DUVAR – Londra Kürt Sinema Şenliği, bu yıl korona virüsü niçiniyle 10 Kürt sinema şenliğiyle birlikte bir unsur imza atarak “Global Kürt Sinema Festivali” olarak tasarlandı. 16 ile 27 Nisan tarihleri içinde online olarak yapılan ve biroldukça ülkede onlarca sinemanın gösterildiği şenliğin teması, ‘Benim Kürdistan’ım’ olarak belirlendi.
Dünyanın birinci ve en büyük sanal Kürt sinema şenliklerinden biri olma özelliğini taşıyan şenlikte 100’ün üzerinde sinema, fiyatsız olarak izleyicilerle buluştu. bu biçimdece Kürt sineması birinci sefer birebir anda dört modülde, 100 bini aşan geniş bir izleyici kitlesine ulaştı.
Kürtçe sinema mecmuası Temaşe’nin editörleri Armanc Dayan ve Fatoş Stêrk, mecmuanın son sayısını Küresel Kürt Sinema Şenliği ve Kürt sinemasına ayırarak geniş bir evrak hazırladı. Dayan ve Stêrk ile Küresel Kürt Sinema Şenliği’ni ve Kürt sinemasını konuştuk.
Armanc Dayan ve Fatoş Stêrk
‘KÜRT SİNEMASININ VARLIĞI TARTIŞMALARINI GERİDE BIRAKTIĞIMIZ BİRİNCİ BÜYÜK DİJİTAL İŞ’
‘Benim Kürdistan’ım’ temasıyla bir Küresel Kürt Sinema Şenliği düzenlendi. Yaklaşık yüz bin kişi şenlik kapsamında yayınlanan sinemaları izledi. 13 bin kişi ise üye oldu. Bu çok yüksek bir sayı. Yüz bin insanı tek bir noktaya kilitleyen şey neydi? Bunu nasıl kıymetlendirebiliriz, bu Kürt sineması sanayisinin oluşmasını tetikler mi?
Armanc Dayan: Epey insanı bir ortaya getiren şeyin hakikat adımlar olduğunu söyleyebiliriz. Şenliğin hitap ettiği kitlenin geniş olması bu adımların ne kadar da düzgün atıldığına işaret ediyor. Kapsayıcı bir slogan, gerçek bir perspektif, profesyonel bir platform, hoş bir dizayn, güzel bir grup ve sürdürülebilir bir tartışma ortamı. Bunların hepsi fazlaca kıymetli ve pahalıydı. Bunu da şu biçimde kıymetlendirmek mümkün: Kürt sinemasının varlığı ve yokluğu tartışmalarını geride bıraktığımız birinci büyük dijital iş oldu bu şenlik.
Öteki birfazlaca hususun da miladı oldu. Kürt sinemasına dahil olan mevzular ve tiplerin neler olduğu, beslendiği noktanın değişebilir durumunun ne olduğu, Kürt direktörlerin yeni dünya sistemine nasıl entegre olabileceği veya bu yolun açılması için bütçe sorunsalını nasıl çözeceği üzere mevzu başlıkları var. Öte taraftan işgal, parçalanmışlık ve göç ile imtihan olan Kürtlerin daha sinema salonlarına adaptasyonu olmamışken dijitale geçiyor olması birlikteinde getireceği sıkıntıların ne olacağına ve nasıl çözüleceğine dair yeni bir tartışma alanı da açılmış durumda. Bunların hepsini göz önüne aldığımızda dijitalleşen dünyaya ayak uyduran bir atılım olarak görülebilir. Şayet bu harmoni durumu bu şenlik üzere hakikat temeller üzerine kurulursa Kürt sinemasının da bir sanayisi olmuş olacak. Ya da en azından dijital platformlara dahil olan bir Kürt sineması olmuş olacak.
Fatoş Stêrk: Şenliğin en manalı noktası muhakkak dört kesim Kürdistan ve diasporadaki Kürt sinema şenlikleri ile ortak gerçekleşmesiydi. Küresel Kürt Sinema Şenliği’nin öncülüğüyle bu biçimdesine büyük bir şenliğin olması fazlaca bedelli. Pandeminin avantaja dönüşmesi olarak da nazaranbiliriz bu durumu. Zira fizikî olarak bu kadar büyük bir şenlik yapmak mümkün olmayabilir. Kürt sineması var mı yok mu tartışmalarının geride kalmasına seviniyorum. Bu tartışmanın bize epeyce katkısı olduğunu düşünmüyorum. Kürt sinemasının sanayisinin oluşması için bu cins bir ortaya gelmeler fazlaca değerli. bir arada proje yapma ve üretme manasında hayli yararı olur lakin bu tek başına bir daha kâfi değil. Kürtlerin bir devleti yok, sanayi yahut dal biraz da devletleşme ile gerçekleşiyor.
