“Endüstriyel kirliliğe teslim edilmiş Ergene Irmağı için uğraş ederken, 2010 yılında bu ırmağın ortasında bulunduğu felaketi gösterme isteğim gelişti” diyerek başladı anlatmaya Nejla Demirci. O periyotta, “Kamerasının üzerine şalvar, başına yemeni takıp, daha evvel hayalini hiç kurmadığı belgesel sinema için” kayıt yapmaya başlayan Demirci, sermayenin zehirli atıklarını gizleyerek yarattığı üretimin art yüzünü göstermeye girişir.
Küçük yaşlarından itibaren sanatla hemhal olduğunu söyleyen Demirci, şiirler müellif, müzik ve fotoğraf yapar. “Belgesel sinema beni sokakta- gayret alanında buldu ve bana düzgün geldi” diyen Demirci, birinci sineması “Gündöndü”den daha sonra da sinema yapmaya devam eder. “Yüzleşme” isimli sinemasıyla de şenliklerde mükafatlar alan Demirci, son olarak “Kanun Hükmü” isimli sinema projesini hazırladı. “Güneş” isimli sinema projesi ise üretim aşamasında…
Demirci ile bir ortaya geldik ve belgesel sinema anlayışını konuştuk.
Kavramsal olarak bakıldığında belgesel sinema, öbür sanat kısımlarına nazaran gerçeğe sadık kalmasıyla öne çıkıyor. Zihninizde belirmeye başlayan bir fikir belgesele varmadan evvel, tıpkı bir ağacın kolları üzere kurmacaya, hayali olana uzanıyordur kesinlikle. Bu durum bir sanatçıyı kısıtlamaz mı?
Sanat alanında çalışanların birden fazla, -mesela ressamlar, müzisyenler, şairler – kendi biçim ve estetik anlayışlarını kendileri denetim ederler. Belgesel ise hayatın kendisinden alınmış hareketler ve sözcükler olduğu için belgesel sinema imalcisi, gerçeğin kendine mahsus doğasıyla çalışan bir mozaik sanatkarına benzeri.
Belgesel sinema birçok vakit, öngorebildiğimiz ve önnazaranmediğimiz tesadüf yapıtı keşfedilen ögelerle da doludur. Bu bir sonluluk üzere görünse de, aslında kendine has meziyetlerle, belgesel sanatını hayal edemeyeceğimiz kadar şekillendirir. Zihinde beliren bir fikir, belgesel sinemanın başlangıcından kurgu sürecine kadar kendisini tekraren bir daha inşa ettirir. Bana nazaran beklenmedik bir olay, belgeselcinin sezgilerini ve yaratıcılığını tetikleyen faktörlerden biri oluyor.
İmgesel sinemalar senaryoya, fikre hizmet edecek karakterler ve durumlar yaratırken, belgesel sinema gerçek karakter ve kurgulanmamış yerler içerisinde saklı manaları keşfeder ve kelamını söyler. Dünyayı olduğu üzere sunarken mana üretmek ve kelamını söyleyebilmek sahiden büyülü bir seyahattir. Yaptığımız her belgesel sinema, farklı cümleler kurduğumuz, güçlü bir alandır. Probleme yaklaştıkça, başlangıçtaki “kısıtlılık” hali, yerini özgürleşmeye bırakıyor. Zira gerçeğin hayal gücü yüksektir.
Burada belirleyici olan bütün sanat cinslerinde olduğu üzere, durduğunuz yer. Yani fikirleriniz, sinemanın yapmasını istediğiniz şey… Ve asıl kısıtlayan ise şahsi ahlakınız, anlayışınız, her adımda direktörün yanında olan belgesel etiği. Örneğin, KHK’yı husus alan “Kanun Hükmü” belgeselinin çekimlerine başladığımda, yapmak istediğim belgeselin bütününü görüyordum. Çekimler başladıktan daha sonra sinemanın lisanı ve estetiği de değişmeye başladı. Bütünü gorerek yola çıksam da belgeselin maceracı yanı devreye girebiliyor ve kendi lisanını dayatabiliyor. Ben kendimi hiç kısıtlamıyorum. Sonuçta Türkiye’nin ne yazık ki olağanlaşan faşizminin bir evrakı oldu.
