Sudan ile Türkiye içinde ziraî üretimin ve ticaretin artırılması gayesiyle, 28 Nisan 2014 tarihinde bir mutabakat imzalandı. Her iki ülke nezdindeki yasal prosedürler tamamlandı ve 19 Kasım 2015 tarihinde “Türkiye ile Sudan içinde İkili Ziraî İşbirliği ve İştirakine Ait Anlaşması” uygulamaya kondu.
Muahede kapsamında, Türkiye ile Sudan iştirakinde bir şirket kurulmasına ve bu şirket aracılığı ile Sudanın “Abugota-1” Bölgesinde 12.500 hektar yerde “Pilot Çiftlik” kurulması kararlaştırılmıştı.
“ŞİRKET NASIL KURULDU?”
Başevirgen, şirketin heyetimi ile ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı. Başevirgen, “Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım başkanlığında toplanan “Yüksek Planlama Kurulu” nun 30.05.2018 tarihindeki onayıyla %80’i TİGEM’e ve %20’si Sudan’a ilişkin olan “Türk Sudan Milletlerarası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketinin” kurulmasına karar verildi. Şirketin ana mukavelesinde kuruluş sermayesinin 10 milyon dolar olacağı ve bunun 8 milyon dolarının TİGEM tarafınca nakdi olarak, kalan 2 milyon dolarlık kısmının da Sudan Tarım ve Orman Bakanlığınca tıpkı olarak konulacağı belirtilmekteydi. Alınan kararlar daha sonrası 10 Eylül 2018 tarih ve 9656 sayılı ticaret sicil gazetesinde şirketin kuruluşu tescil edildi. Şirketin kuruluş sermayesi 66 milyon 500 bin TL olup (10 milyon doların o günkü kura bağlı olarak TL karşılığı) sermayenin 53 milyon 500 bin lirası TİGEM tarafınca nakdi, kalan 13 milyon 500 bin lira ise Sudan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca birebir olarak karşılandı. Şirketin faaliyet müddeti de 35 yıl olarak belirlenmişti” dedi.
“TİGEM ŞİRKET İDARESİNDE YOK MU?”
CHP Manisa Milletvekili Başevirgen, “Şirketin Ana Mukavelesinde şirketin idare konseyinin 5 bireyden oluşacağı ve 1 üyenin TİGEM’den, öteki 4 üyenin 2’si Tarım ve Orman Bakanlığından, birisi Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanlıktan öteki üyenin ise Sudan tarafınca belirleneceği belirtiliyor. Şirketin kuruluşuna ait ticaret sicil gazetesinde isimleri geçen idare şurası üyelerinden TİGEM’i temsilen atanan üyenin bu kurumla bir bağı var mıdır? Şayet yoksa, Tarım ve Orman Bakanlığı TİGEM’i şirket idaresine sokmamış olmuyor mu? Bu durumda ilgili mevzuat ve kararlara karşı kusur işlenmiş olmuyor mu? Öte yandan bakanlığı temsilen atanan 3 üyeden 2’sinin Bekir Pakdemirli’nin gayri resmi danışmanı ve yakın arkadaşları olduğu argümanları da izaha muhtaç. Ayrıyeten internet sitesinde kuruluş ticaret sicil gazetesi haricinde öbür bir bilgi ve doküman yer almıyor. Şayet şirketle ilgili yeni bir düzenleme yapılmışsa ilgili sicil gazetesinin kamuoyuyla paylaşılması gerekmez mi?” diye sordu.
“ANLAŞMA İMZALANDIKTAN daha sonra NASIL BİR İŞE BULAŞILDIĞI ANLAŞILDI ”
Polatlı ve Karacabey TİGEM işletmelerini goren Sudanlı yetkililerin, aynısının Sudan’da da yapılmasını talep etmesi daha sonrası verilmiş bu sonucun Türkiye için yararı olmayan bir teşebbüs olduğunu söyleyen Başevirgen, “Ortada hiç bir yasal destek olmamasına karşın iki ülkenin ilgili Bakanları tarafınca genel bir işbirliği mutabakatı imzalanarak yasal altyapının daha sonradan oluşturulmaya çalışıldığı, milyonlarca lira borcu olan, elindeki çiftlik ve yerleri bile kiraya vermek zorunda bırakılan ve bölgeyle ilgili hiç bir bilgisi olmayan TİGEM’in bu iştirake zorlandığı söz edilmişti. Muahede imzalandıktan daha sonra nasıl bir işe bulaşıldığı anlaşıldı” diye konuştu.