‘DİJİTAL DÜNYANIN HAYATIMIZA GİRMESİYLE KÜRT SİNEMALARI DAHA ÇOK YAYILIYOR’
Kürt sinemasına baktığımızda, Kürtçe şiir ve müziklerde olduğu üzere Kürtlerin maruz kaldığı baskılar, göç ve asimilasyon hususları işleniyor. Kürt sineması bunları dünyaya gösterme konusunda başarılı mı, bu gerçekliği olduğu üzere gösterebiliyor mu?
Armanc Dayan: Kürt sineması ortasında göç, asimilasyon, baskı, hudut ve parçalanmışlık hususlarını çoğunlukla görüyoruz. Bu hususların varlığı, Kürtlerin kendini söz etme isteği ve bu üzere problemleri dünyaya gösterme uğraşı ön planda olsa da bunu net bir biçimde lisana getirememe üzere bir döngü kelam konusu. Bu bir başarısızlık değil ama bir çıkmaz beraberinde. Bunun tahlili de bir daha Kürt’e kalmış. Kürt sineması çatısı altında olan her işçi, direktöründen ışıkçısına, yapımcısından kostümcüsüne kadar herkes daha fazla çalışmalı ki bu muvaffakiyet durumu gerçekleşebilsin. elbette bu mevzuları sürece biçimi de değerli lakin sinemanın başka tarafı da teknik bir alan.
Nihayetinde şu söylenebilir: Kürt belgesel ve kurgu direktörleri daha az ajite ve propagandist bir yol bulmalılar ki Kürt’ün gerçekliğini daha tesirli bir biçimde perdeye aktarabilsinler. Örneğin, Rêber Doskî’nin belgesellerinde olduğu üzere observation bir yol olabilir ve kurgusal olan sinemalar için ise öteki bir işleniş biçimi oluşturulabilir. Roboskî, Kobanê, Zîlan, Enfal, Sur, Dersîm, Şengal ve daha biroldukca kırılma hala Kürt direktörlerinin boynunda asılı durmakta. Her biri için onlarca kadraj kurulmalı. Çekilmeyi bekleyen yüzlerce öykü…
Fatoş Stêrk: Kürt sinemalarına baktığımız vakit çoğunluk olarak muhakkak başlı bahisler görüyoruz yıllardır. Kürt sineması deyince de göç, hudut, asimilasyon, devlet baskısı vb. temalar canlanıyor başımızda. Aşağı üst dört modül Kürdistan’daki sinemacıların ortaklaştığı temalar bunlar. Güney Kürdistan’da Enfal’i, Kuzey Kürdistan’da Roboski’yi, Rojava ve Doğu Kürdistan’ında bir daha sinemamız benzeri temalar etrafında şekilleniyor. Siyasi ve daha diğer fizikî sıkıntılardan ötürü gösterim yapma, sineması dağıtma ve yayma eskiye nazaran epey daha güzel bir noktada. Bilhassa dijital dünyanın hayatımıza girmesiyle Kürt sinemaları daha epey yayılıyor ve daha hayli izleyici ediniyor. Kürt sinema şenliklerinin artmasıyla da öykülerimizin dünyanın farklı salonlarında gösterilmesi arttı ve artıyor.
‘YÜZLERCE İNSAN BİRİNCİ KERE KÜRTÇE SİNEMA İZLEDİ’
Bu şenlikte en hayli puan toplayan ve yıldızı parlayan Kürt direktör hangisiydi? İzleyici tarafınca nasıl karşılandı?
