Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Eczacılık Fakültesi Öğretim Üyesi ve hem de İLAFAR Araştırma Kümesi Sorumlusu Doç. Dr. Gülin Renda, bitkilerin tesirlerini içlerinde bulunan kimyasal unsurlar aracılığıyla gösterdiğini ve tıbbi bitkilerin hayli sayıda kimyasal maddeyi bir ortada taşıdığını tabir ederek “Bu niçinle ‘bitkisel ise hiç kimyasal taşımaz, zararsızdır’ formundaki yaygın kanı hakikat değildir” dedi.
BİTKİSEL KİMYASAL TAŞIMAZ ZARARSIZDIR KANISI YANLIŞ
Bitkilerin insanlığın varoluşundan itibaren çeşitli gayelerle (gıda, baharat) ve bilhassa tedavide kullanıldığını hatırlatan Renda “19. yüzyıldan itibaren kimyasal tekniklerin gelişmesiyle bitkilerden ilaç olabilecek unsurlar elde edilmiş ve bunların yapıları aydınlatılmıştır. Bugün biliyoruz ki bitkiler tesirlerini içlerinde bulunan kimyasal unsurlar aracılığıyla gösterirler ve tıbbi bitkiler fazlaca sayıda kimyasal maddeyi bir ortada taşırlar. Bu niçinle ‘bitkisel ise hiç kimyasal taşımaz, zararsızdır’ formundaki yaygın kanı yanlışsız değildir. Bitkilerin ve bitkisel tıbbi mamüllerin insan sıhhatinde yani hastalıkların tedavisinde kullanılabilmesi için konvansiyonel ilaçlarda olduğu üzere kalite, aktiflik ve güvenlikle ilgili şartları sağlaması gerekir. Bitkinin hakikat teşhis edilmiş olması, kaynağı, toplanması, kurutulması ve depolanması sırasındaki şartlar kalitesini tesirler. Kronik hastalığa sahip olan bireyler hem de fazlaca ilaç kullanabilmektedir. Bitkiler eş vakitli kullanıldıkları vakit ilaçların tesirini azaltıp artırabilir. Örneğin sinameki bitkisi halk içinde çayı hazırlanarak çoğunlukla tüketilmektedir ancak haftada 2 sefer 1 bardaktan fazla ve 1-2 haftadan daha uzun müddet kullanılması gerçek değildir. Uzun vadeli kullanmasında bağırsak yapısında değişikliklere ve önemli sıhhat problemlerine niye olabilir. Hamilelik ve emzirme periyodunda muhakkak kullanılmamalıdır. Sinameki kullanması kararında oluşan potasyum kaybının artması kalp glikozitlerinin ve kimi antiaritmik ilaçların tesirini değiştirir, potasyum kaybına niye olan ilaç ve bitkilerle kullanılması elektrolit istikrarını bozabilir. Sarı kantaron bitkisinden hazırlanan çaylar ve ekstreler de yaygın olarak kullanılmakta ve bu bitkinin de birfazlaca ilaçla etkileşimi bulunmaktadır. Bu örnekler arttırılabilir. İlaç kullanan bireyler, mümkün etkileşimlerin ve buna bağlı ortaya çıkabilecek önemli sıhhat meselelerinin önüne geçebilmek için bir bitkisel eser kullanmadan evvel kesinlikle tabibe ve eczacıya danışmalıdır” diye konuştu.
TABİATTAN RASTGELE BİTKİ TOPLAMAK VE BUNLARI KULLANARAK İSTENEN TESİRE ULAŞMAK MÜMKÜN DEĞİL
Tabiattan rastgele bitki toplamak ve bunları kullanarak istenen tesire ulaşmanın mümkün olmadığını kaydeden Renda, “Doğadan rastgele bitki toplamak ve bunları kullanarak istenen tesire ulaşmak mümkün değildir. Bitkiler yetiştikleri bölgeye bakılırsa farklı kimyasal içeriğe sahip olabilirler. Bitki çayı tüketiminde bilhassa gerçek bitkiyi kullanmaya ayrıyeten kullanılan bitkilerin kalitesine ve güvenliğine dikkat etmek gerekir. Örneğin kışın papatya çayı fazlaca tercih edilmektedir. Tıbbi papatya ülkemizde Mayıs papatyası ismiyle bilinen Matricaria chamomilla (Matricaria recutita) bitkisidir. Bu bitkiyi öteki benzeri papatya ismi verilen bitkilerle karıştırmamak gerekir. Karışırsa hem istenen tesir ortaya çıkmaz tıpkı vakitte önemli zehirlenmelere niye olabilir. Mayıs papatyasının çiçekleri küçüktür ve ortasındaki kısmın içi boş ve koni biçimindedir. etrafındaki beyaz çiçekler bir sıradır ve olgunluk devrine göre aşağıya sarkık biçimde olabilir. Lakin bu çeşit ayırımları yapmak için mevzu ile ilgili ayrıntılı bilgi ve tecrübeye sahip olmak gerekir. Birbirine epey benzeyen bitkiler farklı cinsler olabilirler ve farklı tesirler gösterirler. Bitkilerin tayini lakin bu mevzuda eğitim almış uzman bireylerce yapılabilir. Bu niçinle tüketicilerin papatya üzere karışabilecek bitkileri alırken eczaneleri ve tıbbi bitki üretimi yapan yerleri tercih etmesi daha inançlı olacaktır” biçiminde konuştu.
