öte vakitten beri insanlığın en değerli ulaşım araçlarından biri olmuştur. İsmine müzikler yazılan, diziler çekilen bu ulaşım aracı doğal olarak gelişen süratle gelişen teknolojinin nimetlerinden faydalandı. Ancak hiçbir devirde popülerliğini yitirmedi, bilakis vakit geçtikçe beşerler tarafınca daha epeyce tercih edilmeye başlandı.
BİRİNCİ TAKSİ NASIL VE NEREDE ORTAYA ÇIKTI?
19. yüzyılın son senelerında Almanya hükümeti için kıymetli paketleri ve belgeleri taşıyan Thurn und Taxis şirketi, 1897 yılında bir para karşılığında soylu insanları taşımaya başladı.
Şirket, ismi uzun olduğu için bir süre daha sonra halk içinde ailenin soyadı olan ‘Taxi’ (Taksi) olarak isimlendirilmeye başladı ve taksilerin ismi ortaya çıktı.
Ülkemizde bu tarihlerde nakliyecilik çoklukla faytonlarla yapıldığı için taksi kavramı Almanya’dan epey daha sonra yerleşti.
Recaizade Mahmut Ekrem’in en epeyce bilinen yapıtlarından ‘Araba Sevdası’nda da o senelerda Osmanlı’da yapılan fayton nakliyatından sıkça bahsedilir.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ TOPLU TAŞIMA FAALİYETİ NE VAKİT YAPILDI?
Cumhuriyet’tilk evvel ‘da ulaşım faytoncu ve kayıkçıların monopolündeydi. Tanzimat Fermanı’ndan daha sonra ortaya çıkan vapurlar kayıkçılara, banliyö trenleri de faytonculara büyük bir darbe vurdu.
1869 yılında yayılmaya başlayan atlı tramvaylarla kent yoğunluğunun deniz kıyısından iç kesitlere hakikat kaymasından dolayı nüfus, doğal olarak da yolcu sayısı artmaya başladı.
BİRİNCİ DOLMUŞÇULUK 1931 YILINDA YAPILDI
Tüm dünyayı ekonomik açıdan zora sokan ‘Büyük Buhran’ın Türkiye’yi de vurması, doğal olarak toplu taşımayı da olumsuz etkiledi.
Cağaloğlu’nda küçük bir esnaf lokantası işleten Aşçı Halil de bu buhrandan etkilendi ve dükkanını sattı. Elindeki parayla kendisine bir araba alan Aşçı Halil, 1931 yılında Karaköy-Taksim içinde taksi fiyatlarını bölüştürerek dolmuşçuluğa başladı.
Artan nüfustan dolayı tramvayların çalışamayacak dolulukta olması niçiniyle ilgi goren bu uygulama, kısa vakit ortasında başta faytoncular olmak üzere bir hayli teşebbüsçü tarafınca da uygulanmaya başlandı.
DOLMUŞÇULUK FAALİYETİ 1954 YILINDA YASALLAŞTI
Aşçı Halil’in parlak fikri vakit içinde yaygınlaştı ve büyük bir kesim haline geldi. Birtakım bu uygulamayı yasallaştırmak için belediyeye başvursa da dolmuşlar tramvaylara karşı önemli bir tehdit olarak görüldüğü için belediye bu başvuruyu kabul etmedi ve taksileri yasal bir ulaşım aracı olarak görmedi.
Bunun üzerine dolmuşçular kendi cemiyetlerini kurarak bütün dolmuşların tek tip olmasını sağladı ve dolmuş sürücülerine birtakım kriterler getirdi. Lakin bir süre daha sonra günlük 100 bine yaklaşan seyahat sayısını belediye daha fazla inkar edemedi ve 1954 yılında dolmuşlar resmen yasallaştı.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ TAKSİCİLİK NE VAKİT BAŞLADI?
Kısa müddet ortasında beklenenden çok gelişen dolmuş kavramı, bir süre daha sonra kendi ortasında taksileri doğurdu. Belediye artan talep yüzünde dolmuşların tıpkı belediye otobüsleri üzere aşikâr güzergahlarda çalışmasına karar verdi ve taksiler ile dolmuşları ayırdı.