‘BİR BELGESELCİ, YAŞADIĞI VAKTİ KAYDEDEMEZSE BELGESELCİ OLABİLİR Mİ?’
Türkiye’de belgesel sinema pek önemsenmez. Şenliklerde geri planda kalır, TV satışı yapılmaz, kaynak yaratmada zahmet yaşanır. Kendinizi “üvey evlat” üzere hissediyor musunuz?
Bir kültür ortamını kendi öz gücünüzle yaşatamıyorsanız, devlet dayanağı olmadan hayat bulamıyorsanız, hükümrana aksi düşen belgesel ile aranızda, kaçınılmaz olarak aralık olacaktır. Belgesel sinemanın, yüreği budanmış ortamları deşifre eden bir yanı da var elbette. Geri plana itilmesine karşı hal konulmalı, bu tutum yalnızca belgesel sinemacıların değil bütün sinemacıların sorumluluğudur. Öbür yandan, kendi seyahatimden gözlemlediğim kadarıyla ülkemizde belgesel sinemanın toplumsal bir karşılığı var lakin bunun maskelendiğini düşünüyorum. Pandemi öncesinde Tez-koop iş sendikası çalışanlarına yönelik bir dizi gösterimler yapmaya başladım. Gösterimler epey âlâ geçiyordu, belediyeler de gösterimler yapmaya başladı. İstanbul, Bursa, İzmir, Muğla, Antalya ve ne yazık ki pandemi, bu birinci sefer telifli gösterim yaptığım uzun seyahati sonlandırdı.
İnsanın kendisiyle, yaşadığı dünyayla kurduğu bağlantının süratle değiştiği, ezberlerin bozulduğu günümüzde, her insanın gerçeği görme, duyma ve onun üzerinden düşünme muhtaçlığı var. Belgesel sinemanın, sinema sanatına epey büyük katkısı vardır fakat bunun için yapılmaz. hayatın kendisi için yapılır. Şu ortasından geçtiğimiz, şahidi olduğumuz son senelera bakar mısınız? Tabiatın yıkımı, emeğin sömürüsü, bayan cinayetleri, arkası ardı kesilmeyen yolsuzluk, büyüyen ve görünmez kılınan yoksulluk, hukuksuzluklar… Bunların her biri belgeselcinin sorumluluğudur. Zira bu yaşananların şahidiyim ben. Bir belgeselci yaşadığı vakti kaydedemezse belgeselci olabilir mi? Kaydederken engelleniyorsak, gözaltına, tehdide, şiddete maruz kalıyorsak, bırakın evlat yahut üvey evlat olmayı, terörist oluyorsunuz.
Dahası, ekonomik olarak verilen “cezaya” karşın, üretmeye devam ediyorsanız bu sefer yalnızlaştırılıyor, öteki görünmez cezalara da maruz kalabiliyorsunuz. Bir belgesel sinema işçisi olarak, kameramdan dolayı tekraren Terörle Uğraşta grubumla gözaltına alınmış, sorgulanmış, kameramdan dolayı kabahatler kanunundan para cezaları ödemişim, kurgumu yurt haricinde yapmak zorunda kalmışım. Kaygı yanmak yahut şikayet değil bunları söylemek. Bunlar, lisana getirmemiz gereken gerçeklerdir. Denkleştirdiklerimle belgeseller yapmaya çalışırız ona da mani olurlar. Son olarak; aslında karamsar olan direktör Stanley Kubrick, “Karanlık ne kadar derin olursa olsun kendi ışığımızı yaratmamız lazım” der. Ben de bu biçimde düşünüyorum.
Bir estetik tercih olarak belgesel için, sinemanın özü, kaynağı diyebiliriz. Çünkü çekilen birinci sinemalar belgeseldi. Tarihî bağlam ortasında, belgeselin bugüne ulaşma serüvenini, geçirdiği değişimleri nasıl yorumluyorsunuz? Kendinizi bu gelenek ortasında nerede görüyorsunuz?
