İstanbul Üniversitesi Basın Yayın’ı bitirdikten daha sonra Milliyet Gazetesi yazı işlerinde çalışmaya başlayan Ümit Kıvanç, oradan Cumhuriyet’e, akabinde da İrtibat Yayınları’na geçer. Çeşitli gazete ve mecmualarda yazan Kıvanç, kıssalar ve romanlar kaleme alır. “Şarkılarla Geçtim Aranızdan”, “Uçurtmam Tellere Takıldı” ve “Ağlama Anne Hoş Yerdeyim” üzere epeyce sayıda seyirci tarafınca izlenen belgeselleri yöneten Kıvanç’ın kısa sineması “Ah, Asuman!”, 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde Altyazı Fasikül Gösterimleri kapsamında izleyicilerle buluşacak.
1 Eylül Çarşamba günü saat 21.00’de izleyici ile buluşacak olan “Ah, Asuman!” sinemasının direktörü Ümit Kıvanç ile bir ortaya geldik. Kıvanç’la, Selahattin Demirtaş’ın tıpkı isimli hikayesinden, Gaye Boralıoğlu tarafınca beyazperdeye uyarlanan sinema hakkında, belgesel ve kurmaca sinema içindeki bağlantı üzerine konuştuk.
Dokuz ay evvel sizinle belgesel direktörleri röportaj dizisi kapsamında bir röportaj yapmıştık. Bu röportajda, günlerinizin nasıl geçtiğini sorduğumda, “Sabah kalkıyorum, hava hoşsa ‘Osman gökyüzünü goremiyor’ diye üzülüyorum, berbatsa ‘Bircan ne yapıyordur’ diye üzülüyorum, Selahattin Demirtaş’a üzülüyorum, Gültan Hanım’a üzülüyorum. Pencereden bakınca gördüğüm çöp konteyneri var; günde beş kez dolup boşalır. Oradan ekmeğini çıkarmaya çalışanları gördükçe üzülüyorum. Bizi yönetenler bize daima hakaret ettikçe, bizi tehdit ettikçe, aşağıladıkça üzülüyorum.” diyerek cevap vermiştiniz. Mevcut durum değişmedi ancak sizin ruh halinizde bir değişiklik oldu mu? Nasıl hissediyorsunuz?
Olmadı bir değişiklik. Her şeyi daha sakin karşılayabilmek için ilaç falan kullanır oldum. En berbatı, dünyada insanların umut bağlayacağı, var etmek için uğraşmaya değecek, hem azıcık hayalperestçe hem ikna edici, en azından “olsa ne hoş olur” kuvvetiyle insanları dayanışma ortasında birlikte harekete sevk edecek alternatifin olmayışı. Alternatif oluşturabilecek insanların birden fazla ellerinde hazır reçete olduğunu vehmediyor, halbuki dünya on-yirmi sene evvelki dünya bile değil. Türkiye’de o denli bir anlamsız, düzeysiz, acımasız, pespaye cendere ortasındayız ki bütün insanlık olarak içine sürüklendiğimiz girdabı fark edemiyoruz bile. Keşke birlikte uğraşmak en aziz bedel olsaydı.
‘HİKÂYEYİ SEÇME SEBEPLERİMDEN BİRİ, SİYASİ İÇERİKLİ OLMAYIŞI’
“Ah, Asuman!” projesi nasıl ortaya çıktı? Gerek ‘Seher’de, gerekse de ‘Devran’da bir hayli öykü vardı. niye bu öyküyü seçtiniz?