HER BİTKİ TIBBİ ÇAY OLARAK TÜKETİLEMEZ
Her bitkinin tıbbı çay olarak tüketilmemesi gerektiğine dikkat çeken Renda, şunları söylemiş oldu: “Her bitki tıbbi çay olarak tüketilemez. Siyah çay ve harmanları, aromalı meyve çayları üzere tıbbi olmayan çaylar keyif için muhakkak ölçüde içilebilirler. Ihlamur ve melisa üzere orta ve zayıf tesirli bitkiler tıbbi çay olarak kullanılabilirken ‘Yüksük otu’ üzere güçlü tesirli bitkiler çay olarak hazırlanıp tüketilemez. Kullanılmaları durumunda doz aşımına ve zehirlenmelere niye olabilirler. Tıbbi bitkilerden çay hazırlanırken her bitki her karışıma konulmamalıdır, fazlaca sayıda bitki karıştırılarak kullanılmamalıdır. Bitkilerin çay haline getirilirken kullanılan yol bitkiden bitkiye değişkenlik gösterir. Hazırlama formları tıpkı olmadıkça bitkiler karışım halinde birleştirilip kullanılmamalıdır. Çay kullanımdan hemilk evvel hazırlanmalıdır. Fakat gerçek bitki ve uygun usul kullanılırsa bitkilerin tesirlerinden yararlanmak mümkün hale gelir. Eczacılar bitkilerin hakikat bitki olup olmadığını, kullanılan kısımlarının standartlara uygun olup olmadığını, öteki bitkilerle karıştırılıp karıştırılmadığını, etken husus ölçüsünün uygun olup olmadığını tahlillerle belirleyebilecek marifete ve yetkinliğe sahip olacak biçimde eğitim alırlar. Bu niçinle hastalıklara karşı bitkisel eserler kullanılırken, hastalığın teşhisi için kesinlikle tabibe başvurulmalı, bitkisel eserlerle ilgili konularda da eczacıya danışılmalıdır.”
KAYNAK: İHA
BİTKİSEL KİMYASAL TAŞIMAZ ZARARSIZDIR KANISI YANLIŞ
Bitkilerin insanlığın varoluşundan itibaren çeşitli gayelerle (gıda, baharat) ve bilhassa tedavide kullanıldığını hatırlatan Renda “19. yüzyıldan itibaren kimyasal tekniklerin gelişmesiyle bitkilerden ilaç olabilecek unsurlar elde edilmiş ve bunların yapıları aydınlatılmıştır. Bugün biliyoruz ki bitkiler tesirlerini içlerinde bulunan kimyasal unsurlar aracılığıyla gösterirler ve tıbbi bitkiler fazlaca sayıda kimyasal maddeyi bir ortada taşırlar. Bu niçinle ‘bitkisel ise hiç kimyasal taşımaz, zararsızdır’ formundaki yaygın kanı yanlışsız değildir. Bitkilerin ve bitkisel tıbbi mamüllerin insan sıhhatinde yani hastalıkların tedavisinde kullanılabilmesi için konvansiyonel ilaçlarda olduğu üzere kalite, aktiflik ve güvenlikle ilgili şartları sağlaması gerekir. Bitkinin hakikat teşhis edilmiş olması, kaynağı, toplanması, kurutulması ve depolanması sırasındaki şartlar kalitesini tesirler. Kronik hastalığa sahip olan bireyler hem de fazlaca ilaç kullanabilmektedir. Bitkiler eş vakitli kullanıldıkları vakit ilaçların tesirini azaltıp artırabilir. Örneğin sinameki bitkisi halk içinde çayı hazırlanarak çoğunlukla tüketilmektedir ancak haftada 2 sefer 1 bardaktan fazla ve 1-2 haftadan daha uzun müddet kullanılması gerçek değildir. Uzun vadeli kullanmasında bağırsak yapısında değişikliklere ve önemli sıhhat problemlerine niye olabilir. Hamilelik ve emzirme periyodunda muhakkak kullanılmamalıdır. Sinameki kullanması kararında oluşan potasyum kaybının artması kalp glikozitlerinin ve kimi antiaritmik ilaçların tesirini değiştirir, potasyum kaybına niye olan ilaç ve bitkilerle kullanılması elektrolit istikrarını bozabilir. Sarı kantaron bitkisinden hazırlanan çaylar ve ekstreler de yaygın olarak kullanılmakta ve bu bitkinin de birfazlaca ilaçla etkileşimi bulunmaktadır. Bu örnekler arttırılabilir. İlaç kullanan bireyler, mümkün etkileşimlerin ve buna bağlı ortaya çıkabilecek önemli sıhhat meselelerinin önüne geçebilmek için bir bitkisel eser kullanmadan evvel kesinlikle tabibe ve eczacıya danışmalıdır” diye konuştu.
