Gazeteci Deniz Zeyrek, Meclis’e sunulması beklenen Seçim Kanunu hakkında AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş ile yaptığı görüşmeyi aktardı.
Seçim kanunundaki değerli husus başlıklarını Kurtulmuş şu biçimde sıraladı:
“1) Seçim Barajı.
2) Bölge sayısı.
3) Vilayet seçim şurası başkanlıklarıyla ilgili düzenleme.
4) Partilerin seçime girebilme kaidesi.”
Hayati Yazıcı’nın bu unsurlar hakkında bilgi vermediğini belirten Zeyrek, “Ama ben dört başlıkla ilgili öngörülen değişiklikler hakkında biraz bilgi edinmeyi başardım” diyerek şunları aktardı:
Artık tıpkı sırayla husus unsur yapılması olası değişikliklere bir bakalım:
‘MUHALEFETE İKİLİK’
1) Seçim Barajı:
“Başlangıçta barajın yüzde 5’e düşürülmesi öngörülmüştü. AK Parti ve Cumhurbaşkanlığı hukukçuları barajın yüzde 5 olacağını duyurmuştu. Lakin son dakikada barajın yüzde 7 olacağı belirtildi. Bu değişikliğin altında, Millet İttifakı’na dahil olmayan DEVA ve Gelecek partilerinin rastgele bir ittifaka dahil olmadan yüzde 5 barajını aşması ihtimalinin yattığını öğrendim. Baraj yüzde 7 olursa, bu partiler ittifak yapmak zorunda kalabilir. Şayet Millet İttifakı’na dahil olmazlarsa üçüncü bir ittifak gündeme gelir ve bu da muhalefette bir ikilik oluşturabilir.”
D’HONDT SİSTEMİ
2) Bölge sayısı:
“Bu mevzuda çabucak hemen bir muahede yok. AK Parti birden çok bölge olan vilayetlerde, her bölgede 7 milletvekili olmasını istiyordu. Lakin pazarlıklar kararında bu sayının 10’a çıkabileceği söyleniyor. Örnek vermek gerekirse İstanbul’da hali hazırda 97 milletvekili var. Bölge milletvekili sayısı 7’ye düşerse İstanbul 14 bölgeye bölünebilir. Şayet bölge milletvekili sayısı 10 olursa İstanbul 10 bölge olabilir. D’Hondt Sistemi yardımıyla birinci parti avantaj kazanacağından bölgelerdeki milletvekili sayısının azalması birinci partiye yarayabilir. (D’Hondt Sistemi: Bir seçim etrafında her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e 5’e (…) bölünür ve o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu sürece devam edilir. Elde edilen hisseler, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe yanlışsız sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya bakılırsa partilere tahsis edilir.)”
‘SEÇİM HEYETİ LİDERİ TERCİHE GÖRE’
3) Vilayet Seçim şuralarının belirlenmesi:
“Hali hazırda seçim şurası lideri en kıdemli hakimdir. Yapılacak düzenlemede “ya da birinci sınıfa ayrılmış yargıçlardan biri” tabiri yer alacak. bu biçimdece, seçim konseyi lideri kıdeme bakılırsa değil tercihe göre belirlenecek.”
‘MİLLETVEKİLİ TRANSFERİNE ENGEL’
4) Partilerin Seçime Girme Kuralı:
“Mevcut düzenleme, teşkilatlanma ve kongre süreçlerini tamamlamış partilerin seçime girmesini öngörüyor. Ayrıyeten TBMM’de 20 milletvekili, yani kümesi olan partiler de seçime girebiliyor. Cumhur İttifakı’nın taslağında Seçim Maddesi’nden “TBMM’de kümesi olan partiler” sözü çıkarılıyor. Biliyorsunuz, UYGUN Parti’nin seçime giremeyeceği açıklanmış, CHP’den 15 milletvekili UYGUN Parti’ye transfer olmuş ve bu sayede UYGUN Parti’nin seçimlere katılmasının önü açılmıştı. Yapılacak yeni düzenlemeyle yeni partilerin teşkilatlanmalarını tamamlamadıkları, büyük kongrelerini yapmadıkları takdirde milletvekili transferi hüllesiyle seçime girmesinin önüne geçilmek isteniyor. DEVA ve Gelecek Partisi’nin bu mevzuda sorun yaşaması beklenmiyor. Lakin HDP kapatılırsa, yeni kurulacak partinin seçime girmesi mümkün olmayabilir ve HDP adayları bir daha “bağımsız” olarak seçime girmek zorunda kalabilir.
Değişikliğin öne sürülen sebebinde, TBMM Kümesi’nin yasama faaliyetiyle ilgili olduğu, seçimlerin ise toplum nezdinde yapıldığı tabir edilecek. Yani siyasi partinin TBMM’de faaliyette olup olmaması değil, toplum genelinde teşkilatlanıp teşkilatlanmadığının değerli olduğu vurgulanacak.”