Birkaç niçini var. Birincisi, pek sıradan, pek sağlam, sinemayla uğraşan herkes için hayli anlaşılır: Kıssayı okuduğumda, “bundan ne hoş kısa sinema olur” demiştim. daha sonra sonuca vardırılmayan bir teşebbüse kalkışıldı, biroldukça direktör kıssalardan birini seçip çekse diye. Ben de buna niyetlendim. O teşebbüs olmadı lakin biz birkaç kişi, öteki biroldukca insanın da istekli iştirakiyle, kendi ortamızda organize olup yapmayı başardık. Kıssayı seçmemin ikinci niçini, sürprizli, esprili oluşunun yanı sıra, siyasi içerikli olmayışı. Şahsen, Selahattin Demirtaş’ın, bizdeki siyasetçi tipinin çağrıştırdığı tek boyutlu insanlardan olmadığını, bilakis, biroldukca alanda yetenekli, yaratıcı bir insan olduğunu düşünüyorum. Ömrü gasp edilerek uğradığı büyük haksızlığın yanı sıra, ona yalnızca siyasetten bahsedebilir muamelesi yapmak da haksızlık. Çok derin ve muzip bir gözlemci ve anlatıcı bu adam bir sefer. “Demirtaş’ın öyküsünden sinema yapmışlar” denince, hele bir de benim adım işin ortasında olunca beşerler baştan siyasi bir şey bekler muhtemelen. Bu beklentiye verilmiş esprili bir karşılık üzere düşünebiliriz yani. Üçüncü sebepse, daha geride: Sinemasal atraksiyona fazla imkân vermeyen, derinlik bakımından acayip imkânlar sunmayan, üstelik bir otobüsün ortasında ve yalnız iki kişi içinde geçen bir kıssayı hoş bir kısa sinemaya dönüştürmek ve izletmek, hele bu hız ve bin bir görsel atraksiyon periyodunda, kendine bakılırsa argümanı olan bir teşebbüs. Bunu becermek istedim.
Sizin sinema anlayışınızı takip eden insanlarda, “Ümit Kıvanç kurmaca sinema çekmez” niyeti hâkimdi. Ancak siz kurmaca bir sinema yaptınız. Sineması izlediğimde, form olarak belgesel sinemaya yakın bir biçim tercih ettiğinizi gözlemledim. Yolcuların imajlarına yer vermeniz, doğrusal bir kurgu mantığı izlemeniz bu fikrimi destekliyor. Siz bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Pek katılmıyorum. Birincinin, ben kurmaca sinema çekmeyi hayli isterim. Kalkıştım da. Arkadaşlarım dayanak oldu. Lakin bir kazık yedik ve yattı. Var projelerim ancak oturup senaryolaştırmıyorum, nasıl olsa çekemeyiz diye. Kabul edelim ki, bu yaştan daha sonra “ilk film”ini çekecek, benim üzere, siyasi içerikli belgeselden diğer şey yapmaz görünen birine kimse hakikat dürüst para “yatırmaz”. Ayrıyeten sorun yalnızca para da değil. Sinema seti insani şiddetin kol gezdiği, bir epeyce beşerle boğuşmanız gereken bir arena. Orada otoritenizi kabul ettirmek için alçakgönüllü, samimi davranmamanız, kendinize epeyce değer vermeniz ve buna dokundurmayacağınızı hissettirmeniz lazım. Bu yüzden, yalnız yakından tanıdığım, sevdiğim birkaç kişilik bir takımla bir kurmaca uzun sinema çekmek isterdim.
“Ah Asuman”da belgesel sinemaya yakın bir durum olduğunu sanmıyorum. Kıssada doğrusal bir kurgu var, diyorsunuz ancak sinemanın en başında yıllar daha sonrasına ilişkin bir sahne izliyoruz. Bütün sinema flash-back kabul edilebilir yani. Orada, evet, doğrusal akış var. Lakin bu öyküyle ileri sıçramalar, geri atlamalar yapıp oynamak manalı olmazdı. Elimizde esprili, sıradan, temel olarak anlatıcının büyüleyiciliğiyle akan bir kıssa var. Buna bu biçimdesi uygundu bence.