Eşzamanlı sesin gelişi, kurgu sinemalarında olduğu üzere belgesellerde anında ihtilal yaratamadı. yavaşça kameralar ve yavaşça senkronize ses ekipmanları geliştirildikten daha sonra belgeseller ilham kaynağı olmaya başladı. Dünyada artık cinslerin birbirine karıştığı, kurmacanın belgesel gerçekliğine, belgesel sinemanın kurmacaya yaklaştığı bir devirdeyiz. Yaratıcı, kurgusal olmayan fikirler belgesel sinemacıyı biçim, estetik, kameranın gerçekliği konusunda daima dinamik ve düşünür kılıyor. Bu da fazlaca geliştirici bir performans.
Her yeni başladığım bahis karşısında birinci sefer bir belgesel sinema yapıyorum hissi geliyor bana ve bütün tecrübelerim tarafınca terk ediliyorum. Diğer bir ruhsal ve duygusal sürecin içine giriyorum. Bu süreç kavramsal değil, daha içgüdüsel bir seyahate dönüşüyor benim için. Kendim ve belgesel sinema ile bir daha tanışıyorum. Öğreniyorum…
Birinci ve üçüncü sinemamı gerilla usulüyle çektim. Üretimi devam eden dördüncü belgeselimde anladım ki müşahede stili ile belgesel yapmak için yola çıkıyorum lakin iştirakçi belgesel sinemalar yapıyorum. Belgesel biçim ve estetiğine yönelik arayışım devam edecek elbette lakin şahsen yaşayarak gördüm ki gerçeğin yalnızca gözlemcisi olamıyorum. Kameramdan baktığım gerçek benim için bir gayret alanına dönüşüyor. Az belgesel üretmiş olmamın bir niçini de bu tahminen.
‘İÇİNDEN GEÇTİĞİMİZ BU ÇÜRÜME DEVRİNDE, HAKİKAT KENDİNİ ANLATMAK İÇİN ÇIRPINIYOR’
Bilhassa toplumsal medyada, hazır bilgi veren birtakım Youtube içerikleri belgesel olarak tanımlanageliyor. Bu noktadan yola çıkarak iki başka soru soracağız. Birincisi, belgesel, bilgi taşıma aracı mıdır? İkincisi, bu içerikleri estetik olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Belgesel kisvesi altında aslında tanıtım ve reklam yapanların manipülasyonlarını gizlemelerinin pek mümkün olmadığını ve samimiyetten uzak olduğunu gözün ve aklın okuduğu kimi “işler” var. tıpkı vakitte, ortasından geçtiğimiz bu çürüme devrinde, hakikat kendini anlatmak için çırpınıyor. Bu niçinle hazır bilgi veren birtakım içerikler ilgimi çekiyor, ilham kaynağı olarak da görüyorum. Fakat bu tip içeriklere belgesel diyemeyiz. TV için yapılanlar gibi…
Ağır bir duygusal emektir belgesel sinema. Bunun görünür kılınması belgesel denmeyecek birtakım içeriklerin tartışılmasını gereksiz kılacaktır. Belgesel, seçtiği farklı mevzular ve bu mevzulara yaklaşımında benimsediği farklı formlarla oldukça geniş bir alana işaret ediyor. Belgeselin tipleri vardır ve değişimlerin alanıdır. Bu niçinle herkes tarafınca kabul goren bir tarifini yapmak güç. Evet, bilgi taşır. Lakin bilgiyi nasıl taşıdığı değerlidir. Öğreten olmak yerine karşılıklı öğrenmenin ve soru sormanın yollarını açan belgesel sinemaları önemsiyorum. Gerçek insanların, gerçek yerlerin ve durumların incelendiği, sinemanın yapı taşlarının olduğu, derin tesirler yapan bir belgesel, belgesel sinemadır. Ben bununla ilgileniyorum ve bunu yapmaya çalışıyorum.
Belgesel sinema, gerçekle olan direkt bağından dolayı, sık sık egemenlerin hışmına uğruyor. İdeolojik bağlamda bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bir belgeselciyi yaşadığı vakitten koparmak, onu vasıfsızlaştırmak demektir. ötürüsıyla “hışma” uğradıkça yeni lisan, yol, yollar ve dayanışmalar geliştiren, inatla çabalayan belgesel sinema var olmaya devam edecek bu ülkede.