“HARAÇ, VERİMSİZ TOPRAK, CAN GÜVENLİĞİ RİSKİ”
Sudan’da hayli sefer inceleme yapılmasına karşın Türk tarafına uzun yıllar rastgele bir arazi gösterilmediğini söyleyen Başevirgen, “Çiftlik kurulacak toprakların merkezi idarenin yetkisinde olmayıp, eyaletlerin yahut kabilelerin idaresinde olduğu, Türk heyetine gösterilen yerlerin ortasında köylerin olduğu ve işletme kurabilmek için bu köylerin ve köylülerin gereksinimlerinin karşılanması gerektiği, aksi takdirde zorla girip istediklerini alabildikleri, Türk heyetine gösterilen yerlerin toprak kalitesinin istenilen eserler için uygun olmadığı ve sulama için gerekli su ölçüsü ve altyapının yetersiz olduğu ortaya çıktı. Bunların yanı sıra üretilecek ziraî mamüllerin koruması için kâfi tesis ve koruma ünitesinin bulunmadığı, traktör ve tarım makinalarının bozulması durumunda tamirinin yapılacağı yer ve yedek modül imkanının olmadığı, ülkede epeyce önemli güvenlik meselelerinin olduğu ve her an baskın yapılarak çalışanların rehin alınma ve hatta öldürülme riskiyle karşı karşıya kaldığı ve kabileler tarafınca haraca bağlandığı da düşünüldüğünde insanın aklına, ‘kimsenin yatırım yapmadığı bu kadar problemli bir ülkeye biz niye bu biçimde bir yatırım yaptık?’ sorusu geliyor” tabirlerini kullandı.
“ÖKÜZ ÖLDÜ İŞTİRAK BOZULDU, OLAN YENİDEN VATANDAŞIN VERGİLERİNE OLDU”
Projede bir arpa uzunluğu yol alınmamışken Sudan’da kaosların ortaya çıktığını ve darbe ile devlet lideri Ömer Hasan Ahmed el-Beşir’in iktidardan indirildiğini hatırlatan Bekir Başevirgen, “Şimdi öküz öldü paydaşlık bozuldu. Kiralanan arazi ne durumda, sarf edilen emek ve yatırımlar hangi boyutlara ulaştı bilinmiyor. Ödenen harcırahlar, konaklama ve öteki yatırım sarfiyatları uçtu gitti. Bahis ile ilgili eski bakan Bekir Pakdemirli’ye verdiğimiz soru önergesi de yanıtlanmadı. TİGEM bakılırsav ziyanı yazdı. Olan bir daha vatandaşın vergilerine oldu” diyerek kelamlarını tamamladı.
Muahede kapsamında, Türkiye ile Sudan iştirakinde bir şirket kurulmasına ve bu şirket aracılığı ile Sudanın “Abugota-1” Bölgesinde 12.500 hektar yerde “Pilot Çiftlik” kurulması kararlaştırılmıştı.
“ŞİRKET NASIL KURULDU?”
Başevirgen, şirketin heyetimi ile ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı. Başevirgen, “Dönemin Başbakanı Binali Yıldırım başkanlığında toplanan “Yüksek Planlama Kurulu” nun 30.05.2018 tarihindeki onayıyla %80’i TİGEM’e ve %20’si Sudan’a ilişkin olan “Türk Sudan Milletlerarası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketinin” kurulmasına karar verildi. Şirketin ana mukavelesinde kuruluş sermayesinin 10 milyon dolar olacağı ve bunun 8 milyon dolarının TİGEM tarafınca nakdi olarak, kalan 2 milyon dolarlık kısmının da Sudan Tarım ve Orman Bakanlığınca tıpkı olarak konulacağı belirtilmekteydi. Alınan kararlar daha sonrası 10 Eylül 2018 tarih ve 9656 sayılı ticaret sicil gazetesinde şirketin kuruluşu tescil edildi. Şirketin kuruluş sermayesi 66 milyon 500 bin TL olup (10 milyon doların o günkü kura bağlı olarak TL karşılığı) sermayenin 53 milyon 500 bin lirası TİGEM tarafınca nakdi, kalan 13 milyon 500 bin lira ise Sudan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca birebir olarak karşılandı. Şirketin faaliyet müddeti de 35 yıl olarak belirlenmişti” dedi.
“TİGEM ŞİRKET İDARESİNDE YOK MU?”