Yolcuların manzaralarına gelince. Sinemaya, kıssada olmayan birtakım detaylar katmak istedim. Yolcuların imajlarıyla ya o sırada konuşulan yahut az evvel konuşulmuş olan bir şeylerin alâkası var daima. Fahri’nin anlattığı kıssada geçen kimi detaylarla yolcu imgeleri içindeki ilişkiler fazlaca açık ve ortada değil. Lakin fark edenler için ek minik sürprizler olsun ya da tahminen yolcuların hali anlatılanı öbür istikamete gerçek azıcık uzatsın üzere emellerim vardı. Yani belgesele de daima katmak istediğimiz, öyküler içeren, bu manada dramatik diyebileceğimiz yükler üstüne alan imgeler gibi…
bir daha sinemada sizin sinemanızla büsbütün ayrılan bir nokta daha var. Siz, gerçek yerleri kullanan bir direktörsünüz. Ama “Ah, Asuman!”ın tamamı stüdyoda çekildi. Bu durum sizi zorladı mı? Sonuçta direktör olarak alışkın olmadığınız bir dünya…
Setlerin yabancısı değilim. Çeşitli işlerde çalıştım. Sette beni yadırgatan ve irkilten, üstte kelamını ettiğim insani sorunlar. Alttan aldığınız için tepenize çıkmaya hazır insanların varlığı. Ayrıyeten, belgeselde de, şayet imkân bulabilirsek, ortam, yer, ışık, atmosfer, biroldukça şeyi düzenlemeye çalışıyoruz. Şayet güzel bir takım, yapım problemlerini sizin dikkatinizi dağıtmadan çözerse, set yeterli. Grup halinde çalışmak olağan olarak hoş. Lakin işte…
Kurmaca ve belgesel sinema içindeki en bariz farklardan biri de oyuncu idaresi meselesi… “Ah, Asuman’”da profesyonel olduğu bilinen ve amatör olduğu düşünülen bir hayli oyuncuya yer veriyorsunuz. Bu süreç nasıl işledi? Profesyonel oyuncularla çalışmak sizi zorladı mı?
Dediğim üzere, daha evvel oyuncularla çalışmayı gerektiren işlerde yer aldım. Ayrıyeten bizim sinemamızdaki iki oyuncu da rastgele beşerler değil. Settar Tanrıöğen’le tanışıyorduk ve benim “19 Ocak’tan 19 Ocak”a sinemamda “sunucu-anlatıcı”lardan bir tanesiydi. Halil Babür’le tanışmamıştım lakin arkadaşlarım tanıyordu. Kafaca anlaşabilecek insanlarız onunla da. Prova da yaptık makûl ölçüde. Sonuç bence muhteşem oldu. Settar, usta bir oyuncunun karakterin ruhunu nasıl kavrayıp geliştirebileceğini ve üsluba dökebileceğini, sineması nasıl zenginleştirebileceğini burada bir sefer daha gösterdi. Halil de, rolün kendisini hapsettiği o daracık oyun alanında boşluk olmamasını, oradan daima güç çıkmasını sağladı. Sorunuza yanıtı şöyleki de verebilirim: Hiç zorlamadı, fazlaca zevkli oldu.
‘DEMİRTAŞ, TÜRKİYE SİYASETİNİN KALDIĞI BATAK ÇAMURDAN ÇIKABİLMESİNİ SAĞLAYABİLECEK BİR ŞAHSİYET’
Sinemanın bir dayanışma niyetiyle meydana geldiği hissediliyor. Sayın Demirtaş’ın, hikayesini kaleme aldığı sineması nazaranbilme bahtı oldu mu? Olduysa nasıl buldu?
Selahattin Demirtaş sineması doğal ki nazaranmedi. Nasıl görsün? Fakat bir gün Başak Demirtaş ve kızlara gösterme bahtım oldu. Buna fazlaca sevindim. Beğenmelerine daha epeyce sevindim. Bir görüş gününde Dılda ve Delal galiba baştan sona, detaylarıyla anlatmışlar sineması ona. Keşke ona gösterip tanışıp sohbet etme talihimiz olsaydı. Demirtaş bence Türkiye siyasetinin kazık kakıp kaldığı batak çamurdan sıyrılıp çıkabilmesini sağlayabilecek bir kişiselyet. Apayrı olabilir siyasi ortamımız, onun üzere siyasetçilerle. Fakat işte… (Bu ikinci “ama işte…”, farkındayım.)
Sinemanın pandemi devriyle çakışması, gösterimleri de zora soktu. Hâlihazırda çeşitli şenliklerde sinema gösteriliyor –keza 25. Türkiye Almanya Sinema Festivali’nde bir ödül de aldınız- lakin önümüzdeki süreçte nasıl bir programınız var?