‘İNTERNET MECRALARINA GİRMİŞ SERMAYEDARLARDAN LAKİN SİPARİŞ GELİR’
Son günlerde, filmler/diziler yayımlayan çeşitli internet mecralarının daha faal kullanılıyor olması hasebiyle, birkaç sermayedarın “piyasaya” gireceği konuşuluyor. Bu durum yalnızca dizi kesimi için değil, sinema bölümü için de heyecan yarattı. Pekala, belgesel sinemacılar bunun neresinde? İnternet mecralarından dayanak alarak iş üretebilmek, geçmişteki üretim şartlarına nazaran sizi özgürleştirir mi? Ne düşüyorsunuz?
Sermayenin en seçkin, en seküler, en kültürlü olanlarının sanat ve iktidar münasebetini görüyoruz. beraberinde sermayenin çalışma mantığını düşünürsek, oralardan belgesel sinemanın özgürleşmesini bekleyemeyiz. İnternet mecralarına girmiş yahut girecek olan sermayedarlardan lakin sipariş gelir. Aksi olsaydı, uzun bir vakitte içerik oluşturan kimi platformlar, üretilmiş olan belgesellerimizle ilgilenmiş olurlardı. Belgesel sinemanın özgürleşmesi, ulusal ve memleketler arası dayanışmayı büyütmesiyle mümkün olabilir diye düşünüyorum.
Lakin internet mecralarından kitlesel fonlamaların yaygınlaşmasını fazlaca isterim. Çünkü, izleyicisinin imalini desteklediği belgesel, belgeselciyi özgürleştirir. bununla birlikte belgesel sinemanın toplumsal karşılığının da göstergesi olacaktır.
Hazırladığınız yeni bir proje var mı? Günleriniz nasıl geçiyor?
Bilhassa son senelerda günlerimi insanın, hayvanın, tabiatın, emeğin uğradığı haksızlıklar ve taarruzlar karşısında moralimin yerin tabanına inmemesi için direniyorum. Öfkeleniyorum ve öfkemi üretmeye ve biriktirmeye yöneltiyorum.
Tamamladığımız “Kanun Hükmü” belgesel sinemanın dağıtımını Alman bir şirket üstlendi, epeyce rahatladım. Biliyorsun bu da önemli bir iş yükü. Ayrıyeten 2018 yılından bu yana, Suça Sürüklenen Çocuk olarak karar giyen futbolcu genç bir hanımın öyküsünü takip ediyoruz.
Küçük yaşlarından itibaren sanatla hemhal olduğunu söyleyen Demirci, şiirler müellif, müzik ve fotoğraf yapar. “Belgesel sinema beni sokakta- gayret alanında buldu ve bana düzgün geldi” diyen Demirci, birinci sineması “Gündöndü”den daha sonra da sinema yapmaya devam eder. “Yüzleşme” isimli sinemasıyla de şenliklerde mükafatlar alan Demirci, son olarak “Kanun Hükmü” isimli sinema projesini hazırladı. “Güneş” isimli sinema projesi ise üretim aşamasında…
Demirci ile bir ortaya geldik ve belgesel sinema anlayışını konuştuk.
Kavramsal olarak bakıldığında belgesel sinema, öbür sanat kısımlarına nazaran gerçeğe sadık kalmasıyla öne çıkıyor. Zihninizde belirmeye başlayan bir fikir belgesele varmadan evvel, tıpkı bir ağacın kolları üzere kurmacaya, hayali olana uzanıyordur kesinlikle. Bu durum bir sanatçıyı kısıtlamaz mı?
Sanat alanında çalışanların birden fazla, -mesela ressamlar, müzisyenler, şairler – kendi biçim ve estetik anlayışlarını kendileri denetim ederler. Belgesel ise hayatın kendisinden alınmış hareketler ve sözcükler olduğu için belgesel sinema imalcisi, gerçeğin kendine mahsus doğasıyla çalışan bir mozaik sanatkarına benzeri.
Belgesel sinema birçok vakit, öngorebildiğimiz ve önnazaranmediğimiz tesadüf yapıtı keşfedilen ögelerle da doludur. Bu bir sonluluk üzere görünse de, aslında kendine has meziyetlerle, belgesel sanatını hayal edemeyeceğimiz kadar şekillendirir. Zihinde beliren bir fikir, belgesel sinemanın başlangıcından kurgu sürecine kadar kendisini tekraren bir daha inşa ettirir. Bana nazaran beklenmedik bir olay, belgeselcinin sezgilerini ve yaratıcılığını tetikleyen faktörlerden biri oluyor.