Armanc Dayan: Bu sorunun karşılığı iki farklı biçimde verilebilir. Birincisi direktörün başarısı üzerinden bir yanıt, oburu şenlik uyumu başarısı üzerinden bir yanıt. İkincisinden başlamak gerekirse şenliğin kendisi Kürt direktörlerine büyük puanlar kazandırdı. Online platform olması, herkese açık olması ve on partneriyle geniş bir kitle yaratan başarısı hasebiyle yalnızca Kürtler değil diğer halklar tarafınca da takip edildi ve dayanılmaz dönüşler yapıldı. Örneğin Japonya’dan, Amerika’dan, Almanya’dan birfazlaca kişinin beğenisini topladı. Şenlik yardımıyla tahminen de birinci kere yüzlerce insan Kürtçe bir sinema izlemiş oldu. Bunların hepsi bu ortak işin kararı olarak Kürt direktörlerine puan toplattı ve beraberinde Kürt direktörlerinin muvaffakiyetini dünyaya tanıttı. Burada başta Londra Kürt Sinema Şenliği ve öteki dokuz partnere teşekkür edilmesi gerek.
Öte yandan kendi başarısı olarak yıldızı parlayan birfazlaca Kürt direktör oldu. Fakat isim vermeden bir şey söylemek gerek. Ajite olanın haricinde bir şey demek gerek. Gerçek olan şeyi. Tüm zahmetlere, yaptırım ve sansürlere, bütçesiz olma durumlarına karşın Kürt direktörü başarılıdır. Zira şartları elverişli hale getirip sinemasını tamamlayabilmiştir.
Toplumsal medya ağlarında, şenlik platformunda ve bizim fasikülümüzde yıldızı daha da parlayan ya da ön plana çıkan birkaç ismi şu biçimde sıralayabilirim: Rêber Doskî, Kazim Öz, Şewket Emîn Korkî, Muhammadreza Erdelan, Şero Hindê, Mehmet Ali Konar, Buyruk Xulamî, Rehîm Ahmedzade, Taha Karîmî ve Îbrahîm Selman.
Fatoş Stêrk: Biz fasikülde seyirciye favoriniz hangi direktör diye bir soru sormuştuk. Rêber Doskî, Şewket Emîn Korkî, Mehmet Ali Konar, Kazım Öz, Muhammedreza Erdelan üzere isimler ön plana çıktı ama biroldukça kişi de diğer direktörlerin sinemaları üzerine uzun uzun yazılar ve değerlendirmeler yazdı.
‘KÜRDİSTAN’IN EN BÜYÜK ŞENLİĞİ ROJHILAT’TA YAPILABİLİRDİ’
Ödüllere baktığımızda, en çok mükafatı Doğu Kürdistan toplamış. Doğu Kürdistan’ın tiyatro alanında da ön planda olduğunu biliyoruz.
Armanc Dayan: Kürdistan’ın Rojhilat bölgesinin kültürü yaşatma ve lisana getirme konusundaki başarısı mütemadiyen yeterlidir. Aslında işgal edilmiş ve paylaştırılmış Kürdistan’ın her tarafında epeyce kuvvetli eserler var. olağan olarak bunun perdeye aktarılması gerek ve Rojhilat bu şenlikte daha fazla ön plana çıkmış durumda. Bu alkışlanması gereken bir muvaffakiyet ve hisse edilmiş öteki bölgelerin de bu biçimdesi kuvvetli eserler vermesine muhtaçlık var.
Fatoş Stêrk: Dünya sineması, edebiyatı ve sanat alanında Rojhilat, Kürdistan’ın en değerli modülü. Animasyon alanında benim de epeyce sevdiğim birkaç direktör var ve onların tamamı Doğu Kürdistan’dan. Edebiyatlarının fazlaca kuvvetli olmasının sinemaya etkisinin epeyce büyük olduğunu düşünüyorum. Hem kıssaları ele alma biçimleri tıpkı vakitte oyunculuk alanında fazlaca başarılılar keza en yeterli erkek oyuncu mükafatını de Rojhilatlı bir aktör aldı. Siyasi olarak daha rahat bir atmosferleri olsaydı eminim epeyce daha büyük işler yaparlardı. Tahminen Kürdistan’ın en büyük şenliği bile orada yapılabilirdi.
‘zaman içinde, KRİTİK YAPMA KÜLTÜRÜMÜZ OTURACAK’
Biz Temaşe’nin belge sayısında şunu gördük: Sinema ile uğraşanlar, yazıp çizenler niye kendi fikir ve kanılarını yazmak yerine izlediği sineması olduğu üzere okuyucuya aktarıyor? Sinema yazılarında sinemanın öyküsünü epeyce fazla açık etmeden yepyeni bir fikir vermesi gerektiği vurgulanıyor. Fakat Kürtçe sinemalarla ilgili yazılan yazıları okuyan okuyucu, fikir ve niyetlerden çok sinemaların her karesinin yazıldığını görüyor.