Salgın ve karantina sıkıntıları canımıza okudu. Almanya ve Fransa’da birer şenlikte sinema gösterilecekti, ben de gidecektim, vize almıştım. Beklenmedik biçimde altı aylık, epeyce giriş-çıkışlı, doksan gün kalma haklı vize verdiler. Berlin’deki arkadaşlarımla program yaptık, bir-iki gün de gezer, biraları gdolayırüz diye. Gitmeme bir hafta on gün kala salgın ve karantina süreçleri başladı. daha sonrası malûm… Bugüne kadar sineması ortaya çıkarmayışımızın sebebi, birfazlaca şenliğin birinci gösterim kuralı koymasıydı. Hele internette açarsanız, şenlik bahtı daha azalıyor.
Bizim sinema aslında “festival filmi” denen kategoriye girecek bir imal değil. Bu, esprili, beğenilen bir kısa sinema (umarım seyredenler de bu biçimde der). Sinemasal arayışlar, artlarda muazzam derinlikler, çarpıcı sahneler, görsel atraksiyonlar falan yok. Kırk sene evvel de yapılabilirdi bu biçimde bir sinema. Şenliklerden ödül falan beklemedim şahsen hiç. Ancak göndermeden de olmaz diye çok vakit geçti. Geleceğe yönelik rastgele bir programımız yok. 15 dakikalık sinema için orada burada gösterimler düzenlemek de mümkün değil. aslına bakarsanız internette açılınca bütün dünya seyredebilir oluyor.
şahsi olarak önümüzdeki süreçte neler yapacaksınız? Hazırladığınız yeni bir çalışma var mı?
Şu anda, her yılki üzere, Hrant Dink Vakfı ödül sinemalarını hazırlıyorum. Bir de sürprizim olacak bu yılın sonunda. Belgesel nitelikli, görsel mantık bakımından alışılmışın haricinde bir sinema. Açıkçası, birkaç ay daha sonra nasıl bir ortamda yaşayacağımızı hiç kestiremeden geleceğe yönelik program yapmak anlamsız görünüyor. Eskiler “ölmez sağ kalırsak” derlerdi, bunun hudutlarını azıcık genişletip o denli diyeyim, natürel diğer sinemalar yapacağım. Fakat bunun için günlük haber takibi üzere bir işin yıpratıcılığından ve dikkat dağıtıcılığından azıcık kurtulabilmem lazım.
1 Eylül Çarşamba günü saat 21.00’de izleyici ile buluşacak olan “Ah, Asuman!” sinemasının direktörü Ümit Kıvanç ile bir ortaya geldik. Kıvanç’la, Selahattin Demirtaş’ın tıpkı isimli hikayesinden, Gaye Boralıoğlu tarafınca beyazperdeye uyarlanan sinema hakkında, belgesel ve kurmaca sinema içindeki bağlantı üzerine konuştuk.
Dokuz ay evvel sizinle belgesel direktörleri röportaj dizisi kapsamında bir röportaj yapmıştık. Bu röportajda, günlerinizin nasıl geçtiğini sorduğumda, “Sabah kalkıyorum, hava hoşsa ‘Osman gökyüzünü goremiyor’ diye üzülüyorum, berbatsa ‘Bircan ne yapıyordur’ diye üzülüyorum, Selahattin Demirtaş’a üzülüyorum, Gültan Hanım’a üzülüyorum. Pencereden bakınca gördüğüm çöp konteyneri var; günde beş kez dolup boşalır. Oradan ekmeğini çıkarmaya çalışanları gördükçe üzülüyorum. Bizi yönetenler bize daima hakaret ettikçe, bizi tehdit ettikçe, aşağıladıkça üzülüyorum.” diyerek cevap vermiştiniz. Mevcut durum değişmedi ancak sizin ruh halinizde bir değişiklik oldu mu? Nasıl hissediyorsunuz?
