Eda Saraç
İnsan, kendisiyle, doğduğu yerle nasıl barışır? Varlığını nasıl anlamlandırır? Çocukluğunun elinden nasıl meblağ? Ülkesinden göçüp gittikten daha sonra ülkesini nasıl hatırlar? Her anı yaşandığı üzere midir, yoksa zihninin hatırlamak istediği üzere mi? Bu ve gibisi bir hayli manalı soruyu odağına alan bir belgesel, sessiz sedasız vizyona girdi. Belgeselin Fransızca ismi “Les Enfants Terribles”. Belgesel, Türkçe’ye “Yaramaz Çocuklar” biçiminde çevrilmiş. Belgeselde yer alan direktörün kız kardeşi, erkek kardeşi ve erkek kardeşinin eşi, birinci dereceden akrabaları olan bu şahıslar aslında yaramazlık yapmıyor, yalnızca nefes almak istiyorlar. Ailenin, ülkenin giderek yoğunlaşan muhafazakarlık atmosferinden etkilenmesi, epey yalın ve şeffaf bir biçimde anlatılmış.
Yönetmenin bununla birlikte aile üyesi olması, belgeseli izleyen için daha da ilgi cazip ve merak uyandırıcı kılıyor. Açıkçası Türkiye’de gösterime giren son devir belgeselleri takip etmeye çalışıyorum lakin Türkiye’yi ve geçirdiği değişimi bir ailenin oturma odasından izliyormuş hissi veren bir belgesele denk gelmemiştim daha evvel. Bu minvalde bir aile belgeseli izlediğimi de hatırlamıyorum. “Yaramaz Çocuklar” bu manada “mahrem nedir?” sorusunu tartışmaya açmasıyla da değerli bir belgesel olma özelliği taşıyor.
Belgesel, Hatay’ın Keskincik köyünün panoramik bir görünümüyle açılıyor. Art planda kız kardeşinin daveti üzerine 20 yıl daha sonra terk ettiği köyüne Fransa’dan geri dönmüş direktörün sesini duyuyoruz. Açıkçası olay döngüsünü burada tekrar etmek yahut kıssayı olduğu üzere anlatmak kolaycılığına düşmek istemiyorum. Fakat bu belgeselde, yalnızca olmak istediği üzere davrandığı için büyük zorluklar yaşayan bireyler var. Zeynep, mesela. Çok kuvvetli ve dirençli bir karakter. Sırf üniversitede okuyabilmek istiyor. Bu ne kadar güç olabilir? Akabinde bir meslek seçimi yapabilmek ve de kendi ayakları üzerinde, bir birey olarak durabilmek istiyor. Aslında yalnızca kendi ömrü hakkında kendisi karar verebilmek istiyor. Bütün bu saydıklarımız, en temel insan haklarından değil midir? Bütün insanların ayrım gözetmeksiniz, bu haklardan yaralanması gerekmez mi? Lakin 2022 Türkiye’sinde bir birey eğitim alma ve kendi bahtını tayin edebilmek için her türlü tahakkümle uğraş etmek zorunda kalıyor. Zeynep’in karakteri, aslında ortasında bulunduğu şartların tam zıddı tarafında gelişiyor ve tahakküme, patriyarkaya, ömrümüzde zorla karar sürmek isteyen her şeye karşı bir isyana dönüşüyor. Zeynep’in annesiyle olan diyaloğunu bu memlekette kendi tercihleriyle var olmak isteyen her bireyin izleyebilmesini dilerim. Anneye adeta Sokrates’in soru-cevap usulüyle yaklaşan, annesinin de niyetlerine hürmet göstermeye ve geldiği yeri anlamaya çalışan son derece insancıl bir yaklaşım sergileyen Zeynep’e hayran kalmamak mümkün değil. Tahminen ortasında bulunduğu şartlar onu bu derece zorlamasa, Zeynep’in bu biçimde yüksek bir bilince ulaşması da mümkün olmayacaktı. Kendisinin üniversitesini muvaffakiyetle bitireceğinden, yüksek tahsiline devam edeceğinden ve de kendi hayatına ait kararları bağımsız bir biçimde vereceğinden kuşkum yok.