İmgesel sinemalar senaryoya, fikre hizmet edecek karakterler ve durumlar yaratırken, belgesel sinema gerçek karakter ve kurgulanmamış yerler içerisinde saklı manaları keşfeder ve kelamını söyler. Dünyayı olduğu üzere sunarken mana üretmek ve kelamını söyleyebilmek sahiden büyülü bir seyahattir. Yaptığımız her belgesel sinema, farklı cümleler kurduğumuz, güçlü bir alandır. Probleme yaklaştıkça, başlangıçtaki “kısıtlılık” hali, yerini özgürleşmeye bırakıyor. Zira gerçeğin hayal gücü yüksektir.
Burada belirleyici olan bütün sanat cinslerinde olduğu üzere, durduğunuz yer. Yani fikirleriniz, sinemanın yapmasını istediğiniz şey… Ve asıl kısıtlayan ise şahsi ahlakınız, anlayışınız, her adımda direktörün yanında olan belgesel etiği. Örneğin, KHK’yı husus alan “Kanun Hükmü” belgeselinin çekimlerine başladığımda, yapmak istediğim belgeselin bütününü görüyordum. Çekimler başladıktan daha sonra sinemanın lisanı ve estetiği de değişmeye başladı. Bütünü gorerek yola çıksam da belgeselin maceracı yanı devreye girebiliyor ve kendi lisanını dayatabiliyor. Ben kendimi hiç kısıtlamıyorum. Sonuçta Türkiye’nin ne yazık ki olağanlaşan faşizminin bir evrakı oldu.
‘BİR BELGESELCİ, YAŞADIĞI VAKTİ KAYDEDEMEZSE BELGESELCİ OLABİLİR Mİ?’
Türkiye’de belgesel sinema pek önemsenmez. Şenliklerde geri planda kalır, TV satışı yapılmaz, kaynak yaratmada zahmet yaşanır. Kendinizi “üvey evlat” üzere hissediyor musunuz?
Bir kültür ortamını kendi öz gücünüzle yaşatamıyorsanız, devlet dayanağı olmadan hayat bulamıyorsanız, hükümrana aksi düşen belgesel ile aranızda, kaçınılmaz olarak aralık olacaktır. Belgesel sinemanın, yüreği budanmış ortamları deşifre eden bir yanı da var elbette. Geri plana itilmesine karşı hal konulmalı, bu tutum yalnızca belgesel sinemacıların değil bütün sinemacıların sorumluluğudur. Öbür yandan, kendi seyahatimden gözlemlediğim kadarıyla ülkemizde belgesel sinemanın toplumsal bir karşılığı var lakin bunun maskelendiğini düşünüyorum. Pandemi öncesinde Tez-koop iş sendikası çalışanlarına yönelik bir dizi gösterimler yapmaya başladım. Gösterimler epey âlâ geçiyordu, belediyeler de gösterimler yapmaya başladı. İstanbul, Bursa, İzmir, Muğla, Antalya ve ne yazık ki pandemi, bu birinci sefer telifli gösterim yaptığım uzun seyahati sonlandırdı.
İnsanın kendisiyle, yaşadığı dünyayla kurduğu bağlantının süratle değiştiği, ezberlerin bozulduğu günümüzde, her insanın gerçeği görme, duyma ve onun üzerinden düşünme muhtaçlığı var. Belgesel sinemanın, sinema sanatına epey büyük katkısı vardır fakat bunun için yapılmaz. hayatın kendisi için yapılır. Şu ortasından geçtiğimiz, şahidi olduğumuz son senelera bakar mısınız? Tabiatın yıkımı, emeğin sömürüsü, bayan cinayetleri, arkası ardı kesilmeyen yolsuzluk, büyüyen ve görünmez kılınan yoksulluk, hukuksuzluklar… Bunların her biri belgeselcinin sorumluluğudur. Zira bu yaşananların şahidiyim ben. Bir belgeselci yaşadığı vakti kaydedemezse belgeselci olabilir mi? Kaydederken engelleniyorsak, gözaltına, tehdide, şiddete maruz kalıyorsak, bırakın evlat yahut üvey evlat olmayı, terörist oluyorsunuz.
