROGRAMI YOKTUR
Hastalıkla ilgili özel bir diyet proğramı olmadığını belirten Erem, “Haşimoto hastalığına özel bir diyet programı yoktur. Bu hastalıkta iyota çok maruziyet otoimmüniteyi tetikleyerek antikor seviyelerini yükseltip tiroid bezi harabiyetini artırma yoluyla hipotiroidiyi derinleştirdiğinden iyot içeren tuz, vitamin hapları, antiseptikler vs kullanılması önerilmez. birebir vakitte alınan iyot ölçüsü devasa yükseklikte olmadığından iyot kısıtlamasını gerekli görmeyen müellifler da vardır. Haşimoto hastalığı olanlarda Çölyak hastalığı daha sık görülmesine karşın glütensiz bir diyetle beslenmenin Haşimoto hastalığına katkısı net olarak bilinmediğinden ve hastalığın seyrini değiştirmediğinden rutin olarak bu biçimde bir diyetin kullanılması önerilmemektedir” biçiminde konuştu.
HAŞİMOTO TİROİTLİ HASTALAR HAMİLE KALABİLİR Mİ?
Haşimoto Tiroiditli hastaların hamile kalabileceğini kaydeden Erem, “ Evet, kalabilir. Ancak gebelik öncesi, gebelik boyunca ve gebelik daha sonrasında yapılması ve dikkat edilmesi gereken kıymetli durumlar vardır. Haşimoto hastalığı bulunan bayanlarda gebelik planlanması hâlinde, öncesinde TSH, ST3, ST4 hormonları ve tiroid otoantikorları kesinlikle bakılmalı, gebelik öncesi TSH: 0.5-2.5 mU/L olmalı ve mümkünse hasta bir Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı tarafınca görülerek değerlendirilmeli ve takibe alınmalıdır” sözlerine yer verdi.
HAŞİMOTO HASTALIĞI OLANLARDA DİĞER BİR OTOİMMÜN HASTALIK ARAŞTIRILMALI MIDIR?
Evet. Araştırılmalıdır. Zira bu hastalık ile birlikte öteki otoimmün hastalıkların beraberliği ve görülme sıklığı artmıştır. Bu hastalıklar içinde; kronik otoimmün gastrit (mide iltihabı), vitiligo ve romatoid artrit, Tip 1 şeker hastalığı, Addison hastalığı (Kronik böbrek üstü bezi yetmezliği), Çölyak hastalığı, kronik hepatit, Myastenia Gravis (bir çeşit kas hastalığı) ve pernisiyöz anemi (kansızlık) sayılabilir. ötürüsıyla hastanın kıssası (anamnez) ve fizik muayenesinde bu hastalıklara ilişkin belirti ve bulgular var ise teşhis için kesinlikle ileri tetkikler yapılmalıdır” diye konuştu.
KAYNAK: İHA