Zeynep’in ağabeyi Mahmut ve Nezahat’a gelince…. Aslında öbür, daha kapsamlı bir yazının konusu olmalılar. Çünkü, onlar da kendi hayatlarına dair kararlar vermek istiyorlar lakin tahakküm onların da bu hakkını elinden alıyor. Lakin birbirini tam olarak tanıyamamış iki birey, birbiriyle nasıl bir ömür geçirebilir ki? Bilhassa, Mahmut’un komşu köyün imamıyla olan diyaloğu da fazlaca sarsıcıydı. İnsan, o diyaloğu izlerken bu biçim toplumsal ilgi dinamiklerinden haberdar değilse, bu biçimde bir müdahalenin nasıl mümkün olacağını en başında anlayamıyor. Örneğin köy imamlarının evliliklere ve münasebetlere müdahale etme, müzakerecilik yapma hakkı olduğunu bilmediğim için ortasında yaşadığım ülkenin farklı bir dokusuna şahit oldum izlerken.
Ezcümle, insanı kendisine döndüren, “aile nedir?” ve “her vakit kutsal mıdır?” , “birey olmak için hangi uğraşlardan vazgeçmek gerekir?” sorularını sorduran bu belgesel Kadıköy Sineması’nda, Moda Sahnesi’nde ve türlü Diğer Sinema gösterimlerinde seyirciyle buluştu. Kendi hayatının kahramanı olmak isteyen fakat ülkenin şartları yüzünden kendisini kapana kısılmış hisseden her insanın izlemesini isterim.
Tahakküm nerden gelirse gelsin, ister aileden, ister bir siyasi partiden, isterse bireyin yakınlarından…. “Yaramaz Çocuklar” bu tahakküme karşı yalnız başına olmadığımızı, her vakit bir çaba yolu olduğunu gösteriyor. Direktöre bana ülkenin kanayan yaralarından en temeli olan eğitimde fırsat ve cinsiyet eşitliğini bir daha kuvvetli bir biçimde aklıma düşürdüğü ve bu mevzuda neler yapabileceğimi düşündürtmeye başladığı için de ayrıyeten teşekkür etmek isterim.
“Yaramaz Çocuklar”ın şenlik dönemi bitti lakin bir özel gösterimine rastlarsanız kaçırmayın lütfen! Kaçırmayın ve hepimizin ömrü hakkında düşünün…
İnsan, kendisiyle, doğduğu yerle nasıl barışır? Varlığını nasıl anlamlandırır? Çocukluğunun elinden nasıl meblağ? Ülkesinden göçüp gittikten daha sonra ülkesini nasıl hatırlar? Her anı yaşandığı üzere midir, yoksa zihninin hatırlamak istediği üzere mi? Bu ve gibisi bir hayli manalı soruyu odağına alan bir belgesel, sessiz sedasız vizyona girdi. Belgeselin Fransızca ismi “Les Enfants Terribles”. Belgesel, Türkçe’ye “Yaramaz Çocuklar” biçiminde çevrilmiş. Belgeselde yer alan direktörün kız kardeşi, erkek kardeşi ve erkek kardeşinin eşi, birinci dereceden akrabaları olan bu şahıslar aslında yaramazlık yapmıyor, yalnızca nefes almak istiyorlar. Ailenin, ülkenin giderek yoğunlaşan muhafazakarlık atmosferinden etkilenmesi, epey yalın ve şeffaf bir biçimde anlatılmış.
Yönetmenin bununla birlikte aile üyesi olması, belgeseli izleyen için daha da ilgi cazip ve merak uyandırıcı kılıyor. Açıkçası Türkiye’de gösterime giren son devir belgeselleri takip etmeye çalışıyorum lakin Türkiye’yi ve geçirdiği değişimi bir ailenin oturma odasından izliyormuş hissi veren bir belgesele denk gelmemiştim daha evvel. Bu minvalde bir aile belgeseli izlediğimi de hatırlamıyorum. “Yaramaz Çocuklar” bu manada “mahrem nedir?” sorusunu tartışmaya açmasıyla da değerli bir belgesel olma özelliği taşıyor.