Armanc Dayan: Kürt sinemasının gereksinim duyduğu en kıymetli şeylerinden birisi de sinema muharrir ve çizerleridir. Nasıl ki Kürt sinemasında sıkıntı edilen şeyin kararına odaklanılıyorsa sinema yazılarında da bu bocalama devam etmekte. Kürt edebiyatı dahilinde tenkit yazıları epeyce iken bunu sinema alanında görmüyor olmamızın da birtakım sebepleri var elbette. Kürtlerin kendini tabir etmek için kamerayı eline alması bile 30-35 yıl önceye dayanıyor. Bu durumun düzelmesi için vakte muhtaçlık var diye düşünüyorum. Doğal ayrıyeten Kürt sineması üzerine akademik çalışmalar yapan beşerler da var. Örneğin, Mardin/Artuklu’da bu biçimdesi bir alan sunuluyor. Çok yakında bol tartışmalı, fazlaca sesli ve tenkitleri kuvvetli metinler önümüzde olacak. Kürt sineması emekleme periyodunu tamamlamış bir çocuk misali kuvvetli sinemalarıyla geliyor. En azından ben bu biçimde öngörüyorum.
Fatoş Stêrk: Çok değerli bir soru ve hem de bizim de önemli bir sıkıntımız. Ben bunu şöyle değerlendiriyorum: çabucak hemen oturmuş bir tenkit yazma, kritik yapma kültürümüz yok. Bunun yanı sıra sinema hayatımıza bu kadar yeni girmişken sinema alanında yazmak pahalandırmak, kritik yapmak vakit isteyen bir durum. Şu anda Kürt sineması alanında akademik manada çalışan ve ders veren yalnızca Yılmaz Özdil var. olağan olarak biroldukça isim daha Kürtçe sinema yazılar yazıyor lakin tenkit alanında şu şahıslar var diyebileceğimiz bir noktada değiliz. Sinema alanında yazmak fazlaca yeni olduğu için ben sinemaları anlatmalarını olumlu buluyorum. vakit içinde, yazma ve kritik yapma kültürümüz oturunca eminim epeyce uygun eleştirmenler de olacak
Dünyanın birinci ve en büyük sanal Kürt sinema şenliklerinden biri olma özelliğini taşıyan şenlikte 100’ün üzerinde sinema, fiyatsız olarak izleyicilerle buluştu. bu biçimdece Kürt sineması birinci sefer birebir anda dört modülde, 100 bini aşan geniş bir izleyici kitlesine ulaştı.
Kürtçe sinema mecmuası Temaşe’nin editörleri Armanc Dayan ve Fatoş Stêrk, mecmuanın son sayısını Küresel Kürt Sinema Şenliği ve Kürt sinemasına ayırarak geniş bir evrak hazırladı. Dayan ve Stêrk ile Küresel Kürt Sinema Şenliği’ni ve Kürt sinemasını konuştuk.
Armanc Dayan ve Fatoş Stêrk
‘KÜRT SİNEMASININ VARLIĞI TARTIŞMALARINI GERİDE BIRAKTIĞIMIZ BİRİNCİ BÜYÜK DİJİTAL İŞ’
‘Benim Kürdistan’ım’ temasıyla bir Küresel Kürt Sinema Şenliği düzenlendi. Yaklaşık yüz bin kişi şenlik kapsamında yayınlanan sinemaları izledi. 13 bin kişi ise üye oldu. Bu çok yüksek bir sayı. Yüz bin insanı tek bir noktaya kilitleyen şey neydi? Bunu nasıl kıymetlendirebiliriz, bu Kürt sineması sanayisinin oluşmasını tetikler mi?
Armanc Dayan: Epey insanı bir ortaya getiren şeyin hakikat adımlar olduğunu söyleyebiliriz. Şenliğin hitap ettiği kitlenin geniş olması bu adımların ne kadar da düzgün atıldığına işaret ediyor. Kapsayıcı bir slogan, gerçek bir perspektif, profesyonel bir platform, hoş bir dizayn, güzel bir grup ve sürdürülebilir bir tartışma ortamı. Bunların hepsi fazlaca kıymetli ve pahalıydı. Bunu da şu biçimde kıymetlendirmek mümkün: Kürt sinemasının varlığı ve yokluğu tartışmalarını geride bıraktığımız birinci büyük dijital iş oldu bu şenlik.