1970’li senelerda Murat 124’lerin satışa sunulmasıyla birlikte İstanbul’da önemli bir taksi sirkülasyonu başladı. Sürücüler eski ve ekonomik açıdan ömrünü dolduran taksiler yerine yerli malı TOFAŞ’ları tercih etmeye başladı.
TAKSİMETRE UYGULAMASI 1980’LERDE BAŞLADI
1980’li senelerda isteğe bağlı olan taksimetrelerin olmadığı araçlarda fiyat tartışmaları çıkıyordu. Olayların çığırından çıkması üzerine alınan kararla taksimetre bütün taksilerde zarurî hale getirilecek, bu biçimdece gereksiz tartışmaların önüne geçilecekti.
1990’larda başlayan turist akınından taksiciler de etkilendi. 1991 yılında Tarihi Yarımada’da taksicilik yapan İhsan Aknur, aracına ekseriyetle turistlerin binmesinden dolayı günlük çeşitlere başladı. Bu iş için İngilizce öğrenen, tarih kitapları alan Aknur, adeta bir seyyar turist rehberi oldu.
TAKSİCİLİK SIK SIK SİYASET MATERYALİ OLDU
Taksiler siyasette da kıymetli bir kilometre taşı oldu. Parti başkanları ve hükümetler seçim startlarını senelerca taksi duraklarında verdi.
Siyasetin renkli simalarından Tansu Çiller’in telsizden taksicilere seslenip artırımları eleştirmesi o yılların en büyük haber gereçlerinden birisi oldu.
birebir vakitte taksi ismi daima trendlerde yer aldı. ‘Çiçek Taksi’ dizisi ve Emrah’ın ‘Hey Taksi’ müziği o yılların fenomenleri ortasına girdi.
TAKSİLERİN TEKNOLOJİYLE TANIŞMASI
Her devirde şimdiki kalmayı başaran taksiler, 21. yüzyılda teknolojiden uzak kalamadı. Yüksek donanımlı, kredi kartıyla ödeme yapılabilen taksiler yaygınlaşmaya başladı.
Yerli markalarımızdan biri olan Karsan’ın tasarladığı V1 taksi, New York’un yeni taksisi seçilemese de finale çıkmayı başardı. Avrupa’nın bir fazlaca ülkesinde kullanılan elektrikli taksiler Türkiye yollarına çıktı.
Karsan’ın New York City için tasarladığı taksi modeli / 2011
BİRİNCİ TAKSİ NASIL VE NEREDE ORTAYA ÇIKTI?
19. yüzyılın son senelerında Almanya hükümeti için kıymetli paketleri ve belgeleri taşıyan Thurn und Taxis şirketi, 1897 yılında bir para karşılığında soylu insanları taşımaya başladı.
Şirket, ismi uzun olduğu için bir süre daha sonra halk içinde ailenin soyadı olan ‘Taxi’ (Taksi) olarak isimlendirilmeye başladı ve taksilerin ismi ortaya çıktı.
Ülkemizde bu tarihlerde nakliyecilik çoklukla faytonlarla yapıldığı için taksi kavramı Almanya’dan epey daha sonra yerleşti.
Recaizade Mahmut Ekrem’in en epeyce bilinen yapıtlarından ‘Araba Sevdası’nda da o senelerda Osmanlı’da yapılan fayton nakliyatından sıkça bahsedilir.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ TOPLU TAŞIMA FAALİYETİ NE VAKİT YAPILDI?
Cumhuriyet’tilk evvel ‘da ulaşım faytoncu ve kayıkçıların monopolündeydi. Tanzimat Fermanı’ndan daha sonra ortaya çıkan vapurlar kayıkçılara, banliyö trenleri de faytonculara büyük bir darbe vurdu.
1869 yılında yayılmaya başlayan atlı tramvaylarla kent yoğunluğunun deniz kıyısından iç kesitlere hakikat kaymasından dolayı nüfus, doğal olarak da yolcu sayısı artmaya başladı.
BİRİNCİ DOLMUŞÇULUK 1931 YILINDA YAPILDI
Tüm dünyayı ekonomik açıdan zora sokan ‘Büyük Buhran’ın Türkiye’yi de vurması, doğal olarak toplu taşımayı da olumsuz etkiledi.
