Pandemiyle bir arada ferdi aktiviteler artarken, kişiselliğin beyne tesiri ise uzun vaade de yeterli sonuçlar getirmiyor. Uzmanlar, rutinlerin beynin bir çeşit düşmanı olarak tanım ederken, problemler karşısında kolay yolu seçmek de beyindeki hudutlu sayıda bulunan hudut hücrelerini daha az işe fayda hale gelmesine niye olduğunu belirtiyor. Rutinlerinden şaşmayan insanların daha fazla unutkanlık, bilişsel problemler, depresyon ve anksiyeteyle çaba ettiğini söz eden Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Nöroloji Uzmanı ve Sinirbilimci Doç. Dr. Selen Gür Özmen, bir oburunun sıkıntılarını dinlemenin de beyne yararlı olduğunu söyleyerek, beyni geliştiren unsurları sıraladı.
BEYNİN FAAL KULLANILMASI HASTALIKLARDAN KORUYOR
Beynin rutinleri evrimsel olarak tercih ettiğini tabir eden Doç. Dr. Selen Gür Özmen, kişinin kendisini daha inançta hissedebilmesi için genelde kolay yolu seçebildiğini söylemiş oldu. Özmen, bu kolay yolun beyindeki sonlu ölçüde bulunan hücreleri daha az işe fayda hale getirdiğini ve beynin birbirleriyle ilişki yollarını kapattığını söyleyerek, “Bu kayıpta, kişi ileride rastgele bir hasar durumuyla karşılaştığında, daha az ilişkiyle bu savaşa girmek zorunda kalıyor. Şayet biz rutinden çıkarak beyin hücreleri nöronlar ortası sinaptik temas yollarını arttırırsak, bu yolları ne kadar açar ve daima kullanmaya devam edersek, beyin için o kadar uygun olacaktır. İkincisi ise nasıl ki insan bedeni bir jimnastik altyapısı olduğunda rastgele bir öteki spor kısmıyla uğraşmaya hayli daha müsaitse beyin de tıpkı biçimdedir. Beynin jimnastik yaptığını ve daha fazla alt temas oluşturduğunu düşünelim. Yani bu farklı bilişsel işlevlerimizi farklı sentezlerde kullanmak, kısa uzun vadeli hafızayı etkin tutmak, sorun çözme yeteneğimizi geliştirmiş olmak ve bilişsel olarak esnek yapıyı koruma etmiş olmaktır. Farklı perspektiften bakmamızı sağlayan zihin teorisi dediğimiz bir durum var. Bunu farklı beşerlerle toplumsal entegrasyonlarla çalıştırarak sağlarız. Bunun haricinde planlama, organize etme yeteneğimizi daima faal tutmak kıymetlidir. Yani tüm bu bilişsel işlevleri süreklilik itibariyle çalıştırırsak, ileride beklenmedik rutini bozan bir durumla karşılaştığımızda epey daha fazla altyapıya sahip olup, hayli daha kolay tahliller, temaslar kurabiliriz. Rutin bu manada güzel değil. Rutinden şaşmayan insanlarda daha fazla unutkanlık, bilişsel problemler, daha erken yaşta hayatta zorluklarla başa çıkamama, depresyona ve anksiyeteye daha meyilli olma üzere durumlar mevcut. Yani beynin daha fazla faal kullanılması, hem ruhsal birebir vakitte nörolojik hastalıklardan uzak kalınmasına niye olmaktadır” dedi.
OBURUNUN SIKINTILARINI DİNLEMEK TAHLİL ÜRETMEYİ SAĞLIYOR
Bir diğerini dinlemenin bilişsel esneklik bahsiyle ilgili olduğunun altını çizen Doç. Dr. Selen Gür Özmen, şunları söylemiş oldu; “Bilişsel olarak esnek olmak, farklı durumlar karşısında farklı tahlilleri üretebilmeyi anlatır. Daha evvel işe fayda bir tahlil artık işe yaramıyorsa yeni bir alternatif üretebilmeyi ya da diğer bir hususta, sorunda kullandığımız tahlili büsbütün diğer bir mevzu ve öbür bir durum karşısında kullanılabilir hale getirmek olarak bakılırsabiliriz. Bütün bunları ve de bunları süratli ve diğerlerine muhtaçlık duymadan yapabilmek bilişsel esnekliktir. Bir de dış faktörlere adapte olabilmek, iş, okul, mesken vb. üzere değişimler beraberinde eş ya da sevgili ayrılıkları insanın omurundaki kıymetli değişimlerdir. Tüm bunlara adapte olabilmek, bilişsel esnekliktir, adapte olamamak da katılıktır. Sonuçta hayatta yaşamadığınız birfazlaca alternatif bulunmakta. Bu alternatifleri oburlarının tecrübelerini dinleyerek, okuyarak, gözlemleyerek o tecrübeleri yaşamadan da tahlillere ulaşma talihimiz var. Daha evvel diğerinin anlattığı, yaşadığı bir çatışma yahut sorunda, alternatif yolların nasıl sonlara ulaştığının biz diğerlerinden dinler, öğrenir ve sindirirsek tıpkı sorunla karşılaştığımızda, alternatif tahlillerin nelere yol açtığını daha önce bildiğimiz için epey daha kolay gerçek yolu seçme ve istikametlenme talihimiz olabilir”