Olmadı bir değişiklik. Her şeyi daha sakin karşılayabilmek için ilaç falan kullanır oldum. En berbatı, dünyada insanların umut bağlayacağı, var etmek için uğraşmaya değecek, hem azıcık hayalperestçe hem ikna edici, en azından “olsa ne hoş olur” kuvvetiyle insanları dayanışma ortasında birlikte harekete sevk edecek alternatifin olmayışı. Alternatif oluşturabilecek insanların birden fazla ellerinde hazır reçete olduğunu vehmediyor, halbuki dünya on-yirmi sene evvelki dünya bile değil. Türkiye’de o denli bir anlamsız, düzeysiz, acımasız, pespaye cendere ortasındayız ki bütün insanlık olarak içine sürüklendiğimiz girdabı fark edemiyoruz bile. Keşke birlikte uğraşmak en aziz bedel olsaydı.
‘HİKÂYEYİ SEÇME SEBEPLERİMDEN BİRİ, SİYASİ İÇERİKLİ OLMAYIŞI’
“Ah, Asuman!” projesi nasıl ortaya çıktı? Gerek ‘Seher’de, gerekse de ‘Devran’da bir hayli öykü vardı. niye bu öyküyü seçtiniz?
Birkaç niçini var. Birincisi, pek sıradan, pek sağlam, sinemayla uğraşan herkes için hayli anlaşılır: Kıssayı okuduğumda, “bundan ne hoş kısa sinema olur” demiştim. daha sonra sonuca vardırılmayan bir teşebbüse kalkışıldı, biroldukça direktör kıssalardan birini seçip çekse diye. Ben de buna niyetlendim. O teşebbüs olmadı lakin biz birkaç kişi, öteki biroldukca insanın da istekli iştirakiyle, kendi ortamızda organize olup yapmayı başardık. Kıssayı seçmemin ikinci niçini, sürprizli, esprili oluşunun yanı sıra, siyasi içerikli olmayışı. Şahsen, Selahattin Demirtaş’ın, bizdeki siyasetçi tipinin çağrıştırdığı tek boyutlu insanlardan olmadığını, bilakis, biroldukca alanda yetenekli, yaratıcı bir insan olduğunu düşünüyorum. Ömrü gasp edilerek uğradığı büyük haksızlığın yanı sıra, ona yalnızca siyasetten bahsedebilir muamelesi yapmak da haksızlık. Çok derin ve muzip bir gözlemci ve anlatıcı bu adam bir sefer. “Demirtaş’ın öyküsünden sinema yapmışlar” denince, hele bir de benim adım işin ortasında olunca beşerler baştan siyasi bir şey bekler muhtemelen. Bu beklentiye verilmiş esprili bir karşılık üzere düşünebiliriz yani. Üçüncü sebepse, daha geride: Sinemasal atraksiyona fazla imkân vermeyen, derinlik bakımından acayip imkânlar sunmayan, üstelik bir otobüsün ortasında ve yalnız iki kişi içinde geçen bir kıssayı hoş bir kısa sinemaya dönüştürmek ve izletmek, hele bu hız ve bin bir görsel atraksiyon periyodunda, kendine bakılırsa argümanı olan bir teşebbüs. Bunu becermek istedim.
Sizin sinema anlayışınızı takip eden insanlarda, “Ümit Kıvanç kurmaca sinema çekmez” niyeti hâkimdi. Ancak siz kurmaca bir sinema yaptınız. Sineması izlediğimde, form olarak belgesel sinemaya yakın bir biçim tercih ettiğinizi gözlemledim. Yolcuların imajlarına yer vermeniz, doğrusal bir kurgu mantığı izlemeniz bu fikrimi destekliyor. Siz bu bahiste ne düşünüyorsunuz?
Pek katılmıyorum. Birincinin, ben kurmaca sinema çekmeyi hayli isterim. Kalkıştım da. Arkadaşlarım dayanak oldu. Lakin bir kazık yedik ve yattı. Var projelerim ancak oturup senaryolaştırmıyorum, nasıl olsa çekemeyiz diye. Kabul edelim ki, bu yaştan daha sonra “ilk film”ini çekecek, benim üzere, siyasi içerikli belgeselden diğer şey yapmaz görünen birine kimse hakikat dürüst para “yatırmaz”. Ayrıyeten sorun yalnızca para da değil. Sinema seti insani şiddetin kol gezdiği, bir epeyce beşerle boğuşmanız gereken bir arena. Orada otoritenizi kabul ettirmek için alçakgönüllü, samimi davranmamanız, kendinize epeyce değer vermeniz ve buna dokundurmayacağınızı hissettirmeniz lazım. Bu yüzden, yalnız yakından tanıdığım, sevdiğim birkaç kişilik bir takımla bir kurmaca uzun sinema çekmek isterdim.