Öteki birfazlaca hususun da miladı oldu. Kürt sinemasına dahil olan mevzular ve tiplerin neler olduğu, beslendiği noktanın değişebilir durumunun ne olduğu, Kürt direktörlerin yeni dünya sistemine nasıl entegre olabileceği veya bu yolun açılması için bütçe sorunsalını nasıl çözeceği üzere mevzu başlıkları var. Öte taraftan işgal, parçalanmışlık ve göç ile imtihan olan Kürtlerin daha sinema salonlarına adaptasyonu olmamışken dijitale geçiyor olması birlikteinde getireceği sıkıntıların ne olacağına ve nasıl çözüleceğine dair yeni bir tartışma alanı da açılmış durumda. Bunların hepsini göz önüne aldığımızda dijitalleşen dünyaya ayak uyduran bir atılım olarak görülebilir. Şayet bu harmoni durumu bu şenlik üzere hakikat temeller üzerine kurulursa Kürt sinemasının da bir sanayisi olmuş olacak. Ya da en azından dijital platformlara dahil olan bir Kürt sineması olmuş olacak.
Fatoş Stêrk: Şenliğin en manalı noktası muhakkak dört kesim Kürdistan ve diasporadaki Kürt sinema şenlikleri ile ortak gerçekleşmesiydi. Küresel Kürt Sinema Şenliği’nin öncülüğüyle bu biçimdesine büyük bir şenliğin olması fazlaca bedelli. Pandeminin avantaja dönüşmesi olarak da nazaranbiliriz bu durumu. Zira fizikî olarak bu kadar büyük bir şenlik yapmak mümkün olmayabilir. Kürt sineması var mı yok mu tartışmalarının geride kalmasına seviniyorum. Bu tartışmanın bize epeyce katkısı olduğunu düşünmüyorum. Kürt sinemasının sanayisinin oluşması için bu cins bir ortaya gelmeler fazlaca değerli. bir arada proje yapma ve üretme manasında hayli yararı olur lakin bu tek başına bir daha kâfi değil. Kürtlerin bir devleti yok, sanayi yahut dal biraz da devletleşme ile gerçekleşiyor.
‘DİJİTAL DÜNYANIN HAYATIMIZA GİRMESİYLE KÜRT SİNEMALARI DAHA ÇOK YAYILIYOR’
Kürt sinemasına baktığımızda, Kürtçe şiir ve müziklerde olduğu üzere Kürtlerin maruz kaldığı baskılar, göç ve asimilasyon hususları işleniyor. Kürt sineması bunları dünyaya gösterme konusunda başarılı mı, bu gerçekliği olduğu üzere gösterebiliyor mu?
Armanc Dayan: Kürt sineması ortasında göç, asimilasyon, baskı, hudut ve parçalanmışlık hususlarını çoğunlukla görüyoruz. Bu hususların varlığı, Kürtlerin kendini söz etme isteği ve bu üzere problemleri dünyaya gösterme uğraşı ön planda olsa da bunu net bir biçimde lisana getirememe üzere bir döngü kelam konusu. Bu bir başarısızlık değil ama bir çıkmaz beraberinde. Bunun tahlili de bir daha Kürt’e kalmış. Kürt sineması çatısı altında olan her işçi, direktöründen ışıkçısına, yapımcısından kostümcüsüne kadar herkes daha fazla çalışmalı ki bu muvaffakiyet durumu gerçekleşebilsin. elbette bu mevzuları sürece biçimi de değerli lakin sinemanın başka tarafı da teknik bir alan.