Seçim kanunundaki değerli husus başlıklarını Kurtulmuş şu biçimde sıraladı:
“1) Seçim Barajı.
2) Bölge sayısı.
3) Vilayet seçim şurası başkanlıklarıyla ilgili düzenleme.
4) Partilerin seçime girebilme kaidesi.”
Hayati Yazıcı’nın bu unsurlar hakkında bilgi vermediğini belirten Zeyrek, “Ama ben dört başlıkla ilgili öngörülen değişiklikler hakkında biraz bilgi edinmeyi başardım” diyerek şunları aktardı:
Artık tıpkı sırayla husus unsur yapılması olası değişikliklere bir bakalım:
‘MUHALEFETE İKİLİK’
1) Seçim Barajı:
“Başlangıçta barajın yüzde 5’e düşürülmesi öngörülmüştü. AK Parti ve Cumhurbaşkanlığı hukukçuları barajın yüzde 5 olacağını duyurmuştu. Lakin son dakikada barajın yüzde 7 olacağı belirtildi. Bu değişikliğin altında, Millet İttifakı’na dahil olmayan DEVA ve Gelecek partilerinin rastgele bir ittifaka dahil olmadan yüzde 5 barajını aşması ihtimalinin yattığını öğrendim. Baraj yüzde 7 olursa, bu partiler ittifak yapmak zorunda kalabilir. Şayet Millet İttifakı’na dahil olmazlarsa üçüncü bir ittifak gündeme gelir ve bu da muhalefette bir ikilik oluşturabilir.”
D’HONDT SİSTEMİ
2) Bölge sayısı:
“Bu mevzuda çabucak hemen bir muahede yok. AK Parti birden çok bölge olan vilayetlerde, her bölgede 7 milletvekili olmasını istiyordu. Lakin pazarlıklar kararında bu sayının 10’a çıkabileceği söyleniyor. Örnek vermek gerekirse İstanbul’da hali hazırda 97 milletvekili var. Bölge milletvekili sayısı 7’ye düşerse İstanbul 14 bölgeye bölünebilir. Şayet bölge milletvekili sayısı 10 olursa İstanbul 10 bölge olabilir. D’Hondt Sistemi yardımıyla birinci parti avantaj kazanacağından bölgelerdeki milletvekili sayısının azalması birinci partiye yarayabilir. (D’Hondt Sistemi: Bir seçim etrafında her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e 5’e (…) bölünür ve o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu sürece devam edilir. Elde edilen hisseler, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe yanlışsız sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya bakılırsa partilere tahsis edilir.)”
‘SEÇİM HEYETİ LİDERİ TERCİHE GÖRE’
3) Vilayet Seçim şuralarının belirlenmesi:
“Hali hazırda seçim şurası lideri en kıdemli hakimdir. Yapılacak düzenlemede “ya da birinci sınıfa ayrılmış yargıçlardan biri” tabiri yer alacak. bu biçimdece, seçim konseyi lideri kıdeme bakılırsa değil tercihe göre belirlenecek.”
‘MİLLETVEKİLİ TRANSFERİNE ENGEL’
4) Partilerin Seçime Girme Kuralı:
“Mevcut düzenleme, teşkilatlanma ve kongre süreçlerini tamamlamış partilerin seçime girmesini öngörüyor. Ayrıyeten TBMM’de 20 milletvekili, yani kümesi olan partiler de seçime girebiliyor. Cumhur İttifakı’nın taslağında Seçim Maddesi’nden “TBMM’de kümesi olan partiler” sözü çıkarılıyor. Biliyorsunuz, UYGUN Parti’nin seçime giremeyeceği açıklanmış, CHP’den 15 milletvekili UYGUN Parti’ye transfer olmuş ve bu sayede UYGUN Parti’nin seçimlere katılmasının önü açılmıştı. Yapılacak yeni düzenlemeyle yeni partilerin teşkilatlanmalarını tamamlamadıkları, büyük kongrelerini yapmadıkları takdirde milletvekili transferi hüllesiyle seçime girmesinin önüne geçilmek isteniyor. DEVA ve Gelecek Partisi’nin bu mevzuda sorun yaşaması beklenmiyor. Lakin HDP kapatılırsa, yeni kurulacak partinin seçime girmesi mümkün olmayabilir ve HDP adayları bir daha “bağımsız” olarak seçime girmek zorunda kalabilir.
Değişikliğin öne sürülen sebebinde, TBMM Kümesi’nin yasama faaliyetiyle ilgili olduğu, seçimlerin ise toplum nezdinde yapıldığı tabir edilecek. Yani siyasi partinin TBMM’de faaliyette olup olmaması değil, toplum genelinde teşkilatlanıp teşkilatlanmadığının değerli olduğu vurgulanacak.”