“Ah Asuman”da belgesel sinemaya yakın bir durum olduğunu sanmıyorum. Kıssada doğrusal bir kurgu var, diyorsunuz ancak sinemanın en başında yıllar daha sonrasına ilişkin bir sahne izliyoruz. Bütün sinema flash-back kabul edilebilir yani. Orada, evet, doğrusal akış var. Lakin bu öyküyle ileri sıçramalar, geri atlamalar yapıp oynamak manalı olmazdı. Elimizde esprili, sıradan, temel olarak anlatıcının büyüleyiciliğiyle akan bir kıssa var. Buna bu biçimdesi uygundu bence.
Yolcuların manzaralarına gelince. Sinemaya, kıssada olmayan birtakım detaylar katmak istedim. Yolcuların imajlarıyla ya o sırada konuşulan yahut az evvel konuşulmuş olan bir şeylerin alâkası var daima. Fahri’nin anlattığı kıssada geçen kimi detaylarla yolcu imgeleri içindeki ilişkiler fazlaca açık ve ortada değil. Lakin fark edenler için ek minik sürprizler olsun ya da tahminen yolcuların hali anlatılanı öbür istikamete gerçek azıcık uzatsın üzere emellerim vardı. Yani belgesele de daima katmak istediğimiz, öyküler içeren, bu manada dramatik diyebileceğimiz yükler üstüne alan imgeler gibi…
bir daha sinemada sizin sinemanızla büsbütün ayrılan bir nokta daha var. Siz, gerçek yerleri kullanan bir direktörsünüz. Ama “Ah, Asuman!”ın tamamı stüdyoda çekildi. Bu durum sizi zorladı mı? Sonuçta direktör olarak alışkın olmadığınız bir dünya…
Setlerin yabancısı değilim. Çeşitli işlerde çalıştım. Sette beni yadırgatan ve irkilten, üstte kelamını ettiğim insani sorunlar. Alttan aldığınız için tepenize çıkmaya hazır insanların varlığı. Ayrıyeten, belgeselde de, şayet imkân bulabilirsek, ortam, yer, ışık, atmosfer, biroldukça şeyi düzenlemeye çalışıyoruz. Şayet güzel bir takım, yapım problemlerini sizin dikkatinizi dağıtmadan çözerse, set yeterli. Grup halinde çalışmak olağan olarak hoş. Lakin işte…
Kurmaca ve belgesel sinema içindeki en bariz farklardan biri de oyuncu idaresi meselesi… “Ah, Asuman’”da profesyonel olduğu bilinen ve amatör olduğu düşünülen bir hayli oyuncuya yer veriyorsunuz. Bu süreç nasıl işledi? Profesyonel oyuncularla çalışmak sizi zorladı mı?
Dediğim üzere, daha evvel oyuncularla çalışmayı gerektiren işlerde yer aldım. Ayrıyeten bizim sinemamızdaki iki oyuncu da rastgele beşerler değil. Settar Tanrıöğen’le tanışıyorduk ve benim “19 Ocak’tan 19 Ocak”a sinemamda “sunucu-anlatıcı”lardan bir tanesiydi. Halil Babür’le tanışmamıştım lakin arkadaşlarım tanıyordu. Kafaca anlaşabilecek insanlarız onunla da. Prova da yaptık makûl ölçüde. Sonuç bence muhteşem oldu. Settar, usta bir oyuncunun karakterin ruhunu nasıl kavrayıp geliştirebileceğini ve üsluba dökebileceğini, sineması nasıl zenginleştirebileceğini burada bir sefer daha gösterdi. Halil de, rolün kendisini hapsettiği o daracık oyun alanında boşluk olmamasını, oradan daima güç çıkmasını sağladı. Sorunuza yanıtı şöyleki de verebilirim: Hiç zorlamadı, fazlaca zevkli oldu.