CHP Manisa Milletvekili Başevirgen, “Şirketin Ana Mukavelesinde şirketin idare konseyinin 5 bireyden oluşacağı ve 1 üyenin TİGEM’den, öteki 4 üyenin 2’si Tarım ve Orman Bakanlığından, birisi Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanlıktan öteki üyenin ise Sudan tarafınca belirleneceği belirtiliyor. Şirketin kuruluşuna ait ticaret sicil gazetesinde isimleri geçen idare şurası üyelerinden TİGEM’i temsilen atanan üyenin bu kurumla bir bağı var mıdır? Şayet yoksa, Tarım ve Orman Bakanlığı TİGEM’i şirket idaresine sokmamış olmuyor mu? Bu durumda ilgili mevzuat ve kararlara karşı kusur işlenmiş olmuyor mu? Öte yandan bakanlığı temsilen atanan 3 üyeden 2’sinin Bekir Pakdemirli’nin gayri resmi danışmanı ve yakın arkadaşları olduğu argümanları da izaha muhtaç. Ayrıyeten internet sitesinde kuruluş ticaret sicil gazetesi haricinde öbür bir bilgi ve doküman yer almıyor. Şayet şirketle ilgili yeni bir düzenleme yapılmışsa ilgili sicil gazetesinin kamuoyuyla paylaşılması gerekmez mi?” diye sordu.
“ANLAŞMA İMZALANDIKTAN daha sonra NASIL BİR İŞE BULAŞILDIĞI ANLAŞILDI ”
Polatlı ve Karacabey TİGEM işletmelerini goren Sudanlı yetkililerin, aynısının Sudan’da da yapılmasını talep etmesi daha sonrası verilmiş bu sonucun Türkiye için yararı olmayan bir teşebbüs olduğunu söyleyen Başevirgen, “Ortada hiç bir yasal destek olmamasına karşın iki ülkenin ilgili Bakanları tarafınca genel bir işbirliği mutabakatı imzalanarak yasal altyapının daha sonradan oluşturulmaya çalışıldığı, milyonlarca lira borcu olan, elindeki çiftlik ve yerleri bile kiraya vermek zorunda bırakılan ve bölgeyle ilgili hiç bir bilgisi olmayan TİGEM’in bu iştirake zorlandığı söz edilmişti. Muahede imzalandıktan daha sonra nasıl bir işe bulaşıldığı anlaşıldı” diye konuştu.
“HARAÇ, VERİMSİZ TOPRAK, CAN GÜVENLİĞİ RİSKİ”
Sudan’da hayli sefer inceleme yapılmasına karşın Türk tarafına uzun yıllar rastgele bir arazi gösterilmediğini söyleyen Başevirgen, “Çiftlik kurulacak toprakların merkezi idarenin yetkisinde olmayıp, eyaletlerin yahut kabilelerin idaresinde olduğu, Türk heyetine gösterilen yerlerin ortasında köylerin olduğu ve işletme kurabilmek için bu köylerin ve köylülerin gereksinimlerinin karşılanması gerektiği, aksi takdirde zorla girip istediklerini alabildikleri, Türk heyetine gösterilen yerlerin toprak kalitesinin istenilen eserler için uygun olmadığı ve sulama için gerekli su ölçüsü ve altyapının yetersiz olduğu ortaya çıktı. Bunların yanı sıra üretilecek ziraî mamüllerin koruması için kâfi tesis ve koruma ünitesinin bulunmadığı, traktör ve tarım makinalarının bozulması durumunda tamirinin yapılacağı yer ve yedek modül imkanının olmadığı, ülkede epeyce önemli güvenlik meselelerinin olduğu ve her an baskın yapılarak çalışanların rehin alınma ve hatta öldürülme riskiyle karşı karşıya kaldığı ve kabileler tarafınca haraca bağlandığı da düşünüldüğünde insanın aklına, ‘kimsenin yatırım yapmadığı bu kadar problemli bir ülkeye biz niye bu biçimde bir yatırım yaptık?’ sorusu geliyor” tabirlerini kullandı.
“ÖKÜZ ÖLDÜ İŞTİRAK BOZULDU, OLAN YENİDEN VATANDAŞIN VERGİLERİNE OLDU”
Projede bir arpa uzunluğu yol alınmamışken Sudan’da kaosların ortaya çıktığını ve darbe ile devlet lideri Ömer Hasan Ahmed el-Beşir’in iktidardan indirildiğini hatırlatan Bekir Başevirgen, “Şimdi öküz öldü paydaşlık bozuldu. Kiralanan arazi ne durumda, sarf edilen emek ve yatırımlar hangi boyutlara ulaştı bilinmiyor. Ödenen harcırahlar, konaklama ve öteki yatırım sarfiyatları uçtu gitti. Bahis ile ilgili eski bakan Bekir Pakdemirli’ye verdiğimiz soru önergesi de yanıtlanmadı. TİGEM bakılırsav ziyanı yazdı. Olan bir daha vatandaşın vergilerine oldu” diyerek kelamlarını tamamladı.