TABİATTAN RASTGELE BİTKİ TOPLAMAK VE BUNLARI KULLANARAK İSTENEN TESİRE ULAŞMAK MÜMKÜN DEĞİL
Tabiattan rastgele bitki toplamak ve bunları kullanarak istenen tesire ulaşmanın mümkün olmadığını kaydeden Renda, “Doğadan rastgele bitki toplamak ve bunları kullanarak istenen tesire ulaşmak mümkün değildir. Bitkiler yetiştikleri bölgeye bakılırsa farklı kimyasal içeriğe sahip olabilirler. Bitki çayı tüketiminde bilhassa gerçek bitkiyi kullanmaya ayrıyeten kullanılan bitkilerin kalitesine ve güvenliğine dikkat etmek gerekir. Örneğin kışın papatya çayı fazlaca tercih edilmektedir. Tıbbi papatya ülkemizde Mayıs papatyası ismiyle bilinen Matricaria chamomilla (Matricaria recutita) bitkisidir. Bu bitkiyi öteki benzeri papatya ismi verilen bitkilerle karıştırmamak gerekir. Karışırsa hem istenen tesir ortaya çıkmaz tıpkı vakitte önemli zehirlenmelere niye olabilir. Mayıs papatyasının çiçekleri küçüktür ve ortasındaki kısmın içi boş ve koni biçimindedir. etrafındaki beyaz çiçekler bir sıradır ve olgunluk devrine göre aşağıya sarkık biçimde olabilir. Lakin bu çeşit ayırımları yapmak için mevzu ile ilgili ayrıntılı bilgi ve tecrübeye sahip olmak gerekir. Birbirine epey benzeyen bitkiler farklı cinsler olabilirler ve farklı tesirler gösterirler. Bitkilerin tayini lakin bu mevzuda eğitim almış uzman bireylerce yapılabilir. Bu niçinle tüketicilerin papatya üzere karışabilecek bitkileri alırken eczaneleri ve tıbbi bitki üretimi yapan yerleri tercih etmesi daha inançlı olacaktır” biçiminde konuştu.
HER BİTKİ TIBBİ ÇAY OLARAK TÜKETİLEMEZ
Her bitkinin tıbbı çay olarak tüketilmemesi gerektiğine dikkat çeken Renda, şunları söylemiş oldu: “Her bitki tıbbi çay olarak tüketilemez. Siyah çay ve harmanları, aromalı meyve çayları üzere tıbbi olmayan çaylar keyif için muhakkak ölçüde içilebilirler. Ihlamur ve melisa üzere orta ve zayıf tesirli bitkiler tıbbi çay olarak kullanılabilirken ‘Yüksük otu’ üzere güçlü tesirli bitkiler çay olarak hazırlanıp tüketilemez. Kullanılmaları durumunda doz aşımına ve zehirlenmelere niye olabilirler. Tıbbi bitkilerden çay hazırlanırken her bitki her karışıma konulmamalıdır, fazlaca sayıda bitki karıştırılarak kullanılmamalıdır. Bitkilerin çay haline getirilirken kullanılan yol bitkiden bitkiye değişkenlik gösterir. Hazırlama formları tıpkı olmadıkça bitkiler karışım halinde birleştirilip kullanılmamalıdır. Çay kullanımdan hemilk evvel hazırlanmalıdır. Fakat gerçek bitki ve uygun usul kullanılırsa bitkilerin tesirlerinden yararlanmak mümkün hale gelir. Eczacılar bitkilerin hakikat bitki olup olmadığını, kullanılan kısımlarının standartlara uygun olup olmadığını, öteki bitkilerle karıştırılıp karıştırılmadığını, etken husus ölçüsünün uygun olup olmadığını tahlillerle belirleyebilecek marifete ve yetkinliğe sahip olacak biçimde eğitim alırlar. Bu niçinle hastalıklara karşı bitkisel eserler kullanılırken, hastalığın teşhisi için kesinlikle tabibe başvurulmalı, bitkisel eserlerle ilgili konularda da eczacıya danışılmalıdır.”
KAYNAK: İHA