Dahası, ekonomik olarak verilen “cezaya” karşın, üretmeye devam ediyorsanız bu sefer yalnızlaştırılıyor, öteki görünmez cezalara da maruz kalabiliyorsunuz. Bir belgesel sinema işçisi olarak, kameramdan dolayı tekraren Terörle Uğraşta grubumla gözaltına alınmış, sorgulanmış, kameramdan dolayı kabahatler kanunundan para cezaları ödemişim, kurgumu yurt haricinde yapmak zorunda kalmışım. Kaygı yanmak yahut şikayet değil bunları söylemek. Bunlar, lisana getirmemiz gereken gerçeklerdir. Denkleştirdiklerimle belgeseller yapmaya çalışırız ona da mani olurlar. Son olarak; aslında karamsar olan direktör Stanley Kubrick, “Karanlık ne kadar derin olursa olsun kendi ışığımızı yaratmamız lazım” der. Ben de bu biçimde düşünüyorum.
Bir estetik tercih olarak belgesel için, sinemanın özü, kaynağı diyebiliriz. Çünkü çekilen birinci sinemalar belgeseldi. Tarihî bağlam ortasında, belgeselin bugüne ulaşma serüvenini, geçirdiği değişimleri nasıl yorumluyorsunuz? Kendinizi bu gelenek ortasında nerede görüyorsunuz?
Eşzamanlı sesin gelişi, kurgu sinemalarında olduğu üzere belgesellerde anında ihtilal yaratamadı. yavaşça kameralar ve yavaşça senkronize ses ekipmanları geliştirildikten daha sonra belgeseller ilham kaynağı olmaya başladı. Dünyada artık cinslerin birbirine karıştığı, kurmacanın belgesel gerçekliğine, belgesel sinemanın kurmacaya yaklaştığı bir devirdeyiz. Yaratıcı, kurgusal olmayan fikirler belgesel sinemacıyı biçim, estetik, kameranın gerçekliği konusunda daima dinamik ve düşünür kılıyor. Bu da fazlaca geliştirici bir performans.
Her yeni başladığım bahis karşısında birinci sefer bir belgesel sinema yapıyorum hissi geliyor bana ve bütün tecrübelerim tarafınca terk ediliyorum. Diğer bir ruhsal ve duygusal sürecin içine giriyorum. Bu süreç kavramsal değil, daha içgüdüsel bir seyahate dönüşüyor benim için. Kendim ve belgesel sinema ile bir daha tanışıyorum. Öğreniyorum…
Birinci ve üçüncü sinemamı gerilla usulüyle çektim. Üretimi devam eden dördüncü belgeselimde anladım ki müşahede stili ile belgesel yapmak için yola çıkıyorum lakin iştirakçi belgesel sinemalar yapıyorum. Belgesel biçim ve estetiğine yönelik arayışım devam edecek elbette lakin şahsen yaşayarak gördüm ki gerçeğin yalnızca gözlemcisi olamıyorum. Kameramdan baktığım gerçek benim için bir gayret alanına dönüşüyor. Az belgesel üretmiş olmamın bir niçini de bu tahminen.