Cağaloğlu’nda küçük bir esnaf lokantası işleten Aşçı Halil de bu buhrandan etkilendi ve dükkanını sattı. Elindeki parayla kendisine bir araba alan Aşçı Halil, 1931 yılında Karaköy-Taksim içinde taksi fiyatlarını bölüştürerek dolmuşçuluğa başladı.
Artan nüfustan dolayı tramvayların çalışamayacak dolulukta olması niçiniyle ilgi goren bu uygulama, kısa vakit ortasında başta faytoncular olmak üzere bir hayli teşebbüsçü tarafınca da uygulanmaya başlandı.
DOLMUŞÇULUK FAALİYETİ 1954 YILINDA YASALLAŞTI
Aşçı Halil’in parlak fikri vakit içinde yaygınlaştı ve büyük bir kesim haline geldi. Birtakım bu uygulamayı yasallaştırmak için belediyeye başvursa da dolmuşlar tramvaylara karşı önemli bir tehdit olarak görüldüğü için belediye bu başvuruyu kabul etmedi ve taksileri yasal bir ulaşım aracı olarak görmedi.
Bunun üzerine dolmuşçular kendi cemiyetlerini kurarak bütün dolmuşların tek tip olmasını sağladı ve dolmuş sürücülerine birtakım kriterler getirdi. Lakin bir süre daha sonra günlük 100 bine yaklaşan seyahat sayısını belediye daha fazla inkar edemedi ve 1954 yılında dolmuşlar resmen yasallaştı.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ TAKSİCİLİK NE VAKİT BAŞLADI?
Kısa müddet ortasında beklenenden çok gelişen dolmuş kavramı, bir süre daha sonra kendi ortasında taksileri doğurdu. Belediye artan talep yüzünde dolmuşların tıpkı belediye otobüsleri üzere aşikâr güzergahlarda çalışmasına karar verdi ve taksiler ile dolmuşları ayırdı.
1970’li senelerda Murat 124’lerin satışa sunulmasıyla birlikte İstanbul’da önemli bir taksi sirkülasyonu başladı. Sürücüler eski ve ekonomik açıdan ömrünü dolduran taksiler yerine yerli malı TOFAŞ’ları tercih etmeye başladı.
TAKSİMETRE UYGULAMASI 1980’LERDE BAŞLADI
1980’li senelerda isteğe bağlı olan taksimetrelerin olmadığı araçlarda fiyat tartışmaları çıkıyordu. Olayların çığırından çıkması üzerine alınan kararla taksimetre bütün taksilerde zarurî hale getirilecek, bu biçimdece gereksiz tartışmaların önüne geçilecekti.
1990’larda başlayan turist akınından taksiciler de etkilendi. 1991 yılında Tarihi Yarımada’da taksicilik yapan İhsan Aknur, aracına ekseriyetle turistlerin binmesinden dolayı günlük çeşitlere başladı. Bu iş için İngilizce öğrenen, tarih kitapları alan Aknur, adeta bir seyyar turist rehberi oldu.
TAKSİCİLİK SIK SIK SİYASET MATERYALİ OLDU
Taksiler siyasette da kıymetli bir kilometre taşı oldu. Parti başkanları ve hükümetler seçim startlarını senelerca taksi duraklarında verdi.
Siyasetin renkli simalarından Tansu Çiller’in telsizden taksicilere seslenip artırımları eleştirmesi o yılların en büyük haber gereçlerinden birisi oldu.
birebir vakitte taksi ismi daima trendlerde yer aldı. ‘Çiçek Taksi’ dizisi ve Emrah’ın ‘Hey Taksi’ müziği o yılların fenomenleri ortasına girdi.
TAKSİLERİN TEKNOLOJİYLE TANIŞMASI
Her devirde şimdiki kalmayı başaran taksiler, 21. yüzyılda teknolojiden uzak kalamadı. Yüksek donanımlı, kredi kartıyla ödeme yapılabilen taksiler yaygınlaşmaya başladı.
Yerli markalarımızdan biri olan Karsan’ın tasarladığı V1 taksi, New York’un yeni taksisi seçilemese de finale çıkmayı başardı. Avrupa’nın bir fazlaca ülkesinde kullanılan elektrikli taksiler Türkiye yollarına çıktı.
Karsan’ın New York City için tasarladığı taksi modeli / 2011