UYKU ÖNCESİ VE SAKİN vakit içindeRDA YARATICILIK ARTIYOR
Fizikî aktiviteler ile zihinsel idman içinde önemli bir bağlantı olduğunu lisana getiren Nöroloji ve Sinirbilim Uzmanı Doç. Dr. Selen Gür Özmen, uyku öncesi ve sakin olduğumuz vakit içinderda öğrenmeye daha kapalı olunduğunu ve hareketli olunan anlarda ise yaratıcılığın arttığını söylemiş oldu. Özmen son olarak şunları tabir etti; “Bir sempatik bir de parasempatik hudut sistemiz var. Sempatik hudut sistemimiz, savaş ya da kaç düzeneğidir. Yani bir savaş karşısında ya bununla savaşacağız ya koşarak kaçacağız ya da donup kalacağız. Parasempatik hudut sistemimiz ise sindir ve dinlen. Yani genelde yemek yedikten daha sonra sindirim hücrelerimizin, organlarımızın faale olduğu sindirime başladığı süreçtir ve biz bunu bilinçsiz yapıyoruz. Bu otonom durumlardan sempatik hudut sistemi, hareketli kontaklı durumlarda aktive olmaktadır. Yani antrenman de bunlardan birisi. İdman sırasında evrimsel olarak da güya aslında bir tehlike varmış ve biz bu tehlike karşında savaşmaya ya da kaçmaya hazırlanıyormuşuz üzere ortam sağlıyor. Günümüz çağdaş dünyamızda da idman yaptığımızda da sempatik hudut sistemimiz daha aktive oluyor. Yani güya bir yavaşça bir tehlikeyle karşılaşmışız üzere oluyoruz. Evrimsel olarak da otonom sisteminin bu aktivasyonu sırasında öğrenmeye daha açık hale geliyoruz. Bu bizim otomatik olarak zihnimizde gerçekleşen bir aktivite yani uykuya hazırlanıldığında ya da sindirime geçtiğiniz ya da sakin olduğunuz vakit içinderda öğrenmeye epey açık değilizdir. Zira o dinlenme ve uykuya hazırlıktır. Öğrenmeye açık olduğumuz vakit içinder, daha uyanık ve yavaşça tehlikelinin var olduğu durumlardır. O yüzden günlük fizikî aktiviteler, bedene ve iç organlara yararlarının yanı sıra zihinsel idman manasında da hafızamızın güçlendiği öğrenmeye meyilimizin arttığı ve bilinçsel fonksiyonlarımızın, dikkatimizin, tüm sorun çözme yeteneklerimizin arttığı bir devirdir. Ayrıyeten yaratıcı bir periyottur. Fikirlerin, tahlillerin akla geldiği bir devirdir. O yüzden fizikî antrenmanı aslında zihinsel antrenman için de öneriyoruz”
BEYNİN FAAL KULLANILMASI HASTALIKLARDAN KORUYOR
Beynin rutinleri evrimsel olarak tercih ettiğini tabir eden Doç. Dr. Selen Gür Özmen, kişinin kendisini daha inançta hissedebilmesi için genelde kolay yolu seçebildiğini söylemiş oldu. Özmen, bu kolay yolun beyindeki sonlu ölçüde bulunan hücreleri daha az işe fayda hale getirdiğini ve beynin birbirleriyle ilişki yollarını kapattığını söyleyerek, “Bu kayıpta, kişi ileride rastgele bir hasar durumuyla karşılaştığında, daha az ilişkiyle bu savaşa girmek zorunda kalıyor. Şayet biz rutinden çıkarak beyin hücreleri nöronlar ortası sinaptik temas yollarını arttırırsak, bu yolları ne kadar açar ve daima kullanmaya devam edersek, beyin için o kadar uygun olacaktır. İkincisi ise nasıl ki insan bedeni bir jimnastik altyapısı olduğunda rastgele bir öteki spor kısmıyla uğraşmaya hayli daha müsaitse beyin de tıpkı biçimdedir. Beynin jimnastik yaptığını ve daha fazla alt temas oluşturduğunu düşünelim. Yani bu farklı bilişsel işlevlerimizi farklı sentezlerde kullanmak, kısa uzun vadeli hafızayı etkin tutmak, sorun çözme yeteneğimizi geliştirmiş olmak ve bilişsel olarak esnek yapıyı koruma etmiş olmaktır. Farklı perspektiften bakmamızı sağlayan zihin teorisi dediğimiz bir durum var. Bunu farklı beşerlerle toplumsal entegrasyonlarla çalıştırarak sağlarız. Bunun haricinde planlama, organize etme yeteneğimizi daima faal tutmak kıymetlidir. Yani tüm bu bilişsel işlevleri süreklilik itibariyle çalıştırırsak, ileride beklenmedik rutini bozan bir durumla karşılaştığımızda epey daha fazla altyapıya sahip olup, hayli daha kolay tahliller, temaslar kurabiliriz. Rutin bu manada güzel değil. Rutinden şaşmayan insanlarda daha fazla unutkanlık, bilişsel problemler, daha erken yaşta hayatta zorluklarla başa çıkamama, depresyona ve anksiyeteye daha meyilli olma üzere durumlar mevcut. Yani beynin daha fazla faal kullanılması, hem ruhsal birebir vakitte nörolojik hastalıklardan uzak kalınmasına niye olmaktadır” dedi.