‘DEMİRTAŞ, TÜRKİYE SİYASETİNİN KALDIĞI BATAK ÇAMURDAN ÇIKABİLMESİNİ SAĞLAYABİLECEK BİR ŞAHSİYET’
Sinemanın bir dayanışma niyetiyle meydana geldiği hissediliyor. Sayın Demirtaş’ın, hikayesini kaleme aldığı sineması nazaranbilme bahtı oldu mu? Olduysa nasıl buldu?
Selahattin Demirtaş sineması doğal ki nazaranmedi. Nasıl görsün? Fakat bir gün Başak Demirtaş ve kızlara gösterme bahtım oldu. Buna fazlaca sevindim. Beğenmelerine daha epeyce sevindim. Bir görüş gününde Dılda ve Delal galiba baştan sona, detaylarıyla anlatmışlar sineması ona. Keşke ona gösterip tanışıp sohbet etme talihimiz olsaydı. Demirtaş bence Türkiye siyasetinin kazık kakıp kaldığı batak çamurdan sıyrılıp çıkabilmesini sağlayabilecek bir kişiselyet. Apayrı olabilir siyasi ortamımız, onun üzere siyasetçilerle. Fakat işte… (Bu ikinci “ama işte…”, farkındayım.)
Sinemanın pandemi devriyle çakışması, gösterimleri de zora soktu. Hâlihazırda çeşitli şenliklerde sinema gösteriliyor –keza 25. Türkiye Almanya Sinema Festivali’nde bir ödül de aldınız- lakin önümüzdeki süreçte nasıl bir programınız var?
Salgın ve karantina sıkıntıları canımıza okudu. Almanya ve Fransa’da birer şenlikte sinema gösterilecekti, ben de gidecektim, vize almıştım. Beklenmedik biçimde altı aylık, epeyce giriş-çıkışlı, doksan gün kalma haklı vize verdiler. Berlin’deki arkadaşlarımla program yaptık, bir-iki gün de gezer, biraları gdolayırüz diye. Gitmeme bir hafta on gün kala salgın ve karantina süreçleri başladı. daha sonrası malûm… Bugüne kadar sineması ortaya çıkarmayışımızın sebebi, birfazlaca şenliğin birinci gösterim kuralı koymasıydı. Hele internette açarsanız, şenlik bahtı daha azalıyor.
Bizim sinema aslında “festival filmi” denen kategoriye girecek bir imal değil. Bu, esprili, beğenilen bir kısa sinema (umarım seyredenler de bu biçimde der). Sinemasal arayışlar, artlarda muazzam derinlikler, çarpıcı sahneler, görsel atraksiyonlar falan yok. Kırk sene evvel de yapılabilirdi bu biçimde bir sinema. Şenliklerden ödül falan beklemedim şahsen hiç. Ancak göndermeden de olmaz diye çok vakit geçti. Geleceğe yönelik rastgele bir programımız yok. 15 dakikalık sinema için orada burada gösterimler düzenlemek de mümkün değil. aslına bakarsanız internette açılınca bütün dünya seyredebilir oluyor.
şahsi olarak önümüzdeki süreçte neler yapacaksınız? Hazırladığınız yeni bir çalışma var mı?
Şu anda, her yılki üzere, Hrant Dink Vakfı ödül sinemalarını hazırlıyorum. Bir de sürprizim olacak bu yılın sonunda. Belgesel nitelikli, görsel mantık bakımından alışılmışın haricinde bir sinema. Açıkçası, birkaç ay daha sonra nasıl bir ortamda yaşayacağımızı hiç kestiremeden geleceğe yönelik program yapmak anlamsız görünüyor. Eskiler “ölmez sağ kalırsak” derlerdi, bunun hudutlarını azıcık genişletip o denli diyeyim, natürel diğer sinemalar yapacağım. Fakat bunun için günlük haber takibi üzere bir işin yıpratıcılığından ve dikkat dağıtıcılığından azıcık kurtulabilmem lazım.