Nihayetinde şu söylenebilir: Kürt belgesel ve kurgu direktörleri daha az ajite ve propagandist bir yol bulmalılar ki Kürt’ün gerçekliğini daha tesirli bir biçimde perdeye aktarabilsinler. Örneğin, Rêber Doskî’nin belgesellerinde olduğu üzere observation bir yol olabilir ve kurgusal olan sinemalar için ise öteki bir işleniş biçimi oluşturulabilir. Roboskî, Kobanê, Zîlan, Enfal, Sur, Dersîm, Şengal ve daha biroldukca kırılma hala Kürt direktörlerinin boynunda asılı durmakta. Her biri için onlarca kadraj kurulmalı. Çekilmeyi bekleyen yüzlerce öykü…
Fatoş Stêrk: Kürt sinemalarına baktığımız vakit çoğunluk olarak muhakkak başlı bahisler görüyoruz yıllardır. Kürt sineması deyince de göç, hudut, asimilasyon, devlet baskısı vb. temalar canlanıyor başımızda. Aşağı üst dört modül Kürdistan’daki sinemacıların ortaklaştığı temalar bunlar. Güney Kürdistan’da Enfal’i, Kuzey Kürdistan’da Roboski’yi, Rojava ve Doğu Kürdistan’ında bir daha sinemamız benzeri temalar etrafında şekilleniyor. Siyasi ve daha diğer fizikî sıkıntılardan ötürü gösterim yapma, sineması dağıtma ve yayma eskiye nazaran epey daha güzel bir noktada. Bilhassa dijital dünyanın hayatımıza girmesiyle Kürt sinemaları daha epey yayılıyor ve daha hayli izleyici ediniyor. Kürt sinema şenliklerinin artmasıyla da öykülerimizin dünyanın farklı salonlarında gösterilmesi arttı ve artıyor.
‘YÜZLERCE İNSAN BİRİNCİ KERE KÜRTÇE SİNEMA İZLEDİ’
Bu şenlikte en hayli puan toplayan ve yıldızı parlayan Kürt direktör hangisiydi? İzleyici tarafınca nasıl karşılandı?
Armanc Dayan: Bu sorunun karşılığı iki farklı biçimde verilebilir. Birincisi direktörün başarısı üzerinden bir yanıt, oburu şenlik uyumu başarısı üzerinden bir yanıt. İkincisinden başlamak gerekirse şenliğin kendisi Kürt direktörlerine büyük puanlar kazandırdı. Online platform olması, herkese açık olması ve on partneriyle geniş bir kitle yaratan başarısı hasebiyle yalnızca Kürtler değil diğer halklar tarafınca da takip edildi ve dayanılmaz dönüşler yapıldı. Örneğin Japonya’dan, Amerika’dan, Almanya’dan birfazlaca kişinin beğenisini topladı. Şenlik yardımıyla tahminen de birinci kere yüzlerce insan Kürtçe bir sinema izlemiş oldu. Bunların hepsi bu ortak işin kararı olarak Kürt direktörlerine puan toplattı ve beraberinde Kürt direktörlerinin muvaffakiyetini dünyaya tanıttı. Burada başta Londra Kürt Sinema Şenliği ve öteki dokuz partnere teşekkür edilmesi gerek.
Öte yandan kendi başarısı olarak yıldızı parlayan birfazlaca Kürt direktör oldu. Fakat isim vermeden bir şey söylemek gerek. Ajite olanın haricinde bir şey demek gerek. Gerçek olan şeyi. Tüm zahmetlere, yaptırım ve sansürlere, bütçesiz olma durumlarına karşın Kürt direktörü başarılıdır. Zira şartları elverişli hale getirip sinemasını tamamlayabilmiştir.
Toplumsal medya ağlarında, şenlik platformunda ve bizim fasikülümüzde yıldızı daha da parlayan ya da ön plana çıkan birkaç ismi şu biçimde sıralayabilirim: Rêber Doskî, Kazim Öz, Şewket Emîn Korkî, Muhammadreza Erdelan, Şero Hindê, Mehmet Ali Konar, Buyruk Xulamî, Rehîm Ahmedzade, Taha Karîmî ve Îbrahîm Selman.
Fatoş Stêrk: Biz fasikülde seyirciye favoriniz hangi direktör diye bir soru sormuştuk. Rêber Doskî, Şewket Emîn Korkî, Mehmet Ali Konar, Kazım Öz, Muhammedreza Erdelan üzere isimler ön plana çıktı ama biroldukça kişi de diğer direktörlerin sinemaları üzerine uzun uzun yazılar ve değerlendirmeler yazdı.
‘KÜRDİSTAN’IN EN BÜYÜK ŞENLİĞİ ROJHILAT’TA YAPILABİLİRDİ’
Ödüllere baktığımızda, en çok mükafatı Doğu Kürdistan toplamış. Doğu Kürdistan’ın tiyatro alanında da ön planda olduğunu biliyoruz.