‘İÇİNDEN GEÇTİĞİMİZ BU ÇÜRÜME DEVRİNDE, HAKİKAT KENDİNİ ANLATMAK İÇİN ÇIRPINIYOR’
Bilhassa toplumsal medyada, hazır bilgi veren birtakım Youtube içerikleri belgesel olarak tanımlanageliyor. Bu noktadan yola çıkarak iki başka soru soracağız. Birincisi, belgesel, bilgi taşıma aracı mıdır? İkincisi, bu içerikleri estetik olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Belgesel kisvesi altında aslında tanıtım ve reklam yapanların manipülasyonlarını gizlemelerinin pek mümkün olmadığını ve samimiyetten uzak olduğunu gözün ve aklın okuduğu kimi “işler” var. tıpkı vakitte, ortasından geçtiğimiz bu çürüme devrinde, hakikat kendini anlatmak için çırpınıyor. Bu niçinle hazır bilgi veren birtakım içerikler ilgimi çekiyor, ilham kaynağı olarak da görüyorum. Fakat bu tip içeriklere belgesel diyemeyiz. TV için yapılanlar gibi…
Ağır bir duygusal emektir belgesel sinema. Bunun görünür kılınması belgesel denmeyecek birtakım içeriklerin tartışılmasını gereksiz kılacaktır. Belgesel, seçtiği farklı mevzular ve bu mevzulara yaklaşımında benimsediği farklı formlarla oldukça geniş bir alana işaret ediyor. Belgeselin tipleri vardır ve değişimlerin alanıdır. Bu niçinle herkes tarafınca kabul goren bir tarifini yapmak güç. Evet, bilgi taşır. Lakin bilgiyi nasıl taşıdığı değerlidir. Öğreten olmak yerine karşılıklı öğrenmenin ve soru sormanın yollarını açan belgesel sinemaları önemsiyorum. Gerçek insanların, gerçek yerlerin ve durumların incelendiği, sinemanın yapı taşlarının olduğu, derin tesirler yapan bir belgesel, belgesel sinemadır. Ben bununla ilgileniyorum ve bunu yapmaya çalışıyorum.
Belgesel sinema, gerçekle olan direkt bağından dolayı, sık sık egemenlerin hışmına uğruyor. İdeolojik bağlamda bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bir belgeselciyi yaşadığı vakitten koparmak, onu vasıfsızlaştırmak demektir. ötürüsıyla “hışma” uğradıkça yeni lisan, yol, yollar ve dayanışmalar geliştiren, inatla çabalayan belgesel sinema var olmaya devam edecek bu ülkede.
‘İNTERNET MECRALARINA GİRMİŞ SERMAYEDARLARDAN LAKİN SİPARİŞ GELİR’
Son günlerde, filmler/diziler yayımlayan çeşitli internet mecralarının daha faal kullanılıyor olması hasebiyle, birkaç sermayedarın “piyasaya” gireceği konuşuluyor. Bu durum yalnızca dizi kesimi için değil, sinema bölümü için de heyecan yarattı. Pekala, belgesel sinemacılar bunun neresinde? İnternet mecralarından dayanak alarak iş üretebilmek, geçmişteki üretim şartlarına nazaran sizi özgürleştirir mi? Ne düşüyorsunuz?
Sermayenin en seçkin, en seküler, en kültürlü olanlarının sanat ve iktidar münasebetini görüyoruz. beraberinde sermayenin çalışma mantığını düşünürsek, oralardan belgesel sinemanın özgürleşmesini bekleyemeyiz. İnternet mecralarına girmiş yahut girecek olan sermayedarlardan lakin sipariş gelir. Aksi olsaydı, uzun bir vakitte içerik oluşturan kimi platformlar, üretilmiş olan belgesellerimizle ilgilenmiş olurlardı. Belgesel sinemanın özgürleşmesi, ulusal ve memleketler arası dayanışmayı büyütmesiyle mümkün olabilir diye düşünüyorum.
Lakin internet mecralarından kitlesel fonlamaların yaygınlaşmasını fazlaca isterim. Çünkü, izleyicisinin imalini desteklediği belgesel, belgeselciyi özgürleştirir. bununla birlikte belgesel sinemanın toplumsal karşılığının da göstergesi olacaktır.
Hazırladığınız yeni bir proje var mı? Günleriniz nasıl geçiyor?
Bilhassa son senelerda günlerimi insanın, hayvanın, tabiatın, emeğin uğradığı haksızlıklar ve taarruzlar karşısında moralimin yerin tabanına inmemesi için direniyorum. Öfkeleniyorum ve öfkemi üretmeye ve biriktirmeye yöneltiyorum.
Tamamladığımız “Kanun Hükmü” belgesel sinemanın dağıtımını Alman bir şirket üstlendi, epeyce rahatladım. Biliyorsun bu da önemli bir iş yükü. Ayrıyeten 2018 yılından bu yana, Suça Sürüklenen Çocuk olarak karar giyen futbolcu genç bir hanımın öyküsünü takip ediyoruz.