Belgesel, Hatay’ın Keskincik köyünün panoramik bir görünümüyle açılıyor. Art planda kız kardeşinin daveti üzerine 20 yıl daha sonra terk ettiği köyüne Fransa’dan geri dönmüş direktörün sesini duyuyoruz. Açıkçası olay döngüsünü burada tekrar etmek yahut kıssayı olduğu üzere anlatmak kolaycılığına düşmek istemiyorum. Fakat bu belgeselde, yalnızca olmak istediği üzere davrandığı için büyük zorluklar yaşayan bireyler var. Zeynep, mesela. Çok kuvvetli ve dirençli bir karakter. Sırf üniversitede okuyabilmek istiyor. Bu ne kadar güç olabilir? Akabinde bir meslek seçimi yapabilmek ve de kendi ayakları üzerinde, bir birey olarak durabilmek istiyor. Aslında yalnızca kendi ömrü hakkında kendisi karar verebilmek istiyor. Bütün bu saydıklarımız, en temel insan haklarından değil midir? Bütün insanların ayrım gözetmeksiniz, bu haklardan yaralanması gerekmez mi? Lakin 2022 Türkiye’sinde bir birey eğitim alma ve kendi bahtını tayin edebilmek için her türlü tahakkümle uğraş etmek zorunda kalıyor. Zeynep’in karakteri, aslında ortasında bulunduğu şartların tam zıddı tarafında gelişiyor ve tahakküme, patriyarkaya, ömrümüzde zorla karar sürmek isteyen her şeye karşı bir isyana dönüşüyor. Zeynep’in annesiyle olan diyaloğunu bu memlekette kendi tercihleriyle var olmak isteyen her bireyin izleyebilmesini dilerim. Anneye adeta Sokrates’in soru-cevap usulüyle yaklaşan, annesinin de niyetlerine hürmet göstermeye ve geldiği yeri anlamaya çalışan son derece insancıl bir yaklaşım sergileyen Zeynep’e hayran kalmamak mümkün değil. Tahminen ortasında bulunduğu şartlar onu bu derece zorlamasa, Zeynep’in bu biçimde yüksek bir bilince ulaşması da mümkün olmayacaktı. Kendisinin üniversitesini muvaffakiyetle bitireceğinden, yüksek tahsiline devam edeceğinden ve de kendi hayatına ait kararları bağımsız bir biçimde vereceğinden kuşkum yok.
Zeynep’in ağabeyi Mahmut ve Nezahat’a gelince…. Aslında öbür, daha kapsamlı bir yazının konusu olmalılar. Çünkü, onlar da kendi hayatlarına dair kararlar vermek istiyorlar lakin tahakküm onların da bu hakkını elinden alıyor. Lakin birbirini tam olarak tanıyamamış iki birey, birbiriyle nasıl bir ömür geçirebilir ki? Bilhassa, Mahmut’un komşu köyün imamıyla olan diyaloğu da fazlaca sarsıcıydı. İnsan, o diyaloğu izlerken bu biçim toplumsal ilgi dinamiklerinden haberdar değilse, bu biçimde bir müdahalenin nasıl mümkün olacağını en başında anlayamıyor. Örneğin köy imamlarının evliliklere ve münasebetlere müdahale etme, müzakerecilik yapma hakkı olduğunu bilmediğim için ortasında yaşadığım ülkenin farklı bir dokusuna şahit oldum izlerken.
Ezcümle, insanı kendisine döndüren, “aile nedir?” ve “her vakit kutsal mıdır?” , “birey olmak için hangi uğraşlardan vazgeçmek gerekir?” sorularını sorduran bu belgesel Kadıköy Sineması’nda, Moda Sahnesi’nde ve türlü Diğer Sinema gösterimlerinde seyirciyle buluştu. Kendi hayatının kahramanı olmak isteyen fakat ülkenin şartları yüzünden kendisini kapana kısılmış hisseden her insanın izlemesini isterim.
Tahakküm nerden gelirse gelsin, ister aileden, ister bir siyasi partiden, isterse bireyin yakınlarından…. “Yaramaz Çocuklar” bu tahakküme karşı yalnız başına olmadığımızı, her vakit bir çaba yolu olduğunu gösteriyor. Direktöre bana ülkenin kanayan yaralarından en temeli olan eğitimde fırsat ve cinsiyet eşitliğini bir daha kuvvetli bir biçimde aklıma düşürdüğü ve bu mevzuda neler yapabileceğimi düşündürtmeye başladığı için de ayrıyeten teşekkür etmek isterim.
“Yaramaz Çocuklar”ın şenlik dönemi bitti lakin bir özel gösterimine rastlarsanız kaçırmayın lütfen! Kaçırmayın ve hepimizin ömrü hakkında düşünün…