Armanc Dayan: Kürdistan’ın Rojhilat bölgesinin kültürü yaşatma ve lisana getirme konusundaki başarısı mütemadiyen yeterlidir. Aslında işgal edilmiş ve paylaştırılmış Kürdistan’ın her tarafında epeyce kuvvetli eserler var. olağan olarak bunun perdeye aktarılması gerek ve Rojhilat bu şenlikte daha fazla ön plana çıkmış durumda. Bu alkışlanması gereken bir muvaffakiyet ve hisse edilmiş öteki bölgelerin de bu biçimdesi kuvvetli eserler vermesine muhtaçlık var.
Fatoş Stêrk: Dünya sineması, edebiyatı ve sanat alanında Rojhilat, Kürdistan’ın en değerli modülü. Animasyon alanında benim de epeyce sevdiğim birkaç direktör var ve onların tamamı Doğu Kürdistan’dan. Edebiyatlarının fazlaca kuvvetli olmasının sinemaya etkisinin epeyce büyük olduğunu düşünüyorum. Hem kıssaları ele alma biçimleri tıpkı vakitte oyunculuk alanında fazlaca başarılılar keza en yeterli erkek oyuncu mükafatını de Rojhilatlı bir aktör aldı. Siyasi olarak daha rahat bir atmosferleri olsaydı eminim epeyce daha büyük işler yaparlardı. Tahminen Kürdistan’ın en büyük şenliği bile orada yapılabilirdi.
‘zaman içinde, KRİTİK YAPMA KÜLTÜRÜMÜZ OTURACAK’
Biz Temaşe’nin belge sayısında şunu gördük: Sinema ile uğraşanlar, yazıp çizenler niye kendi fikir ve kanılarını yazmak yerine izlediği sineması olduğu üzere okuyucuya aktarıyor? Sinema yazılarında sinemanın öyküsünü epeyce fazla açık etmeden yepyeni bir fikir vermesi gerektiği vurgulanıyor. Fakat Kürtçe sinemalarla ilgili yazılan yazıları okuyan okuyucu, fikir ve niyetlerden çok sinemaların her karesinin yazıldığını görüyor.
Armanc Dayan: Kürt sinemasının gereksinim duyduğu en kıymetli şeylerinden birisi de sinema muharrir ve çizerleridir. Nasıl ki Kürt sinemasında sıkıntı edilen şeyin kararına odaklanılıyorsa sinema yazılarında da bu bocalama devam etmekte. Kürt edebiyatı dahilinde tenkit yazıları epeyce iken bunu sinema alanında görmüyor olmamızın da birtakım sebepleri var elbette. Kürtlerin kendini tabir etmek için kamerayı eline alması bile 30-35 yıl önceye dayanıyor. Bu durumun düzelmesi için vakte muhtaçlık var diye düşünüyorum. Doğal ayrıyeten Kürt sineması üzerine akademik çalışmalar yapan beşerler da var. Örneğin, Mardin/Artuklu’da bu biçimdesi bir alan sunuluyor. Çok yakında bol tartışmalı, fazlaca sesli ve tenkitleri kuvvetli metinler önümüzde olacak. Kürt sineması emekleme periyodunu tamamlamış bir çocuk misali kuvvetli sinemalarıyla geliyor. En azından ben bu biçimde öngörüyorum.
Fatoş Stêrk: Çok değerli bir soru ve hem de bizim de önemli bir sıkıntımız. Ben bunu şöyle değerlendiriyorum: çabucak hemen oturmuş bir tenkit yazma, kritik yapma kültürümüz yok. Bunun yanı sıra sinema hayatımıza bu kadar yeni girmişken sinema alanında yazmak pahalandırmak, kritik yapmak vakit isteyen bir durum. Şu anda Kürt sineması alanında akademik manada çalışan ve ders veren yalnızca Yılmaz Özdil var. olağan olarak biroldukça isim daha Kürtçe sinema yazılar yazıyor lakin tenkit alanında şu şahıslar var diyebileceğimiz bir noktada değiliz. Sinema alanında yazmak fazlaca yeni olduğu için ben sinemaları anlatmalarını olumlu buluyorum. vakit içinde, yazma ve kritik yapma kültürümüz oturunca eminim epeyce uygun eleştirmenler de olacak