OBURUNUN SIKINTILARINI DİNLEMEK TAHLİL ÜRETMEYİ SAĞLIYOR
Bir diğerini dinlemenin bilişsel esneklik bahsiyle ilgili olduğunun altını çizen Doç. Dr. Selen Gür Özmen, şunları söylemiş oldu; “Bilişsel olarak esnek olmak, farklı durumlar karşısında farklı tahlilleri üretebilmeyi anlatır. Daha evvel işe fayda bir tahlil artık işe yaramıyorsa yeni bir alternatif üretebilmeyi ya da diğer bir hususta, sorunda kullandığımız tahlili büsbütün diğer bir mevzu ve öbür bir durum karşısında kullanılabilir hale getirmek olarak bakılırsabiliriz. Bütün bunları ve de bunları süratli ve diğerlerine muhtaçlık duymadan yapabilmek bilişsel esnekliktir. Bir de dış faktörlere adapte olabilmek, iş, okul, mesken vb. üzere değişimler beraberinde eş ya da sevgili ayrılıkları insanın omurundaki kıymetli değişimlerdir. Tüm bunlara adapte olabilmek, bilişsel esnekliktir, adapte olamamak da katılıktır. Sonuçta hayatta yaşamadığınız birfazlaca alternatif bulunmakta. Bu alternatifleri oburlarının tecrübelerini dinleyerek, okuyarak, gözlemleyerek o tecrübeleri yaşamadan da tahlillere ulaşma talihimiz var. Daha evvel diğerinin anlattığı, yaşadığı bir çatışma yahut sorunda, alternatif yolların nasıl sonlara ulaştığının biz diğerlerinden dinler, öğrenir ve sindirirsek tıpkı sorunla karşılaştığımızda, alternatif tahlillerin nelere yol açtığını daha önce bildiğimiz için epey daha kolay gerçek yolu seçme ve istikametlenme talihimiz olabilir”
UYKU ÖNCESİ VE SAKİN vakit içindeRDA YARATICILIK ARTIYOR
Fizikî aktiviteler ile zihinsel idman içinde önemli bir bağlantı olduğunu lisana getiren Nöroloji ve Sinirbilim Uzmanı Doç. Dr. Selen Gür Özmen, uyku öncesi ve sakin olduğumuz vakit içinderda öğrenmeye daha kapalı olunduğunu ve hareketli olunan anlarda ise yaratıcılığın arttığını söylemiş oldu. Özmen son olarak şunları tabir etti; “Bir sempatik bir de parasempatik hudut sistemiz var. Sempatik hudut sistemimiz, savaş ya da kaç düzeneğidir. Yani bir savaş karşısında ya bununla savaşacağız ya koşarak kaçacağız ya da donup kalacağız. Parasempatik hudut sistemimiz ise sindir ve dinlen. Yani genelde yemek yedikten daha sonra sindirim hücrelerimizin, organlarımızın faale olduğu sindirime başladığı süreçtir ve biz bunu bilinçsiz yapıyoruz. Bu otonom durumlardan sempatik hudut sistemi, hareketli kontaklı durumlarda aktive olmaktadır. Yani antrenman de bunlardan birisi. İdman sırasında evrimsel olarak da güya aslında bir tehlike varmış ve biz bu tehlike karşında savaşmaya ya da kaçmaya hazırlanıyormuşuz üzere ortam sağlıyor. Günümüz çağdaş dünyamızda da idman yaptığımızda da sempatik hudut sistemimiz daha aktive oluyor. Yani güya bir yavaşça bir tehlikeyle karşılaşmışız üzere oluyoruz. Evrimsel olarak da otonom sisteminin bu aktivasyonu sırasında öğrenmeye daha açık hale geliyoruz. Bu bizim otomatik olarak zihnimizde gerçekleşen bir aktivite yani uykuya hazırlanıldığında ya da sindirime geçtiğiniz ya da sakin olduğunuz vakit içinderda öğrenmeye epey açık değilizdir. Zira o dinlenme ve uykuya hazırlıktır. Öğrenmeye açık olduğumuz vakit içinder, daha uyanık ve yavaşça tehlikelinin var olduğu durumlardır. O yüzden günlük fizikî aktiviteler, bedene ve iç organlara yararlarının yanı sıra zihinsel idman manasında da hafızamızın güçlendiği öğrenmeye meyilimizin arttığı ve bilinçsel fonksiyonlarımızın, dikkatimizin, tüm sorun çözme yeteneklerimizin arttığı bir devirdir. Ayrıyeten yaratıcı bir periyottur. Fikirlerin, tahlillerin akla geldiği bir devirdir. O yüzden fizikî antrenmanı aslında zihinsel antrenman için de öneriyoruz”